Τεράστιος αριθμός επιχειρήσεων αποτυγχάνει κάθε χρόνο. Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ, περίπου το 20% των μικρών επιχειρήσεων βάζουν λουκέτο μέσα στον πρώτο χρόνο και μόνο οι μισές εξακολουθούν να λειτουργούν μετά από πέντε χρόνια. Οι λόγοι είναι πολλοί, από κακή διαχείριση των οικονομικών, μέχρι λάθος timing σε μία επέκταση, μέχρι αστάθμητοι παράγοντες, βλέπε πανδημία.
Την κάτω βόλτα όμως παίρνουν και οι μεγάλες εταιρείες που στα μάτια του κοινού δεν υπήρχε περίπτωση να αντιμετωπίσουν ποτέ τέτοια προβλήματα. Τις είχαν συνδέσει με ισολογισμούς εκατομμυρίων και κυριαρχία στην αγορά, αποτελώντας λαμπρά παραδείγματα της επιχειρηματικότητας. Μέχρι που ήρθε η ώρα για εκείνες να μάθουν με τον πιο σκληρό τρόπο την σημασία της καινοτομίας και της προσαρμοστικότητας. Οι επιχειρήσεις που δεν είναι πρόθυμες να εξελιχθούν και να ακολουθήσουν τις μεταβολές της αγοράς και το πρόσταγμα της εποχής, το πληρώνουν στην πορεία και οδηγούνται στην απαξίωση. Οι παρακάτω είναι ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
Kodak
Η εταιρεία Eastman Kodak, που ιδρύθηκε το 1889 από τον George Eastman και τη μητέρα του, Maria Eastman, κυριάρχησε στην αγορά της φωτογραφίας για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα. Ωστόσο, η εταιρεία έκανε ένα μοιραίο λάθος: δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στην ψηφιακή εποχή. Με το απόλυτο παράδοξο να είναι πως η Kodak ήταν εκείνη που δημιούργησε την πρώτη ψηφιακή φωτογραφική μηχανή το 1975! Ωστόσο δεν προώθησε το επαναστατικό νέο της προϊόν και επέλεξε να παραμερίσει αυτήν την τεχνολογία για να προστατεύσει το επιχειρηματικό της μοντέλο που βασίζονταν στο φιλμ. Αυτή η απόφαση οδήγησε σε σταδιακή παρακμή, η οποία κορυφώθηκε με την πτώχευση το 2012, χάνοντας την ευκαιρία της ψηφιακής επανάστασης την οποία άρπαξαν ανταγωνιστές όπως η Fuji και η Canon.
Blockbuster
Στην ακμή της, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Blockbuster μετρούσε 9.000 καταστήματα παγκοσμίως με τις ενοικιάσεις DVD να έχουν φτάσει στο peak τους. Και μετά ήρθε η ψηφιακή επανάσταση. Η Blockbuster δεν πίστεψε σ’ αυτή και παρέμεινε ακλόνητα πιστή στα φυσικά καταστήματα την ώρα που το ηλεκτρονικό εμπόριο και το online streaming κατέφθαναν με τεράστια δυναμική. Η εταιρεία αντί να αλλάξει το επιχειρηματικό της μοντέλο και να ακολουθήσει την εποχή, έμεινε κολλημένη στο παρελθόν και είδε το Netflix να αλλάζει δραστικά τα δεδομένα.
Blackberry
Τις πρώτες ημέρες των smartphones δεν υπήρχε πιο cool brand από την Blackberry, με τα κινητά της με το μοναδικό πληκτρολόγιο να ξεχωρίζουν ενώ το Blackberry Messenger ήταν εξαιρετικά δημοφιλές και ασφαλές ως υπηρεσία. Υπολογίζεται ότι στα μέσα/τέλη της δεκαετίας του 2000, περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως κατείχαν ένα Blackberry. Αλλά τότε εμφανίστηκε ο απίστευτος καινοτόμος, Στιβ Τζομπς, και το Apple iPhone του με την οθόνη αφής και τον κομψό σχεδιασμό. Η αλλαγή ήταν ριζική ωστόσο η Blackberry επέμεινε να χρησιμοποιεί το πληκτρολόγιό της πηγαίνοντας κόντρα στην εξέλιξη. Από ηγέτης της αγοράς, το μερίδιο αγοράς της εξαϋλώθηκε στο 0,2% μέχρι το 2016.
Forever 21
Τον Μάρτιο η Forever 21 υπέβαλε αίτηση πτώχευσης για δεύτερη φορά μέσα σε έξι χρόνια, κατηγορώντας τις εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου ταχείας κυκλοφορίας Shein και Temu για την κατάρρευσή της. Αυτή η αυτοκρατορία γρήγορης μόδας που ιδρύθηκε το 1984 και στο απόγειό της, απασχολούσε 43.000 άτομα και είχε ετήσιες πωλήσεις άνω των 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έκανε αρκετά λάθη, όπως η ταχεία επέκταση χωρίς έρευνα αγοράς και η αδυναμία προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα της μόδας. Η Forever 21 έχει έρθει σε επαφή με περισσότερους από 200 πιθανούς πλειοδότες, 30 εκ των οποίων υπέγραψαν συμφωνίες εμπιστευτικότητας, αλλά δεν έχει επιτευχθεί καμία βιώσιμη συμφωνία προς το παρόν.
MySpace
Το MySpace ιδρύθηκε το 2003 και στο απόγειό του, εκεί γύρω στο 2008, ο ιστότοπος προσέλκυε 75,9 εκατομμύρια μοναδικούς επισκέπτες το μήνα. Αν και στην αρχή θεωρούνταν μία από τις πιο καινοτόμες εταιρείες, η επιχείρηση άρχισε να καταρρέει, όταν το πρωτοεμφανιζόμενο τότε Facebook παρουσίασε μια πολύ ανώτερη και πιο φιλική προς το χρήστη υπηρεσία, αφού διευκόλυνε καλύτερα την επικοινωνία και τη δικτύωση για τα μέλη του. Ο ιστότοπος εξαγοράστηκε από την News Corporation για 580 εκατομμύρια δολάρια το 2005 και η κουλτούρα της εταιρείας άλλαξε γρήγορα. Αντί να επικεντρωθεί στη βελτιστοποίηση της εμπειρίας των χρηστών ή στην ενίσχυση της ομάδας έρευνας και ανάπτυξης, η αύξηση των εσόδων από διαφημίσεις έγινε ύψιστη προτεραιότητα και ο ιστότοπος έχασε γρήγορα μέλη που άρχισαν να μεταφέρονται σε εναλλακτικές πλατφόρμες. Μεταξύ 2009-2011, ο ιστότοπος έχανε πάνω από ένα εκατομμύριο χρήστες ανά μήνα. Το 2011, έξι χρόνια μετά την εξαγορά των 580 εκατ., το Myspace αγοράστηκε από την Specific Media για μόλις 35 εκατομμύρια δολάρια.
Yahoo
Η Yahoo ξεκίνησε για πρώτη φορά το 1994 και γρήγορα έγινε παγκόσμιος ηγέτης και η κύρια πύλη για email, ειδήσεις και αναζητήσεις στο διαδίκτυο. Το 2005, η Yahoo κατείχε το 21% της αγοράς διαδικτυακής διαφήμισης. Μέχρι το 2011, ήταν ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους webmail (πίσω από το Microsoft Hotmail) και το 2016 ήταν ο ιστότοπος ειδήσεων και μέσων ενημέρωσης με τους περισσότερους αναγνώστες. Ωστόσο, άρχισε να κάνει τη μία τεράστια λάθος κίνηση μετά την άλλη. Το 2002, η Yahoo έχασε την ευκαιρία να αγοράσει την Google για 1 δισεκατομμύριο δολάρια και το 2006 το Facebook για 1,1 δισεκατομμύριο δολάρια. Η Yahoo έχει επίσης επικριθεί για κακή διαχείριση του Flickr και του Tumblr, για την αδυναμία να δώσει προτεραιότητα στην πρόσληψη προγραμματιστών υψηλού επιπέδου και για την έλλειψη οράματος μεταξύ της ηγετικής της ομάδας. Αυτή η σειρά αποτυχιών κορυφώθηκε με την πώληση της Yahoo στην Verizon το 2016 για μόλις 4,8 δισεκατομμύρια δολάρια. Για λόγους σύγκρισης, η εταιρεία αποτιμήθηκε στα 125 δισεκατομμύρια δολάρια στο αποκορύφωμά της το 2000. Σήμερα δυσκολεύεται να παραμείνει ανταγωνιστική με μόλις 2% μερίδιο αγοράς (η Google έχει 82%). Η εταιρεία προσπαθεί σιγά σιγά να κάνει το comeback και πλέον επικεντρώνεται σε συγκεκριμένους τομείς όπως οι ειδήσεις, τα οικονομικά και τα αθλητικά, όπου πλέον κατατάσσεται ανάμεσα στις κορυφαίες πλατφόρμες στις ΗΠΑ, με την εταιρεία να έχει υιοθετήσει πλέον πολύ ικανοποιητικά την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Borders
Η Borders ήταν μια διεθνής εταιρεία λιανικής πώλησης βιβλίων και μουσικής, η οποία ιδρύθηκε από δύο επιχειρηματίες αδελφούς ενώ φοιτούσαν στο πανεπιστήμιο. Το 1971 άνοιξε το πρώτο της βιβλιοπωλείο και κατέληξε μία τεράστια εταιρεία στην Αμερική με περίπου 400 καταστήματα και πάνω από 10.000 υπαλλήλους. Τα λάθη της περιλάμβαναν υπερβολικό χρέος, άνοιγμα πολλών καταστημάτων σε μη κερδοφόρες τοποθεσίες, ενώ η άφιξη της Amazon δυσκόλεψε αφάνταστα τα πράγματα. Δυστυχώς, η Borders έκλεισε όλα τα καταστήματα λιανικής της και πούλησε τη λίστα πελατών της, η οποία περιλάμβανε εκατομμύρια ονόματα, στην ανταγωνίστρια Barnes & Noble για 13,9 εκατομμύρια δολάρια.
Toys R Us
Η Toys R Us βρισκόταν πάνω από τον ανταγωνισμό στα τέλη του 20ού αιώνα. Ήταν ένας εξαιρετικά δημοφιλής λιανοπωλητής παιχνιδιών και βρεφικών ειδών με καταστήματα στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, την Ευρώπη και την Ασία. Όμως αντί να ακολουθήσει το άρμα του ηλεκτρονικού εμπορίου όταν απογειωνόταν, υπέγραψε 10ετές συμβόλαιο για να είναι ο αποκλειστικός προμηθευτής παιχνιδιών στην Amazon το 2000. Η Amazon άρχισε να επιτρέπει σε άλλους προμηθευτές παιχνιδιών να πωλούν στον ιστότοπό της παρά τη συμφωνία, και το Toys “R” Us μήνυσε την Amazon για να τερματίσει τη συμφωνία το 2004. Ως αποτέλεσμα, το Toys “R” Us έχασε την ευκαιρία να αναπτύξει νωρίς τη δική του παρουσία στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Με μεγάλη καθυστέρηση, το Toys “R” Us ανακοίνωσε τον Μάιο του 2017 το σχέδιό του να αναδιαμορφώσει τον ιστότοπό του ως μέρος μιας τριετούς επένδυσης 100 εκατομμυρίων δολαρίων για την τόνωση της online επιχείρησης. Ενώ υπέβαλε αίτηση πτώχευσης τον Σεπτέμβριο του 2017 υπό την πίεση του χρέους του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων και του έντονου ανταγωνισμού στο ηλεκτρονικό λιανικό εμπόριο, συνέχισε να διατηρεί ανοιχτά τα φυσικά καταστήματα.
Pan Am
H Pan Am υπήρξε ο μεγαλύτερος διεθνής αερομεταφορέας της Αμερικής. Ίδρυσε μια υπηρεσία ταχυδρομείου πριν καν αρχίσει να μεταφέρει επιβάτες ενώ ήταν η πρώτη εταιρεία που εισήγαγε τζάμπο τζετ και ηλεκτρονικές κρατήσεις. Αν και είχε μεγάλο στόλο και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό, ο ανταγωνισμός στον κλάδο των αερομεταφορών ήταν τελικά αυτό που χτύπησε την Pan Am, με μία σειρά από κακές διοικητικές αποφάσεις και ανεπανόρθωτη ζημιά στη φήμη της να συμβάλουν αρνητικά. Η εταιρεία που ιδρύθηκε το 1927, έκλεισε το 1991 και αναγκάστηκε να πουλήσει όλα τα περιουσιακά της στοιχεία. Μια σιδηροδρομική εταιρεία αγόρασε αργότερα το λογότυπο και έφερε το όνομα Pan Am Railways.
Tower Records
Το πρωτοποριακό σούπερ μάρκετ λιανικής πώλησης μουσικής ήταν το πρώτο του είδους του. Όπως και ο ανταγωνιστής της, HMV, πουλούσε μουσική, ταινίες και αξεσουάρ. Ήταν ένας από τους πρώτους λιανοπωλητές μουσικής που λάνσαρε έναν ιστότοπο ηλεκτρονικού εμπορίου, ωστόσο δεν εξελίχθηκε αρκετά γρήγορα ή αποτελεσματικά για να ανταγωνιστεί υπηρεσίες streaming μουσικής όπως το Spotify. Το 2004, η Tower Records χρεοκόπησε.
Φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image
