Την εκτίμηση ότι οι πληθωριστικές πιέσεις στην Ευρώπη έχουν αποκτήσει δομικό χαρακτήρα, γεγονός που θα διατηρήσει επίκαιρο τον στόχο του 2% και θα επηρεάσει τις μελλοντικές αποφάσεις της ΕΚΤ, διατυπώνει ο οικονομολόγος της BNP Paribas, Jean-Luc Pourtat.
Όπως αναφέρει ο Pourtat, πριν από λίγα μόλις χρόνια τα επιτόκια της χρηματαγοράς στην Ευρώπη ήταν αρνητικά, και κυβερνήσεις όπως η γαλλική μπορούσαν να δανείζονται σχεδόν δωρεάν, ακόμη και για εκδόσεις χρέους μακράς διάρκειας.
«Ο πληθωρισμός έμοιαζε να έχει εξαφανιστεί από τα ραντάρ, σε τέτοιο βαθμό που οι κεντρικές τράπεζες ανησυχούσαν κυρίως για την υποτονική πορεία των τιμών, προσπαθώντας να προβλέψουν πότε θα τελειώσει αυτή η φάση. Χρειάστηκε μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και ένας πόλεμος στις πύλες της Ευρώπης για να αλλάξουν τα πράγματα, ίσως μόνιμα, αναφέρει ο Γάλλος οικονομολόγος.
Όπως εξηγεί, για να αντιμετωπίσουν τις υφεσιακές επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19, οι κεντρικές τράπεζες προχώρησαν σε μαζικές επαναγορές κρατικού χρέους, το οποίο διογκώθηκε. Αυτές οι εξαιρετικά χαλαρές συνθήκες ρευστότητας στήριξαν τη ζήτηση και πυροδότησαν ξανά τον πληθωρισμό, πέρα από κάθε προσδοκία.
Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ωστόσο ότι έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο επίμονα υψηλότερου πληθωρισμού σε σχέση με την προ της πανδημίας εποχή. Υπάρχουν αρκετά επιχειρήματα υπέρ αυτής της άποψης, όπως το κόστος της πράσινης μετάβασης, το λεγόμενο «πρασινοπληθωριστικό» φαινόμενο, αλλά και η γήρανση του πληθυσμού που προκαλεί ελλείψεις στην αγορά εργασίας και ανοδική πίεση στους μισθούς.
«Σημαίνει αυτό ότι ο στόχος του 2% δεν έχει πλέον νόημα; Δεν το πιστεύουμε» αναφέρει χαρακτηριστικά ο οικονομολόγος της BNP Paribas. Σχολιάζει δε, ότι πριν την πανδημία οι τιμές αυξάνονταν με ρυθμό κοντά στο 1%, και μια άνοδος στο 2%, δηλαδή ένας διπλασιασμός του ρυθμού, θα συνιστούσε όντως μια σημαντική αλλαγή, αλλά τελικά θα επανέφερε τον πληθωρισμό στον στόχο του.
Την ίδια στιγμή, ο ίδιος τονίζει ότι δεν θεωρεί πιθανή μια εκτροπή πάνω από αυτό το επίπεδο, «καθώς ο πληθωρισμός είναι επίσης (και για ορισμένους, αποκλειστικά) νομισματικό φαινόμενο». «Ωστόσο, δεν βλέπουμε κανένα σημάδι ρήξης σε αυτό το μέτωπο. Μετά την εκτόξευση που σημειώθηκε την περίοδο της πανδημίας, ο λόγος της προσφοράς χρήματος Μ3 προς το ΑΕΠ έχει επιστρέψει σε μια ήπια πορεία, πολύ παρόμοια με αυτήν πριν από την πανδημία. Ταυτόχρονα, οι προσδοκίες των αγορών εξακολουθούν να εστιάζουν σε πληθωρισμό κοντά στο 2%».
Σε ένα περιβάλλον όπου η γεωπολιτική αστάθεια έχει γίνει ο κανόνας, ο στόχος για πληθωρισμό 2% παραμένει αξιόπιστος, καταλήγει ο Pourtat, κάτι που θα πρέπει να οδηγήσει την ΕΚΤ σε μεγαλύτερη εγρήγορση. «Εκτός απροόπτου, μια επιστροφή των επιτοκίων σε μηδενικά επίπεδα ή και σε αρνητικά, φαίνεται πλέον απίθανη», προσθέτει.
Ο ίδιος δεν αποκλείει άνοδο στις μακροπρόθεσμες αποδόσεις των ευρωπαϊκών ομολόγων, σημειώνοντας ότι το επιπλέον ασφάλιστρο που απαιτούν οι επενδυτές είναι πιθανό να αυξηθεί, σε μια περίοδο κατά την οποία οι επίσημες εκδόσεις χρέους πολλαπλασιάζονται.
Ως προς το επίπεδο στο οποίο θα μπορούσαν να σταθεροποιηθούν τα μέσα μακροπρόθεσμα επιτόκια στη ζώνη του ευρώ, ο Pourtat εξηγεί ότι ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας χρησιμοποιείται συχνά ως σημείο σύγκλισης προς την ισορροπία. Ο ΟΟΣΑ τον εκτιμά στο 1,2% ετησίως σε πραγματικούς όρους, δηλαδή περίπου 3% σε ονομαστικούς όρους, υποθέτοντας στόχο πληθωρισμού 2%. «Τυχαίνει δε, το 3% να είναι και το πραγματικό επιτόκιο γύρω από το οποίο δανείζονται σήμερα οι χώρες της ευρωζώνης (για δεκαετείς εκδόσεις)».
«Απέχουμε λοιπόν σημαντικά από τα πολύ χαμηλά, αλλά εν μέρει αφύσικα, επίπεδα που επικρατούσαν πριν από την πανδημία» καταλήγει ο Γάλλος οικονομολόγος. «Αυτό είναι καλή είδηση για τους αποταμιευτές, αλλά όχι για τις κυβερνήσεις, των οποίων η δημοσιονομική εξίσωση περιπλέκεται λόγω της αύξησης του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους».
