Ροή
Ανησυχητικά είναι τα μηνύματα από τις μετρήσεις για τις πληθωριστικές προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών. Οι 2 δείκτες που παρακολουθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δείχνουν για τον μήνα Ιανουάριο νέα επιδείνωση, τόσο αναφορικά με το πόσο αντιλαμβάνονται οι καταναλωτές στην Ελλάδα την άνοδο των τιμών όλο το προηγούμενο διάστημα, όσο και αναφορικά με τις προσδοκίες τους για τους επόμενους μήνες.
Οι προσδοκίες έχουν διαφορετική «πορεία» από τους επίσημους δείκτες. Δείχνουν πως ο καταναλωτής «μετρά» τις τιμές και άρα πως διαμορφώνονται οι πεποιθήσεις και η στάση του.
Αύριο Τρίτη ανακοινώνονται οι επίσημες μετρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για την πορεία του γενικού και του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή για τον μήνα Ιανουάριο. Η πρώτη εικόνα από τα προσωρινά στοιχεία της Eurostat προϊδεάζει για νέα άνοδο τιμών στο φάσμα του 6% από 5,1% τον Δεκέμβριο (σ.σ. ο εναρμονισμένος δείκτης καταγράφει άνοδο κατά 5,5% από 4,4% τον Δεκέμβριο).
Πλέον, με το ενεργειακό μέτωπο να μαίνεται λόγω της Ρωσο-Ουκρανικής κρίσης και τις εκτιμήσεις περί κάμψης των πληθωριστικών πιέσεων να μεταφέρονται χρονικά για μία ακόμη φορά, αυτό που παρακολουθούν όλο και πιο έντονα στο οικονομικό επιτελείο αλλά και στους θεσμούς είναι ο αντιληπτός πληθωρισμός και οι πληθωριστικές προσδοκίες ( Inflation perceptions). Επισήμως συγκεντρώνονται κάθε μήνα από την Επιτροπή ως μέρος της μηνιαίες έρευνας για το οικονομικό κλίμα. Μέσα από 2 ερωτήματα που τίθενται.
Τα ερωτήματα είναι τα εξής: Πώς πιστεύετε ότι έχουν εξελιχθεί οι τιμές καταναλωτή τους τελευταίους 12 μήνες; Έχουν ανέβει πολύ; Μέτρια; Ελαφρώς; Παρέμειναν περίπου οι ίδιες;. Έπεσαν; Υπάρχει και η απάντηση «δεν ξέρω» και το άθροισμα όλων οδηγεί στον σχετικό δείκτη για την εκτίμηση των καταναλωτών αναφορικά με την πορεία που είχαν οι τιμές. Ανάλογα υπολογίζεται ο δείκτης στο ερώτημα «σε σύγκριση με τους τελευταίους 12 μήνες, πώς αναμένετε ότι θα εξελιχθούν οι τιμές τους επόμενους 12 μήνες;» με επιλογή απαντήσεων: Θα αυξηθούν πιο γρήγορα;. Με τον ίδιο ρυθμό; Με πιο αργό ρυθμό; Θα παραμείνουν περίπου τα ίδια επίπεδα; Θα έχουν πτώση;
Για τον μήνα Ιανουάριο, η αίσθηση των καταναλωτών για τις τιμές, ο λεγόμενος αντιληπτός πληθωρισμός, «έτρεξε» και πάλι πολύ πιο «γρήγορα» από ό,τι η επίσημη άνοδος των τιμών. Και η άνοδος ήταν από τις πιο ταχείες ανά την ΕΕ.
Η ΕΚΤ – που παρακολουθεί τα στοιχεία – στις «εξηγήσεις» που δίνει για την πιο ταχεία άνοδο σε κράτη είναι και το εισόδημα (όσο πιο χαμηλό είναι τόσο πιο πολλά καταναλώνει ένας πολίτης και έτσι αντιλαμβάνεται στην «τσέπη» του την άνοδο πιο έντονα). Αλλά και η δαπάνη ανά είδος. Για παράδειγμα αν σε ένα κράτος ο μέσος πολίτης δίδει πιο μεγάλο μέρος του εισοδήματός του για τρόφιμα και σε αυτά οι τιμές αυξάνονται πιο πολύ «αντιλαμβάνεται» τον πληθωρισμό πιο πολύ από την πίεση που δείχνει ο Δείκτης Τιμών. Και η Ελλάδα έχει ευαλωτότητα σε αυτό το πεδίο και λόγω του χαμηλού εισοδήματος.
Στην περίπτωση της Ελλάδας λοιπόν, τα στοιχεία δείχνουν πως έως και τον Οκτώβριο η αίσθηση περί ανατιμήσεων ήταν πιο χαμηλή σε σχέση με την ΕΕ. Η επιτάχυνση ήρθε τον Οκτώβριο και έκτοτε η «ψαλίδα» στον αντιληπτό πληθωρισμό ανοίγει. Τον Ιανουάριο ο δείκτης (όπως τον μέτρα η ΕΕ μη εποχικά προσαρμοσμένος) ήταν στο +52,83 στην ΕΕ και στο +70,95 στην Ελλάδα. Προκύπτει από το άθροισμα θετικών και αρνητικών απαντήσεων με το 65,34% των καταναλωτών να δηλώνει πως βίωσε πολύ μεγάλη άνοδο τιμών και το 17% μέτρια άνοδο (συνολικά το 82,9% καταγράφει μέτρια ή ισχυρή άνοδο).
Ο δεύτερος δείκτης που καταγράφει το «μέλλον» των πληθωριστικών προσδοκιών παρουσίασε επίσης αισθητή ενίσχυση. Ο θετικός δείκτης για τις προβλέψεις μεταβολών στις τιμές τους προσεχείς 12 μήνες παρουσίασε αισθητή ανάκαμψη τον Ιανουάριο και διαμορφώθηκε στις +36,4 μονάδες, έναντι +27,0 μονάδων τον Δεκέμβριο. Το 58% (από 49%) των νοικοκυριών προέβλεψε άνοδο τιμών με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό και το 17% (από 24%) αναμένει σταθερότητα.
Παρ όλα αυτά, ακόμη οι ελληνικοί δείκτες είναι σε επίπεδα λίγο πιο χαμηλά από τον μέσο όρο της ΕΕ (τον οποίο είχαν πρόσκαιρα ξεπεράσει προς το τέλος του 2021). Δείχνοντας και το μεγάλο «στοίχημα» των επόμενων εβδομάδων: το πως θα διαμορφωθεί η «εικόνα» περί της πορείας των τιμών στην ελληνική αγορά.
Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +39,8 και +38,4 μονάδες αντίστοιχα όπως αναφέρει και το ΙΟΒΕ, το οποίο στην έρευνα οικονομικής συγκυρίας προβαίνει σε σχολιασμό της εν λόγω επίδοσης. Εξηγεί πως πλέον οι καταναλωτές αναμένουν πληθωριστικές πιέσεις στα εισοδήματά τους. Έτσι, ενώ και τον Ιανουάριο το οικονομικό κλίμα (και στους καταναλωτές) ενισχύθηκε, η εξέλιξη του πληθωριστικού παράγοντα «τους επόμενους μήνες μπορεί να είναι εξίσου, εάν όχι περισσότερο κρίσιμη, από τις διακυμάνσεις της υγειονομικής κρίσης, για την οικονομία συνολικά».
Αναφέρει συμπερασματικά, πως «σε αυτό το πλαίσιο, η σημασία των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ θα ενισχύεται σταδιακά. Για τις προσδοκίες των επιχειρήσεων, θα αυξάνεται και η σημασία της εφαρμογής δράσεων του Ταμείου Ανάκαμψης, εξέλιξη κρίσιμη για την έξοδο της οικονομίας από τις συνθήκες της κρίσης».
