«Αχτίδα αισιοδοξίας» για την επιστροφή των ελληνικών τραπεζών σε κανονικές συνθήκες ρευστότητας προσέφερε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Victor Constancio, διαμηνύοντας ότι η πρώτη αξιολόγηση δεν αποτελεί προϋπόθεση για να γίνουν ξανά αποδεκτά τα ελληνικά ομόλογα.
Ουσιαστικά, με την κίνηση αυτή, η ΕΚΤ αποσυνδέει το θέμα της ομαλοποίησης της ρευστότητας του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος με την ευρύτερη αξιολόγηση της οικονομίας, μολονότι συνεχίζει να θέτει αυστηρούς όρους προς την κυβέρνηση.
Όπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, με τις δηλώσεις του αυτές, ο ευρωπαίος αξιωματούχος, ανοίγει την πόρτα της φτηνής χρηματοδότησης για τις ελληνικές τράπεζες που προς το παρόν χρηματοδοτούνται αποκλειστικά μέσω του έκτακτου μηχανισμού στήριξης ELA. Η ρευστότητα που παρέχεται μέσω του ELA, όμως, είναι πολύ -έως και 30 φορές- ακριβότερη σε σύγκριση με τον απευθείας δανεισμό από την ΕΚΤ, καθώς μπορεί να ανέλθει στο 1,55% έναντι του βασικού ευρωπαϊκού επιτοκίου 0,05%. Επιπλέον, ενώ ο ELA ανανεώνεται σε εβδομαδιαία βάση, τα προγράμματα απευθείας δανεισμού έχουν εξάμηνη, ετήσια ή και διετή διάρκεια.
Μια ακόμη σημαντική διαφορά των δύο μηχανισμών είναι στο ότι μέσω του μηχανισμού ELA οι εξασφαλίσεις που μπορούν να προσκομίσουν οι τράπεζες για δανεισμό περιλαμβάνουν και το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, σε αντίθεση με τον τακτικό δανεισμό από την ΕΚΤ όπου προσκομίζονται κυρίως κρατικά ομόλογα ως εξασφάλιση.
Η αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως εγγύηση στην ΕΚΤ θεωρείται άμεσα συνδεδεμένη και με την επιτυχημένη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών καθώς εκλαμβάνεται ως «ψήφος εμπιστοσύνης» της Φρανκφούρτης στο εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η δήλωση Costancio έχει και σαφή πολιτικό χαρακτήρα, καθώς η ΕΚΤ λαμβάνει σαφείς αποστάσεις από την αμετακίνητη θέση του Βερολίνου, ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να ενταχθεί η Ελλάδα στους μηχανισμούς τακτικής χρηματοδότησης θα πρέπει να ολοκληρωθεί επιτυχώς η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος.
Αντί αυτού, ο κ. Constancio επισήμανε ότι θα πρέπει να υπάρχουν σαφή και επαρκή δείγματα ότι η χώρα έχει πλήρως υλοποιήσει τα προαπαιτούμενα μέτρα.
Με αυτόν τον τρόπο, ο ευρωπαίος αξιωματούχος ασκεί εμμέσως πιέσεις προς την ελληνική κυβέρνηση να εκπληρώσει τα προαπαιτούμενα, εφαρμόζοντας την πάγια πολιτική «καρότου και μαστίγιου» που εφαρμόζουν οι δανειστές.
Ο Constancio ξεκαθάρισε, επίσης, ότι σε κάθε περίπτωση, η επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης και η αποδοχή των ελληνικών ομολόγων δεν συνεπάγεται τη συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), το οποίο παρατάθηκε κατά έξι μήνες –έως τον Μάρτιο του 2017- με απόφαση που έλαβε την Πέμπτη η ΕΚΤ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι από τον περασμένο Φεβρουάριο, τα ελληνικά ομόλογα βρίσκονται εκτός του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ λόγω άρσης της εξαίρεσης (waiver) που είναι απαραίτητη λόγω της χαμηλής υποβάθμισης (junk) των κρατικών ομολόγων και προβλέπεται για τα κράτη μέλη που έχουν εφαρμόζουν μνημόνιο.
Για να επανέλθει το waiver και να συμπεριληφθούν ξανά τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα QE της ΕΚΤ –το επόμενο αναμένεται τον Δεκέμβριο- θα πρέπει να καλυφθούν μια σειρά από προϋποθέσεις. Μέχρι πρότινος, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης προβαλλόταν ως αναγκαία προϋπόθεση.
Ανώτατος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσε την Πέμπτη στο Reuters ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος τον Φεβρουάριο. Αυτό θα σήμαινε για την ελληνική κυβέρνηση ακόμη μεγαλύτερη καθυστέρηση στην πρόσβαση της τακτικής χρηματοδότησης από την ΕΚΤ.
