Εν όψει ενός δύσκολου καλοκαιριού βρίσκεται η Ελλάδα καθώς, παρά τις (μέτριες) βροχοπτώσεις που σημειώθηκαν φέτος, τα αποθέματα νερού καταγράφουν προοδευτική μείωση. Το πρόβλημα επιδεινώνεται όσο οδεύουμε προς την καρδιά της τουριστικής περιόδου όπου η ζήτηση για νερό παρουσιάζει κατακόρυφη αύξηση (πισίνες, πότισμα, κάλυψη αναγκών στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες κλπ), ενώ η ΕΥΔΑΠ και το ΥΠΕΝ εξετάζουν εναλλακτικές πηγές υδροδότησης.
Σε σχέση με πέρυσι, τα αποθέματα των ταμιευτήρων έχουν μειωθεί σημαντικά. Είναι ενδεικτικό ότι στην Αττική, στις 7/5/2025, τα αποθέματα στον Ευήνο ήταν στα 39.541.000 κυβικά μέτρα, στο Μαραθώνα στα 23.740.000 κυβικά μέτρα, στο Μόρνο στα 319.132.000 κυβικά μέτρα και στην Υλίκη στα 632.573.000. Πέρυσι, την αντίστοιχη ημέρα, τα αποθέματα στον Ευήνο ήταν στα 65.936.000 κυβικά μέτρα, στο Μαραθώνα στα 24.858.000 κυβικά μέτρα, στο Μόρνο στα 457.480.000 κυβικά μέτρα και στην Υλίκη στα 343.532.000 κυβικά μέτρα. Συνολικά, τα αποθέματα στην Αττική έπεσαν φέτος από τα 891.806.000 κυβικά μέτρα στα 632.573.000 κυβικά μέτρα ενώ το λεκανοπέδιο έχει φέτος 400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα λιγότερο νερό σε σχέση με το 2022.
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει έρθει αντιμέτωπη και άλλες φορές στο παρελθόν με το πρόβλημα της λειψυδρίας, η σφοδρότητα της κλιματικής κρίσης με τα υψηλά επίπεδα ξηρασίας και την αύξηση των ημερών ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών ακόμη και για τα δεδομένα της χώρας μας καθιστά ανεπίκαιρες πολλές από τις στρατηγικές που είχαν εφαρμοστεί στο παρελθόν. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας την Τετάρτη σε workshop για το νερό, που διοργάνωσαν το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ), η ΕΥΔΑΠ, το Ινστιτούτο ΤΕΕ-ΤΜΕΔΕ και το Ινστιτούτο «We are Greece»υπογράμμισε ότι το πρόβλημα για τη χώρα μας είναι διαχρονικό, θυμίζοντας ανάλογες προκλήσεις που είχε αντιμετωπίσει η Ελλάδα στις αρχές του ’90.
Ο κ. Παπασταύρου αποτύπωσε τους τρεις βασικούς στόχους στην κατεύθυνση αντιμετώπισης της λειψυδρίας. Ο πρώτος αφορά στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας, για την οποία απαιτείται όπως επισήμανε, «μία ολιστική αντιμετώπιση ύδρευσης και άρδευσης, καθώς οι άνω των 750 φορέων διαχείρισης αποτελούν, εξ ορισμού, σχήμα αναποτελεσματικότητας», ενώ ο δεύτερος είναι η εξεύρεση και η διάθεση πρόσθετων χρηματοδοτικών πόρων για την ενίσχυση των υποδομών, από την επιδιόρθωση των συστημάτων άρδευσης και ύδρευσης, μέχρι την αντικατάσταση και επέκταση των δικτύων, αφαλατώσεις με προτεραιότητα στα υφάλμυρα νερά, φράγματα πολλαπλού σκοπού, υδατοδεξαμενές κ.ά. «Πρόκειται για επενδύσεις που κοστίζουν πολύ, αλλά δεν έχουμε άλλο περιθώριο καθυστέρησης» τόνισε. Ο τρίτος στόχος είναι η εξοικονόμηση υδάτων, μέσα από την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, την αποτύπωση των αναγκών και τη λήψη βραχυπρόθεσμων και μεσο-μακροπρόθεσμων μέτρων.
Έργα και στρατηγικές που θα «σώσουν» την Αττική από τη λειψυδρία
Σε εξέλιξη βρίσκεται η υλοποίηση μιας δυναμικής στρατηγικής η οποία θα περιορίσει τον κίνδυνο λειψυδρίας τόσο στην Αττική όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Από τα έργα που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος, κάποια βρίσκονται ακόμη σε επίπεδο συζητήσεων ενώ στο πλάνο όπως ήδη έχει ανακοινωθεί από το αρμόδιο υπουργείο έχουν ενσωματωθεί οι αφαλατώσεις, νέες υποδομές, και έργα για τη μείωση των απωλειών και την αναβάθμιση των υποδομών.
Η κ. Αντιγόνη Συνοδινού, Γενική Διευθύντρια Μετασχηματισμού της ΕΥΔΑΠ, μιλώντας τον περασμένο μήνα στο Φόρουμ των Δελφών, τόνισε ότι η διαχείριση της λειψυδρίας πρέπει να βασιστεί σε τρεις βασικούς άξονες, την ενίσχυση των ταμιευτήρων, τη μείωση των απωλειών στο δίκτυο και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την ορθολογική κατανάλωση νερού.
Οι ταμιευτήρες της Υλίκης έχουν τεθεί σε λειτουργία από το καλοκαίρι, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη και έρευνες για νέες γεωτρήσεις ενώ στην ενίσχυση του υδροδοτικού συστήματος αναμένεται να συμβάλει και η μεταφορά νερού με τάνκερ από τις εκβολές του Αχελώου καθώς και η μεταφορά νερού από τη λίμνη των Κρεμαστών. Ταυτόχρονα, στην τροφοδοσία της Αττικής θα συνεισφέρουν και έργα όπως είναι η διασύνδεση των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη και η επαναλειτουργία των γεωτρήσεων της Μαυροσουβάλας.
Η υπερθέρμανση στραγγίζει τους υδάτινους πόρους
Η υπερθέρμανση του πλανήτη καθιστά όλο και πιο δυσχερή τη βιώσιμη χρήση του νερού, καθώς η ζήτηση τείνει να ξεπεράσει την προσφορά με περιοχές όπως είναι η Μεσόγειος να θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτες και την Ελλάδα να βρίσκεται στην 11η θέση μεταξύ 40 κρατών παγκοσμίως σε σχετική έρευνα του περιοδικού Nature αναφορικά με τα λεγόμενα «water gaps» (όπου η προσφορά δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση με συνέπεια τη λειψυδρία).
Όσον αφορά στις υδρολογικές λεκάνες, η Μεσόγειος βρίσκεται στη 13η θέση μεταξύ των 40 περιοχών που επηρεάζονται περισσότερο ή αλλιώς που καταγράφουν το μεγαλύτερο «water gap».
Σε πολλές περιοχές του κόσμου, η ζήτηση νερού ξεπερνά τη βιώσιμη παροχή από ποτάμια και υδροφορείς. Επί του παρόντος, περίπου 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν λειψυδρία για τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο. Η κλιματική κρίση και η υπερθέρμανση προκαλούν μεταβολή των ορυκτών , η οποία με τη σειρά της διαταράσσει τα πρότυπα βροχόπτωσης και εξατμισοδιαπνοής επιδεινώνοντας περαιτέρω τη λειψυδρία. Η αυξανόμενη ζήτηση για νερό, λόγω της πληθυσμιακής αύξησης και της αστικοποίησης, η αρδευόμενη γεωργία και η όλο και μεγαλύτερη βιομηχανική χρήση περιορίζουν σημαντικά τους υδάτινους πόρους. Η εύθραυστη ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης είναι πιθανό να επιδεινωθεί, οδηγώντας σε ένα μέλλον όπου οι υδάτινοι πόροι θα αγωνίζονται να καλύψουν τις αυξανόμενες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες. Κατά συνέπεια, πολλές περιοχές αντιμετωπίζουν ένα διευρυνόμενο υδατικό χάσμα, το οποίο απειλεί όχι μόνο την οικονομική ανάπτυξη και τις κοινωνίες αλλά και την υγεία των υδάτινων οικοσυστημάτων.
