Τον Απρίλιο του 2024, το Διεθνές Συμβούλιο Ντονέρ Κεμπάπ UDOFED με έδρα την Κωνσταντινούπολη, υπέβαλε αίτηση στην ΕΕ, να αναγνωριστεί το δημοφιλές street food στην βόρεια κυρίως Ευρώπη Ντονέρ Κεμπάπ, ως Γαστρονομική Σπεσιαλιτέ. Τι θα σήμαινε αυτό; Ότι από την στιγμή της αναγνώρισης, το ντονέρ θα μπορούσε να παρασκευάζεται μόνο από κομμάτια κρέατος αρνιού, μοσχαρίσιου και κοτόπουλου, αποκλείοντας έτσι τόσο το βοδινό κρέας και την γαλοπούλα, όσο και τις πιο μοντέρνες εκδοχές του, όπως το vegeterian κεμπάπ.
Οι πρώτοι που κινητοποιήθηκαν ενάντια στη ιδέα αυτή, ήταν η Γερμανία ως χώρα αλλά και οι Γερμανοί καταναλωτές, αισθανόμενοι ότι απειλείται για την πρώτη η οικονομία της και για τους δεύτερους μια καθημερινή τους συνήθεια. Στην Γερμανία, εκτιμάται ότι καταναλώνονται περί τα 3 εκατ. κεμπάπ την ημέρα. Η συνήθεια αυτή διαδόθηκε από τους χιλιάδες Τούρκους μετανάστες, που ήδη από την δεκαετία του 1960, κατέκλυσαν την χώρα αναζητώντας εργασία.
Αλλά και στην υπόλοιπη ΕΕ, ο κύκλος εργασιών του δημοφιλούς street food δεν είναι μικρός, αφού προσεγγίζει τα 3,5 δισ. ευρώ ετησίως, από τα οποία τα 2,4 δισ. στην Γερμανία, σύμφωνα με στοιχεία του UDOFED.
Η γνωστή τούρκικη εφημερίδα Hurriet, με την σειρά της εκτιμά ότι σε περίπτωση καθιέρωσης του κεμπάπ ως γαστρονομική Σπεσιαλιτέ, θα ετίθεντο σε κίνδυνο 60.000 θέσεις εργασίας μόνο στην Γερμανία!
Το ιστορικό και το σκεπτικό της αίτησης
Μετά από μια περίοδο διαβούλευσης για 1,5 περίπου χρόνο, η αίτηση απεσύρθη στις 23 Σεπτεμβρίου 2025 από τον ίδιο τον UDEFO. «Σκοπός μας δεν ήταν να καταστρέψουμε την σχετική Ευρωπαϊκή βιομηχανία» δήλωσε η Huriye Özener, σύμβουλος της Ομοσπονδίας «αλλά να προστατεύσουμε τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής και τις πολιτιστικές ρίζες της Τουρκίας καθώς και να επισημάνουμε οτι οι ρίζες του προέρχονται από την Τουρκία», συμπληρώνει η Hurriet.
Δεν είναι πρώτη φορά που ο όρος γαστρονομική σπεσιαλιτέ έχει προκαλέσει προβλήματα μεταξύ χωρών. Στην Κροατία για παράδειγμα, πίνουν ένα γλυκό κρασί με το όνομα «Prosek», ονομασία που προκάλεσε τους Ιταλούς γείτονές τους οι οποίοι έχουν κατοχυρώσει με το πλέον ισχυρό σήμα, την Γεωγραφική ονομασία προέλευσης ολόκληρη περιοχή.
Στην περίπτωση του κεμπάπ, ενστάσεις προκλήθηκαν ότι προέρχεται από την περιοχή του Αιγαίου, όπου ο τρόπος αυτός ψησίματος ήταν γνωστός από τα Μινωικά ήδη χρόνια. Στην αίτησή της η Τουρκία, ισχυρίζεται ότι το κεμπάπ ως προϊόν διαδόθηκε στην περιοχή του Αιγαίου πελάγους μετά την ανταλλαγή πληθυσμών του 1922. Στην ίδια αίτηση, επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα το έδεσμα που του μοιάζει αποκαλείται «γύρος», προσπαθώντας να αποδείξουν ότι πρόκειται για διαφορετικό προϊόν.
Δεν έγιναν γνωστοί οι λόγοι της απόσυρσης της πρότασης από την πλευρά της UDOFED. Εικάζεται, ότι το κλίμα δεν ήταν ευνοϊκό για μια τέτοια πρόταση και δεν επιθυμούσαν ένα αρνητικό αποτέλεσμα. Γνωρίζοντας την μεθοδικότητα και την μακροχρόνια στόχευση της Τούρκικης διπλωματίας, θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει βέβαιο ότι η πρόταση θα επανέλθει σε ποιο κατάλληλο χρόνο και αφορμή.
Εμπορικά ή διπλωματικά τα κίνητρα;
Φαίνεται λοιπόν, ότι στόχος της αίτησης κατοχύρωσης, ήταν αφενός η επίτευξη του, θεμιτού, στόχου δημιουργίας αυτόνομης ταυτότητας για το προϊόν, αλλά παράλληλα και ο διαχωρισμός του έως κι επιβολή του στο Ελληνικό Σουβλάκι με γύρο, που σε κάθε περίπτωση αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής γαστρονομικής παράδοσης και κληρονομιάς. Για την επιθετική Τούρκικη διπλωματία, όλα τα μέσα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την επίτευξη του σκοπού. Και το φαγητό είναι ένα πρώτης τάξεως εργαλείο.
Άλλωστε, στους κερδοσκοπικούς καιρούς που ζούμε, οι χώρες εργαλειοποιούν οτιδήποτε τους προσφέρεται για την επίτευξη των γεωπολιτικών και οικονομικών τους επιδιώξεων. Φαίνεται λοιπόν ότι η Τουρκία χρησιμοποίησε την UDOFED και το κεμπάπ προς το σκοπό αυτό. Η ένωση αυτή δημιουργήθηκε μεν το 1996, αλλά μια ματιά στον ιστότοπό της και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν φαίνεται ιδιαίτερα ενεργή. Εμφανίζεται για παράδειγμα ένα κενό μεταξύ 2020 και 2024, οπότε και κατατίθεται η αίτηση περί κατοχύρωσης του κεμπάπ.
Να σημειωθεί, ότι στην προσπάθεια αυτή συνέβαλε αποφασιστικά σύμφωνα με το EURONWES και το ΑΤΙDID, η Ευρωπαϊκή Ένωση Παραγωγών Τούρκικου Ντονέρ Κεμπάπ. Πλήθος εργαλείων πολιτικής για ένα φαγητό του δρόμου!
Δεδομένου ότι το «όπλο» των προσδιορισμών τροφίμων και πρώτων υλών στην ΕΕ είναι και για εμάς τους Έλληνες πολύ χρήσιμο, η ιστορία της αποτυχίας κατοχύρωσης του κεμπάπ, κυρίως λόγω της αντίδρασης της Γερμανίας, μας διδάσκει ότι η συμμαχία με ισχυρούς τόσο στην πολιτική όσο και στην αγορά, είναι ένα πρώτης τάξεως τακτική, εάν θέλουμε να προασπίσουμε δικά μας προϊόντα, όπως η φέτα, σε Ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο,. Η περίφημη συμφωνία Mercosur για παράδειγμα, ενώ βάλλεται σχεδόν πανταχόθεν σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ευνοϊκή για τα Ελληνικά συμφέροντα, αφού αν μη τι άλλο κατοχυρώνει τη φέτα όπως την ξέρουμε στην ΕΕ.
Μέχρι τώρα, η Ελλάδα, παρόλο που διαθέτει τεράστιο γαστρονομικό πλούτο και πολιτισμό με κορωνίδα την Μεσογειακή διατροφή και προφανές πεδίο υλοποίησης (και) τον τουρισμό, έχει κάνει ελάχιστα ώστε η ελαφρά διπλωματία της γαστρονομίας να δουλέψει υπέρ της.
Ας εορτάσουμε όμως προς το παρόν την αποφυγή του κινδύνου κι ας πιούμε και μια μπύρα στην υγειά των Γερμανών, χωρίς την συμβολή των οποίων τα πράγματα θα εξελίσσονταν διαφορετικά για τα ελληνικά ενδιαφέροντα!
