Το πρόγραμμα επιδοτήσεων της ΕΕ για τη γεωργία, η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), πρόκειται να μειωθεί δραστικά ακόμη και 30%, σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον νέο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2028–2034, που παρουσιάστηκε την Τετάρτη.
Ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ στην ΕΕ, για την επόμενη προγραμματική περίοδο θα ανέλθει σε 300 δισ. ευρώ, έναντι 387 δισ. ευρώ της τρέχουσας περιόδου 2021–2027. Επίσης έρχονται δραστικές δομικές αλλαγές: καταργείται η δομή των δύο πυλώνων και ενοποιούνται οι ενισχύσεις σε ένα ενιαίο ταμείο, ενώ εισάγονται αλλαγές σε πράσινες πρακτικές και ενισχύσεις νέων αγροτών.
Μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ Κρίστοφ Χάνσεν τόνισε πως το εν λόγω ποσό θα είναι δεσμευμένο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα μπορεί να ανακατανεμηθεί σε άλλες πολιτικές. Ο προϋπολογισμός θα καλύπτει τόσο ενισχύσεις ανά έκταση, όσο και άλλες μορφές αποζημίωσης, όπως περιβαλλοντικά κίνητρα, επενδύσεις και στήριξη για νέους αγρότες. Ουσιαστικά η στόχευση του προϋπολογισμού ως προς τα μέτρα στήριξης παραμένει η ίδια, όπως συμβαίνει διαχρονικά με την ΚΑΠ, ωστόσο υπάρχουν άλλες θεσμικές και δομικές αλλαγές, όπως αυτή της πρότασης κατάργησης των οικολογικών σχημάτων που στην υφιστάμενη ΚΑΠ έφεραν μεγάλες αλλαγές αλλά και αναστάτωση.
Ωστόσο, οι περικοπές δεν είναι η μόνη μεγάλη αλλαγή. Η ΚΑΠ δεν θα αποτελεί πλέον αυτόνομο ταμείο. Αντίθετα, θα ενσωματωθεί σε ένα ενιαίο υπερταμείο, μαζί με κονδύλια για τη συνοχή και την αγροτική ανάπτυξη, το οποίο θα διαχειρίζονται τα κράτη μέλη σε εθνικό επίπεδο.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε ξεχωριστή συνέντευξη Τύπου, σημείωσε ότι εκτός από το δεσμευμένο κονδύλι της ΚΑΠ, τα κράτη μέλη θα μπορούν να ανακατανείμουν επιπλέον πόρους μέσω των Εθνικών Περιφερειακών Εταιρικών Σχεδίων, που αποτελούν τον ενιαίο μηχανισμό για συνοχή, αλιεία, γεωργία και αγροτικές περιοχές (συνολικού ύψους 865 δισ. ευρώ).
Η δομή δύο πυλώνων που ισχύει από το 1999, με άμεσες ενισχύσεις στους αγρότες και την αγροτική ανάπτυξη προτείνεται να καταργηθεί από το 2028.
Θα υπάρχει πλέον «μία πολιτική και ένα σύνολο μέτρων», δήλωσε ο Χάνσεν, προσθέτοντας ότι αυτό θα σημάνει και το τέλος στους περιορισμούς για μεταφορά κονδυλίων μεταξύ των παλαιών πυλώνων.
Ωστόσο υπάρχουν σημαντικές αμφισβητήσεις στο Ευρωκοινοβούλιο.
Ο Χέρμπερτ Ντόρφμαν, συντονιστής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) για θέματα γεωργίας, απέρριψε τις διαβεβαιώσεις Χάνσεν ότι οι αγρότες δεν θα υποστούν απώλειες.
«Μην προσπαθείτε να μας παρουσιάσετε αυτή τη μείωση ως επιτυχία», είπε, εκτιμώντας μείωση 25%.
Ευρωβουλευτές των Σοσιαλιστών ζήτησαν επίσης διευκρινίσεις.
«Πού είναι η πραγματική αύξηση;» ρώτησε ο Ντάριο Ναρντέλα, συντονιστής του S&D για τη γεωργία.
Τι νέο εισάγεται
Όπως είχε ανακοινώσει, ο Χάνσεν επιβεβαίωσε την πρόθεσή του να επαναξιολογήσει τη διανομή των ενισχύσεων ανά έκταση, ενισχύοντας τους μηχανισμούς πλαφόν και απομείωσης (capping και degressivity).
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αλλαγές θα επιτρέψουν στοχευμένες πληρωμές, ειδικά σε όσους τις έχουν περισσότερη ανάγκη, όπως οι νέοι αγρότες. Το ελάχιστο ποσοστό άμεσων ενισχύσεων για νέους αγρότες θα αυξηθεί από 3% σε 6%.
Η νέα πρόταση βελτιώνει επίσης τον ορισμό του “ενεργού αγρότη” και εισάγει έναν μηχανισμό καλύτερης προσαρμογής στις επιπτώσεις του πληθωρισμού.
Τι καταργείται
Ο Χάνσεν ανακοίνωσε την κατάργηση των πράσινων προϋποθέσεων που συνδέονται με τις άμεσες ενισχύσεις - δηλαδή τις Ορθές Γεωργικές και Περιβαλλοντικές Συνθήκες (GAECs).
Αντ’ αυτών, τα κράτη μέλη θα ορίζουν δικές τους ελάχιστες βιώσιμες πρακτικές.
Τα περιβαλλοντικά κίνητρα (eco-schemes) επίσης αναμένεται να τροποποιηθούν ή καταργηθούν και αυτά θα ενσωματωθούν στα γεωργο-περιβαλλοντικά και κλιματικά μέτρα (AECMs), τα οποία θα είναι εθελοντικά και θα απαιτούν συγχρηματοδότηση από τα κράτη μέλη.
