Ροή
Μία αλληλουχία από κρίσιμα χρονικά ορόσημα ανακοινώσεων (από Αθήνα και Βρυξέλλες), πολιτικών αποφάσεων και διαβουλεύσεων έχει ήδη ξεκινήσει και θα κορυφωθεί έως το τέλος του έτους για το θέμα των νέων δημοσιονομικών κανόνων που θα φτιαχτούν ειδικά για κάθε κράτος – μέλος (και για την Ελλάδα). Στο επίκεντρό τους είναι ο κρίσιμος (και άγνωστος ακόμη) στόχος για ανώτατη άνοδο των καθαρών πρωτογενών δαπανών που υπολογίζεται σύμφωνα με πληροφορίες πως θα «κλειδώσει» περί το 3% ετησίως (ανάμεσα στο 2,8% και στο 3,2% ανάλογα με την πορεία των οικονομικών στοιχείων που τον διαμορφώνουν).
Ο οδικός αυτός χάρτης φαίνεται ήδη πως θα περιέχει – πανευρωπαϊκά – κάποιες μικρές αναβολές σε σχέση με το αρχικό χρονοδιάγραμμα που σχετίζονται με τις Ευρωεκλογές και με την αναδιάταξη και της Επιτροπής και οδηγεί, στην περίπτωση της Αθήνας, στην ανάγκη για προσεκτικές κινήσεις ειδικά στις δαπάνες καθώς (μοιραία) υπάρχει χαμηλή «ορατότητα», αλλά και η βεβαιότητα πως πρέπει να δημοσιονομικά να είναι εξαιρετικά «νοικοκυρεμένα» για να οδηγούν σε έναν στόχο για πρωτογενή πλεονάσματα στο 2,1% του ΑΕΠ ετησίως φέτος αλλά και το 2025 σε τούτη τη διαπραγμάτευση που είναι τώρα στην αρχή της. Ο στόχος συνδέεται με την ανάγκη μείωσης του εξαιρετικά υψηλού χρέους και δίνει μία «ερμηνεία» στις συνεχείς πολιτικές τοποθετήσεις για συγκράτηση, στην έγκαιρη διάψευση κάθε προσδοκίας για παροχές το Πάσχα αλλά και στην χρονική τοποθέτηση του περιθωρίου για τις όποιες παροχές τον Δεκέμβριο.
Τα ορόσημα
Οι κρίσιμες ημερομηνίες περιλαμβάνουν την ανακοίνωση των Εαρινών Εκτιμήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με κάποια καθυστέρηση (σε σχέση με τα συνηθισμένα), στις 21 Ιουνίου, δίνοντας έτσι το «στίγμα» των οικονομικών δεικτών στους οποίους θα βασισθούν οι νέοι στόχοι. Τον επόμενο μήνα, τον Ιούλιο, σχεδιάζεται η ανακοίνωση από πλευράς Κομισιόν στα κράτη μέλη (και στην Ελλάδα) του λεγόμενου «technical trajectory», της «τεχνικής πορείας» για το πώς θα πορεύονται οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες.
Την ανακοίνωση θα ακολουθήσουν διαβουλεύσεις μέσα στο καλοκαίρι με τα κράτη, στο πρότυπο της διαβούλευσης που έγινε λίγα χρόνια πριν για το «κλείδωμα» του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ο κρίσιμος δείκτης του μέγιστου ύψος ανόδου των καθαρών πρωτογενών δαπανών υπολογίζεται από κοινοτικές πηγές πως θα κυμανθεί μεταξύ του 2,8% και του 3,2% με επίκεντρο το 3% και ανάλογα με την πορεία της οικονομίας έως τον Ιούνιο. Ο δείκτης, όταν και όπου κλειδώσει, θα γίνει το «επίκεντρο» για την σύνταξη του 4ετού δεσμευτικού προϋπολογισμού (σ.σ. η Ελλάδα έχει δηλώσει πως δεν επιθυμεί την 3ετή παράταση για 7ετή προσαρμογή).
Επισήμως θα πρέπει να κατατεθούν αυτοί οι νέου τύπου προϋπολογισμοί (μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικο-διαρθρωτικό σχέδιο ) έως τις 20 Σεπτεμβρίου. Στην πράξη, καθώς «τραβάει» προς τα πίσω όλο το χρονοδιάγραμμα, αναμένεται να δοθεί περιθώριο κάποιων ημερών μέσα στον Οκτώβριο για το νέο αυτό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικο-διαρθρωτικό σχέδιο. Και έτσι στην ουσία, στην Περίπτωση της Ελλάδας θα συμπέσει χρονικά με την κατάθεση του προσχεδίου προϋπολογισμού στη βουλή την πρώτη δευτέρα του Οκτωβρίου (7/10).
Το σχήμα που θα επιλεγεί θα συνιστά την πρόταση της Αθήνας, η οποία θα πρέπει να περάσει από διαβουλεύσεις και να επικυρωθεί πολιτικά στη σύνοδο Ecofin, δηλαδή από τη σύνοδο όλων των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ. Υπολογίζεται ότι η εν λόγω πολιτική απόφαση για τους νέους 4ετείς προϋπολογισμούς θα γίνει στη σύνοδο του Νοεμβρίου ή του Δεκεμβρίου. Δηλαδή ουσιαστικά και πάλι παράλληλα με την κατάθεση του τελικού σχεδίου προϋπολογισμού στην ελληνική βουλή.
Το μεσοπρόθεσμο του Απριλίου, το ΕΚ και η Eurostat
Το κρίσιμο αυτό νέο ορόσημο των καθαρών πρωτογενών δαπανών θα εξάγεται με βάση μία μέθοδο υπολογισμού που σχετίζεται με τα οικονομικά δεδομένα κάθε κράτους. Η κυβέρνηση μετά την επίδοση του 2023 για ρυθμό ανάπτυξης 2% αναμένεται να αναθεωρήσει την υπόθεση της για το 2024 κοντά στα επίπεδα που αναφέρει η ΤτΕ και άλλοι θεσμοί, για να υπάρχει ένα περιθώριο ασφαλείας και (ίσως) κάποια θετική έκπληξη. Κεντρικό ορόσημο θα είναι και η πρόβλεψη της ευρωπαϊκής επιτροπής στις 21/6.
Μία πρώτη ένδειξη για το ΑΕΠ αναμένεται να φανεί με τον «παλαιού τύπου» πολυετή προϋπολογισμό που θα σταλεί στις Βρυξέλλες (βάση της σημερινής υποχρέωσης που υπάρχει από τους υφιστάμενους δημοσιονομικούς κανόνες). Υπολογίζεται πως μία ασφαλής εκτίμηση για το φετινό ΑΕΠ είναι περίπου 2,5% (από 2,9% προηγουμένως), συνοδευόμενη από τη δέσμευση για πρωτογενή πλεονάσματα στο 2,1% του ΑΕΠ φέτος και το 2025.
Όλος αυτός ο οδικός χάρτης προϋποθέτει ότι θα περάσει επιτυχώς από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη Σύνοδο της ολομέλειας που θα γίνει στις 23 Απριλίου το θέμα των νέων δημοσιονομικών κανόνων. Καθώς μετά προφανώς θα διαλυθεί για τις εκλογές...
Μία ημέρα πριν, στις 22/4 η Eurostat αναμένεται να ανακοινώνει την επισημοποίηση των στοιχείων της Αθήνας και των άλλων στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος.
Μία πρώτη γεύση για όλα αυτά τα ζητήματα έχει ξεκινήσει να λαμβάνει η Αθήνα με την εξ αποστάσεως 4η «αποστολή» των θεσμών (της Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ESM) για την παρακολούθηση της προόδου στο πλαίσιο της μεταπρογραμματικής εποπτείας στην οποία θα τελεί η Ελλάδα (και τα υπόλοιπα κράτη που πέρασαν από μνημόνια) έως ότου αποπληρώσει το πιο μεγάλο μέρος των δανείων που έλαβαν. Η… τηλεαποστολή ξεκίνησε σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων και την άλλη εβδομάδα κορυφώνεται (έως τις 15 Απριλίου) σε επίπεδο επικεφαλής. Κομβικό στοιχείο είναι τα δημοσιονομικά με χρόνιο ζήτημα την απομείωση των εκπρόθεσμων οφειλών ληξιπρόθεσμων οφειλών των νοσοκομείων για τις οποίες δίδονται δεσμεύσεις με σαφές χρονοδιάγραμμα έως το τέλος του έτους.
Αναμένεται να γίνεται αναφορά και για το «αγκάθι» του 2032 στο χρέος, για το οποίο από πλευράς θεσμών δρομολογείται πλέον λύση όπως ανέφερε το insider με την εξομάλυνση της καταγραφής κατά 1% του ΑΕΠ περίπου ετησίως στην περίφημη «ανάλυση βιωσιμότητας χρέους» των αναβαλλόμενων τόκων που έχουν αξία σύμφωνα με την Κομισιόν 5,4% του ΑΕΠ το 2022 (11,12 δισ. ευρώ) αλλά και 11,1% του ΑΕΠ (περίπου 25 δισ. ευρώ, ανάλογα και με το τότε ΑΕΠ) το 2032, όταν θα λήξει η περίοδος «χάριτος».
Η τεχνική πορεία
Η συμφωνία για το νέο Δημοσιονομικό πλαίσιο προβλέπει σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου, ότι τα κράτη μέλη με δημόσιο χρέος άνω της τιμής αναφοράς του 60% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) ή με δημοσιονομικό έλλειμμα άνω της τιμής αναφοράς του 3% του ΑΕΠ, θα λαμβάνουν από την Επιτροπή διαφοροποιημένη τεχνική πορεία (technical trajectory) που θα βασίζεται στους κινδύνους και θα εκφράζεται ως πολυετείς καθαρές δαπάνες.
Αυτή η πολυετής πορεία των καθαρών δαπανών θα διαβιβάζεται στα κράτη μέλη σε χρόνο που να τους επιτρέπει να καταρτίζουν τα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικο-διαρθρωτικά σχέδιά τους. Η τεχνική πορεία θα εξασφαλίζει ότι, έως το τέλος της εκάστοτε τετραετούς περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής, το δημόσιο χρέος θα βρίσκεται σε ευλογοφανή καθοδική πορεία ή θα διατηρείται σε συνετά επίπεδα κάτω του 60% σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα και ότι το προβλεπόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα θα μειώνεται και θα διατηρείται σε επίπεδο κάτω του 3% του ΑΕΠ σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Το Συμβούλιο θα εκδίδει συστάσεις όπου θα καθορίζει την πορεία των καθαρών δαπανών κάθε κράτους μέλους ως ενιαίο δείκτη, με βάση τα εθνικά τους μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικο-διαρθρωτικά σχέδια, και θα προσυπογράφει το σύνολο των μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών δεσμεύσεων στις οποίες βασίζεται η παράταση της περιόδου προσαρμογής, κατά περίπτωση. Προβλέπεται επίσης η δημιουργία λογαριασμού ελέγχου για την παρακολούθηση αποκλίσεων από τις συμφωνηθείσες πορείες των καθαρών δαπανών.
Για το ίδιο θέμα η ΤτΕ διευκρινίζει πως ως δείκτης παρακολούθησης της συμμόρφωσης με το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο ορίζονται οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, που ορίζονται ως οι εθνικά χρηματοδοτούμενες δαπάνες εξαιρουμένων των δαπανών για τόκους και των κυκλικών δαπανών για την ανεργία, μείον τα διακριτικά μέτρα στην πλευρά των εσόδων. Σημειώνει ακόμη ότι προβλέπεται η εξαίρεση των εθνικών δαπανών για τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα από την ΕΕ, δημιουργώντας περισσότερα κίνητρα για δημόσιες επενδύσεις. Σύμφωνα με τον κανόνα, ο ρυθμός μεταβολής των καθαρών πρωτογενών δαπανών δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το μεσοπρόθεσμο ρυθμό μεταβολής του ονομαστικού δυνητικού προϊόντος. Κατά συνέπεια, λέει η ΤτΕ, τυχόν δημοσιονομικός χώρος θα αξιοποιείται είτε για τη δημιουργία αποθεματικού (fiscal buffers) είτε για τη μείωση του δημόσιου χρέους, ενώ οποιοδήποτε έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο στην πλευρά των δαπανών θα πρέπει να χρηματοδοτείται από μέτρο ισόποσης αύξησης των εσόδων. Τα όρια των δαπανών ορίζονται σε πολυετή βάση και εκφράζουν την απαιτούμενη διαρθρωτική δημοσιονομική προσαρμογή που θα πρέπει να εφαρμόσουν τα κράτη-μέλη για να ικανοποιήσουν τα κριτήρια δημοσιονομικής βιωσιμότητας, όπως αυτή εκφράζεται στα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια. Επίσης, προβλέπεται η δημιουργία ενός λογαριασμού ελέγχου (control account) για την παρακολούθηση των αποκλίσεων από τις συμφωνηθείσες πορείες των καθαρών πρωτογενών δαπανών. Ως προς τη συμμόρφωση και επιβολή του συγκεκριμένου κανόνα, προβλέπεται ενεργοποίηση της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος σε περίπτωση που – μεταξύ άλλων – οι αποκλίσεις που καταγράφονται στο λογαριασμό ελέγχου του κράτους-μέλους υπερβαίνουν είτε τις 0,3 ποσ. μον. του ΑΕΠ ετησίως είτε τις 0,6 ποσ. μον. του ΑΕΠ σωρευτικά για την περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής.
