Η πρώτη αξιολόγηση ξεκίνησε επίσημα με το Eurogroup της 14ης Ιανουαρίου και ολοκληρώθηκε με το Eurogroup της 24ης Μαΐου στο οποίο επιβεβαιώθηκε η συμφωνία μεταξύ θεσμών και κυβέρνησης.
Η συμφωνία για την πρώτη αξιολόγηση σφραγίσθηκε με την ψήφιση του ασφαλιστικού νόμου Κατρούγκαλου, με την επιβολή νέων έμμεσων και άμεσων φόρων, με καίριες αλλαγές στο τραπεζικό τοπίο, με μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ενέργειας και με αποκρατικοποιήσεις.
Η Ευρωομάδα ενέκρινε επίσης στις 24ης Μαΐου δέσμη βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους.
Βάσει της απόφασης του Μαΐου ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας διέθεσε ποσό 10,3 δισ. ευρώ στην Ελλάδα σε δόσεις, καθώς η Ελλάδα θα έπρεπε να εφαρμόσει όλα τα συμφωνηθέντα προαπαιτούμενα. Στις 17 Ιουνίου εκταμιεύθηκαν τα πρώτα 7,5 δισ. ευρώ.
Αν και η Ελλάδα είχε δεσμευθεί πως θα ολοκλήρωνε τα προαπαιτούμενα άμεσα, τελικά απαιτήθηκα περισσότερες από 130 ημέρες για να το κάνει και η δόση των υπολειπόμενων 2,8 δισ. ευρώ ελήφθη τελικά στις 25 Οκτωβρίου και αφού πρώτα το Eurogroup της 10ης Οκτωβρίου 2016 έκρινε πως τα 15 εκκρεμή προαπαιτούμενα είχαν υλοποιηθεί (αφορούσαν μεταξύ άλλων στις ιδιωτικοποιήσεις, στη μεταρρύθμιση του ενεργειακού τομέα, στη διακυβέρνηση των τραπεζών και στην ίδρυση της υπηρεσίας δημοσίων εσόδων).
Από τα τέλη Οκτωβρίου έως και σήμερα είναι σε εξέλιξη οι διαβουλεύσεις για τη δεύτερη αξιολόγηση και παρά το γεγονός ότι έχουν μεσολαβήσει τρεις κάθοδοι των κλιμακίων των θεσμών στην Αθήνα και δύο Eurogroup (στις 07/11/2016 και στις 05/12/2016) ακόμη η αξιολόγηση παραμένει σε εκκρεμότητα.
Για να κλείσει η αξιολόγηση οι θεσμοί απαιτούν τη ψήφιση πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων μόνιμου χαρακτήρα προκειμένου να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ όχι μόνο το 2018, αλλά και καθένα από τα επόμενα χρόνια έως και το 2020. Οι δανειστές επιμείνουν σε αλλαγές στα εργασιακά και στα ενεργειακά και ζητούν επιτάχυνση στις αποκρατικοποιήσεις.
Μια σημαντική ουρά του 2016 που περνά πλέον μέσα στο 2017 είναι το τι μέλλει γενέσθαι με τα 6,1 δισ. ευρώ της δόσης της δεύτερης αξιολόγησης που είχαν υπολογιστεί ότι θα εισπράττονταν μέσα στο 2016. Η μη έγκαιρη εκταμίευση των 6,1 δισ. ευρώ που συνδέονται με τη δεύτερη αξιολόγηση δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή δεδομένου ότι η δημοσιονομική υπεραπόδοση έχει γεμίσει τα κρατικά ταμεία -το πρωτογενές πλεόνασμα που στο τέλος Νοεμβρίου ανήλθε στα 7,5 δισ. ευρώ ή στο 4% του ΑΕΠ-.
Ωστόσο, όσο δεν κλείνει η δεύτερη αξιολόγηση και κυρίως όσο παραμένει σε εκκρεμότητα το θέμα της συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα η Ελλάδα θα πρέπει να χρηματοδοτείται με ίδια μέσα.
Στο πρώτο τρίμηνο του 2017 η Ελλάδα θα πρέπει να αποπληρώσει χρέος και τόκους ύψους 2,6 δισ. ευρώ, στο δεύτερο τρίμηνο 2017 συνολικά 3,1 δισ. ευρώ, στο τρίτο τρίμηνο συνολικά 8,9 δισ. ευρώ και στο τέταρτο τρίμηνο 2017 800 εκατ. ευρώ.
Από τα παραπάνω είναι αντιληπτό πως εάν και το απόθεμα από την υπεραπόδοση των δημοσιονομικών μέτρων του 2016 – από το οποίο διατέθηκαν τα 617 εκατ. ευρώ για την 13η σύνταξη – θα συμβάλει στην εξυπηρέτηση αναγκών του 2017, οι χρηματοδοτικές υποχρεώσεις της χώρας στο δεύτερο εξάμηνο του νέους έτους επιβάλουν να έχει αποκαταστηθεί η χρηματοδότηση από τον ESM. Διαφορετικά θα βρεθεί στον αέρα όχι μόνο ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 1,75% του ΑΕΠ, αλλά όλο το πρόγραμμα, όπως ακριβώς συνέβη και το 2015.
