Στην ίδρυση μιας νέας Ανεξάρτητης Αρχής για την εποπτεία της αγοράς και την προστασία του καταναλωτή, που θα βασιστεί σε επιτυχημένα ευρωπαϊκά πρότυπα, όπως της Σουηδίας, προχωρά η κυβέρνηση, όπως ανακοίνωσε χθες ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης μετά το πέρας της συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου.
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του υπουργείου Ανάπτυξης, οι στόχοι και οι αρμοδιότητες της νέας Αρχής είναι:
- Ο έλεγχος και η εποπτεία της αγοράς σε θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος.
- Η προάσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών.
- Η υποστήριξη της οργάνωσης των καταναλωτών σε ενώσεις και η ακρόασή τους σε θέματα που τους αφορούν, καθώς και η διαμόρφωση υγιούς καταναλωτικής συνείδησης και προτύπων ορθής καταναλωτικής συμπεριφοράς.
Η νέα Αρχή θα προκύψει από τη συνένωση του Συνηγόρου του Καταναλωτή, Υπηρεσιακών Μονάδων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου που αφορούν την προστασία του καταναλωτή και της ΔΙΜΕΑ. Οι αρμοδιότητές της θα είναι συμφιλιωτικές, ελεγκτικές, κυρωτικές, εισηγητικές και ενισχυτικές του καταναλωτικού κινήματος και της καταναλωτικής συνείδησης. Η δε νομική της μορφή θα είναι ανεξάρτητη διοικητική αρχή, υποκείμενη σε κοινοβουλευτικό έλεγχο στο πρότυπο της ΑΑΔΕ.
Όπως αναφέρθηκε στο χθεσινό υπουργικό συμβούλιο, η υφιστάμενη κατάσταση στην εποπτεία της αγοράς χαρακτηριζόταν από επικαλύψεις αρμοδιοτήτων, πολυδιάσπαση ευθυνών και αποπροσανατολισμό του πολίτη. Υπήρχε μια «πανσπερμία» και αλληλοκάλυψη υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων, που έθετε εν αμφιβόλω την προστασία των δικαιωμάτων του καταναλωτή και συντηρούσε καταχρηστικές συμπεριφορές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η ύπαρξη δύο σημείων για την υποδοχή καταγγελιών με διαφορετικά τηλεφωνικά κέντρα, με τους πολίτες να μην γνωρίζουν τις αρμοδιότητες του κάθε φορέα. Η πολυδιάσπαση του προσωπικού ήταν επίσης ένα ζήτημα, με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου να διαθέτει 20 ελεγκτές, τη ΔΙΜΕΑ 47 άτομα στους ελέγχους από συνολικό προσωπικό 117 και τον Συνήγορο του Καταναλωτή να έχει 35 καλυμμένες θέσεις από 50 οργανικές.
Δομή και στελέχωση
Τα όργανα διοίκησης θα περιλαμβάνουν έναν Διοικητή και τρεις Υποδιοικητές, με πενταετή θητεία και πλήρη, αποκλειστική απασχόληση. Ο Διοικητής θα είναι υπεύθυνος για τη στρατηγική, τη διοίκηση και τη συνολική λειτουργία της Αρχής.
Οι τρεις Υποδιοικητές θα έχουν αρμοδιότητες σε:
- Εποπτεία και Έλεγχο Αγοράς και Προστασία Καταναλωτή.
- Συνήγορο του Καταναλωτή.
- Οικονομικές και Διοικητικές Υπηρεσίες της Αρχής.
Για τη στελέχωση προβλέπεται μεταφορά οργανικών θέσεων, σύσταση θέσεων ειδικών συμβούλων και συνεργατών, καθώς και δυνατότητα εσωτερικής και εξωτερικής κινητικότητας (κατά παρέκκλιση των ισχυουσών διατάξεων). Ειδικά για τις διαδικασίες κατά παρέκκλιση (ΑΣΕΠ) σημειώνεται ότι πρόκειται για διαδικασίες επιλογής προϊσταμένων οργανικών μονάδων που λειτουργούν σε επίπεδο γενικής διεύθυνσης ή αυτοτελούς διεύθυνσης, και επιτρέπεται να συμμετέχουν υποψήφιοι που δεν υπηρετούν στην Αρχή ή σε άλλον φορέα της γενικής κυβέρνησης.
Χρηματοδότηση και διαφάνεια
Η χρηματοδότηση της Αρχής θα προέρχεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, ευρωπαϊκά προγράμματα (π.χ. Consumer Programme), παράβολα για την υποβολή καταγγελιών, και ποσοστό εσόδων από διοικητικά πρόστιμα.
Για τη διαφάνεια και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς προβλέπονται: ετήσιος απολογισμός στη Βουλή, διαφάνεια διοικητικών αποφάσεων μέσω της πλατφόρμας «Διαύγεια», ανεξάρτητος εσωτερικός ελεγκτής, και ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών με σύγχρονα ψηφιακά μέσα.
Πέρα από τη σύσταση της νέας Αρχής, προτείνονται και άλλες μεταρρυθμίσεις. Αυτές αφορούν τα εξής πεδία:
Τι αλλάζει στις λαϊκές αγορές
Στην Ελλάδα λειτουργούν 1.530 λαϊκές αγορές, με 7.309 παραγωγούς και 5.753 εμπόρους, αν και οι πραγματικοί έμποροι που δηλώνουν παραγωγοί είναι περισσότεροι. Οι Περιφέρειες δεν προκηρύσσουν θέσεις, διαιωνίζοντας μια «γκρίζα» κατάσταση. Προτείνεται το άνοιγμα των λαϊκών αγορών στον ανταγωνισμό και η είσοδος περισσότερων παραγωγών. Επίσης, θεσμοθετείται η δυνατότητα δημιουργίας λαϊκών αγορών μόνο για παραγωγούς, με απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κάτι που μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, στη βελτίωση της ποιότητας και των τιμών.
Νέο app για τη σύγκριση τιμών
Αναπτύσσεται μια εφαρμογή (app) για ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τις τιμές προϊόντων, μετατρέποντας το e-katanalotis σε app, παρέχοντας άμεση πρόσβαση σε συγκριτικά στοιχεία τιμών και σύνδεση με e-shop. Επίσης, προβλέπονται push notifications για καθημερινές ειδοποιήσεις σχετικά με αυξήσεις/μειώσεις τιμών σε επιλεγμένα προϊόντα. Αυτά τα εργαλεία αναμένεται να παρέχουν στον καταναλωτή άμεση πρόσβαση στις χαμηλότερες τιμές και να οδηγήσουν σε πιθανή μείωση τιμών.
Μπαίνει τέλος στο Shrinkflation
Θεσπίζεται υποχρεωτική ενημέρωση των καταναλωτών για τη μείωση του μεγέθους των προϊόντων χωρίς αντίστοιχη μείωση στην τιμή. Αυτό ενισχύει τη διαφάνεια και αποτρέπει φαινόμενα shrinkflation.
Νέα εφαρμογή για καταγγελίες
Αναβαθμίζεται το υφιστάμενο εργαλείο kataggelies.mindev.gov.gr με τη δημιουργία εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα. Η εφαρμογή θα επιτρέπει την υποβολή καταγγελιών με φωτογραφίες και βίντεο που θα φέρουν χρονοσήμανση και γεωεντοπισμό, ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία για την επιβολή κυρώσεων. Θα μπορούν να τη χρησιμοποιούν και οι ελεγκτές για την τεκμηρίωση των εκθέσεων ελέγχου. Η εφαρμογή αναμένεται να είναι έτοιμη για πιλοτική εφαρμογή τον Σεπτέμβριο του 2025.
Τι αλλάζει στην εμπορία των αγροτικών προϊόντων
Προτείνεται τροποποίηση των νόμων Ν. 4308/2014 και Ν.4492/17. Σύμφωνα με την πρόταση, το τιμολόγιο θα εκδίδεται μαζί με το δελτίο αποστολής. Η αναγραφόμενη τιμή θα είναι ενδεικτική, με δυνατότητα αύξησης ή μείωσης έως 10% κατά την έκδοση του οριστικού τιμολογίου, το αργότερο έως τις 15 του επόμενου μήνα. Ο χρόνος εξόφλησης του οριστικού τιμολογίου μειώνεται από 60 σε 30 ημέρες από την έκδοσή του. Η μη εξόφληση του οριστικού τιμολογίου θα εντοπίζεται από την ΑΑΔΕ (μέσω τραπεζών) χωρίς να απαιτείται καταγγελία από τον παραγωγό, με επιβολή προστίμου.
