Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες ψηφίστηκαν, η ρήτρα διαφυγής εγκρίθηκε και το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται εν μέσω έντονων διαξιφισμών για τα λεφτά που θα αναλογούν στην Ελλάδα από το 2027 και μετά που θα πρέπει να βγάζει «πέρα» μόνο με ότι είχε πριν το Ταμείο Ανάκαμψης, δηλαδή με τα ΕΣΠΑ και τις ΚΑΠ που αλλάζουν άρδην μορφή και τρόπο διανομής. Το πόσο σημαντικά είναι αυτά τα λεφτά, φαίνεται στην εγκύκλιο για τον νέο ελληνικό προϋπολογισμό 2026-2029 που φτάνει στις 195 σελίδες και διανεμήθηκε από τον αρμόδιο υφυπουργό Θάνο Πετραλιά σε υπουργεία και φορείς που πρέπει να δηλώσουν τις ανάγκες τους με τον νέο τρόπο: με δεδομένο όριο δαπανών έως και το 2029.
Το πιο βασικό στοιχείο στον αναλυτικό πίνακα με τις δαπάνες ανά φορέα και δράση που τους κοινοποιήθηκε είναι η ελεύθερη πτώση επενδύσεων που καταγράφεται το 2027, όταν τελειώνει το Ταμείο Ανάκαμψης. Επηρεάζει άρδην τους προϋπολογισμούς πολλών υπουργείων, παρά τη προσπάθεια να αυξηθεί σημαντικά το ΠΔΕ και άλλες δράσεις. Το τι σημαίνει για την οικονομία το υπολόγισε χθες η ΤτΕ στο νέο δελτίο της εκτιμώντας ελεύθερη πτώση της συνδρομής των επενδύσεων στο ΑΕΠ: Από άνοδο των επενδύσεων κατά 7,3% το 2026 η οικονομία θα προσγειωθεί το 2027 σε άνοδο κατά 1,2%.
Η εγκύκλιος Κατάρτισης Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγραμματισμού (ΠΔΠ) 2026 – 2029 και Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης οικονομικού έτους 2026 δίνει την «εντολή» για το πως θα κατανεμηθούν τα 81,47 δις ευρώ του προϋπολογισμού του 2026 που θα φτάσουν στα 82,85 δισ. το 2029. Μαζί με το «ευρύ» δημόσιο το 2026 θα φτάσουν σε δαπάνες 107 δισ. ευρώ περίπου (από 102 δισ. ευρώ φέτος).
Η αύξηση δαπανών συνολικά είναι της τάξεως του 3%, καθώς από το 80,5 δισεκατομμύρια ευρώ το 2025, φτάνουμε στα 82,85 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος της περιόδου. Ωστόσο στην πράξη (αν εξαιρεθεί η απώλεια του ταμείου ανάκαμψης το 2027), η άνοδος είναι πολύ μεγαλύτερη.
Σημαντικό είναι ότι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης αντισταθμίζονται μερικά από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων. Στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του (δηλαδή σε αυτό που τροφοδοτεί κυρίως το ΕΣΠΑ και την ΚΑΠ) ο προϋπολογισμός αυξάνεται κατά 20% (από τα 6,45 δισεκατομμύρια ευρώ το 2025 στα 7,75 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος της περιόδου. Το εθνικό σκέλος έχει ακόμα μεγαλύτερη άνοδο κατά 45% από τα 2,75 δισεκατομμύρια ευρώ στα 4 δισεκατομμύρια ευρώ.
Συνολικά οι επενδύσεις σε αξία από τα 14,1 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος, αφού ενισχυθούν εντός του 2025 κατά 500 εκατ. ευρώ (όπως έχει ήδη αναγγελθεί με το ποσό να αφορά στο εθνικό ΠΔΕ), εκτινάσσονται στα 16,72 δισ. ευρώ το 2026, την τελευταία χρονιά υλοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης (στα 7,22 δισεκατομμύρια ευρώ είναι οι δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης από 4,9 δισ. φέτος). Το 2027, όταν ο λογαριασμός του Ταμείου Ανάκαμψης μηδενίζεται έχουμε μείωση συνολικών επενδύσεων στα 9,95 δισ. ευρώ, για να αυξηθούν στη συνέχεια (λόγω ΠΔΕ), στα 11,75 δισ. ευρώ το 2029.
Τι γίνεται με τις δαπάνες ανά υπουργείο; Σημαντική είναι η άνοδος στις δαπάνες του υπουργείου Εθνικής Άμυνας (κατά 12%, από 5,27 δισ. ευρώ φέτος στα 5,9 δισ. στο τέλος της περιόδου) και λόγω της ενίσχυσης του εξοπλιστικού προγράμματος το οποίο συνολικά αναμένεται να φτάσει την περίοδο 2025-2029 στα 13,35 δισεκατομμύρια ευρώ. Ανά έτος σε ταμειακή βάση τα ποσά αναμένεται να φθίνουν με την εξαίρεση του 2028, ενώ υπάρχει διαφοροποίηση στο ποσό αν δεν υπολογιστεί ταμειακά αλλά με βάση τις φυσικές παραλαβές.
Ανά υπουργείο, μεγάλη είναι και η άνοδος του υπουργείο Εθνικής Οικονομίας (κατά 12%), με τις δαπάνες από τα 3,93 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος, να φτάνουν στα 4,41 δισ. το 2029 λόγω της ενίσχυσης του ΠΔΕ αλλά και άλλων μεταβιβάσεων που υπερκαλύπτουν την απώλεια του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο υπουργείο Ανάπτυξης αναμένεται άνοδος δαπανών κατά 4%, ενώ αύξηση 7% καταγράφεται στη δαπάνη του υπουργείου Ναυτιλίας. Στο υπουργείο Μετανάστευσης καταγράφεται αύξηση στις δαπάνες κατά 13% και στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη κατά 4%.
Στο υπουργείο Υγείας η δαπάνη αναμένεται σταθερή την 5ετία στα 7,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Αμετάβλητη είναι και η δαπάνη στο υπουργείο Υποδομών.
Μειωμένη αντιθέτως έως το 2029 είναι η δαπάνη για το υπουργείο Παιδείας (από τα 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος στα 6,13 δισεκατομμύρια ευρώ το 2029), στο υπουργείο Πολιτισμού κατά 28%, στο υπουργείο εργασίας (κατά 5%) και στο Κοινωνικής Συνοχής (5%). Στο υπουργείο Ανάπτυξης η μείωση είναι 19% λόγω της απώλειας των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και παρά αύξηση στο ΠΔΕ. Στο υπουργείο Περιβάλλοντος υπάρχει μείωση κατά 47% λόγω της απώλειας του Ταμείου Ανάκαμψης.
Κατά 54% είναι μειωμένες είναι το 2029 εν συγκρίσει με το 2025 οι δαπάνες του υπουργείου Τουρισμού λόγω της απώλειας των κοινοτικών κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης που μερικώς αντισταθμίζονται από το ΠΔΕ. Ανάλογη είναι και η μείωση για το ίδιο λόγο (κατά 66%) στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Κατά 7% πιο χαμηλές είναι οι δαπάνες στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης λόγω της απώλειας του ταμείου ανάκαμψης και παρά την άνοδο κατά 105% των κονδυλίων του ΠΔΕ. Στις αποκεντρωμένες διοικήσεις και χρηματοδότησης γενικότερα μειώνονται την περίοδο 2025-2029.
Η εγκύκλιος
Η εγκύκλιος δίδει κατευθύνσεις και αποτυπώνει τις διαδικασίες για την κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού και του πολυετούς προϋπολογισμού με τον νέο τρόπο που έχει αποφασισθεί στην ΕΕ. Έχει ενδεικτικά ανώτατα όρια δαπανών, ζητά να συμπληρωθούν πολυάριθμοι πίνακες και έχει συγκεκριμένες προθεσμίες. Η βασική προθεσμία είναι η 8η Αυγούστου για το «στενό» δημόσιο, ενώ οι λοιποί φορείς της Γενικής Κυβέρνησης (ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, ΑΕ, ΟΚΑ κλπ) πρέπει να στείλουν στο ΓΛΚ τους στόχους τους έως τις 22.08.2025.
Ζητείται προγραμματισμός προσλήψεων, αποχωρήσεων, εκτίμηση των αποδοχών, καταγραφή απλήρωτων υποχρεώσεων και πολλά άλλα. Ζητείται και προϋπολογισμός επιδόσεων αλλά και Πράσινος Προϋπολογισμός (Green Budgeting). Η νέα διαδικασία προβλέπεται από ν.5217/2025 που ενσωμάτωσε τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες. Θα οδηγήσει και στο ετήσιο προϋπολογισμό αλλά και στον Μεσοπρόθεσμο.
