Σε κάτι λιγότερο από δύο χρόνια από σήμερα, οι ευρωπαϊκές αγορές κεφαλαίου θα προχωρήσουν στη μεγαλύτερη τεχνική αλλαγή της τελευταίας δεκαετίας. Τη μετάβασή τους στο T+1, δηλαδή σε έναν κύκλο διακανονισμού όπου οι χρηματιστηριακές συναλλαγές θα ολοκληρώνονται την επόμενη εργάσιμη ημέρα.
Σήμερα, για τις περισσότερες συναλλαγές σε μετοχές και ομόλογα στην Ευρώπη, ο τυπικός κύκλος διακανονισμού είναι το Τ+2. Αν και σε πρώτη ανάγνωση η αλλαγή μοιάζει αμιγώς τεχνική, φιλοδοξεί να επηρεάσει ολόκληρη την αλυσίδα του συστήματος, την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών αγορών, τη σταθερότητα του συστήματος, τη ρευστότητα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν όλοι οι συμμετέχοντες της αγοράς.
Επομένως, το Τ+1 δεν είναι μια διαδικαστική αναβάθμιση. Είναι ένα κρίσιμο βήμα στην προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια βαθύτερη και πιο ενοποιημένη ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά. Είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για να καταστούν οι ευρωπαϊκές αγορές πιο ανταγωνιστικές διεθνώς, να γίνει πιο αποτελεσματικό το ευρωπαϊκό περιβάλλον, ικανό να προσελκύσει κεφάλαια, να μειώσει τα κόστη και να υποστηρίξει την ευρωπαϊκή οικονομία σε βάθος χρόνου.
Πρόσφατα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), Verena Ross, υπενθύμισε σε ομιλία της στις Βρυξέλλες ότι η ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του νέου κύκλου διακανονισμού έχει οριστεί για τις 11 Οκτωβρίου 2027 και δεν προβλέπεται αναβολή.
Μεταξύ άλλων, υπογράμμισε τα οφέλη που θα προκύψουν από το Τ+1, και προέτρεψε όλους τους ενδιαφερόμενους, από τις τράπεζες και τους brokers μέχρι τους θεματοφύλακες και τους διαχειριστές κεφαλαίων, να ξεκινήσουν από τώρα την προετοιμασία για αυτή τη μετάβαση.
Η σημασία του Τ+1
Μια χρηματιστηριακή συναλλαγή ολοκληρώνεται «πραγματικά» όταν τα χρήματα μεταφέρονται στον πωλητή και οι τίτλοι περνούν στον αγοραστή. Σήμερα αυτό συνήθως γίνεται δύο εργάσιμες ημέρες μετά την ημέρα της συναλλαγής. Με το Τ+1, ο διακανονισμός θα ολοκληρώνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα.
Για τον μέσο επενδυτή, το Τ+1 σημαίνει ταχύτερη παραλαβή τίτλων και πιο άμεση πληρωμή. Για το σύστημα όμως σηματοδοτεί κάτι πιο σημαντικό, καθώς μειώνεται ο χρόνος κατά τον οποίο η συναλλαγή παραμένει εκτεθειμένη σε ρίσκο και, κατά συνέπεια, η ανάγκη για κεφάλαια που πρέπει να δεσμεύονται ως εγγύηση. Αυτό σημαίνει περισσότερη διαθέσιμη ρευστότητα στο σύστημα και χαμηλότερο κόστος.
Όπως εξήγησε η Verena Ross, το Τ+1 θα προσδώσει ανθεκτικότητα στην αγορά. Όσο μικρότερη είναι η διάρκεια μεταξύ συναλλαγής και διακανονισμού, τόσο λιγότερα είναι τα περιθώρια αστοχίας και τόσο μικρότερος ο κίνδυνος μια συναλλαγή να μην ολοκληρωθεί. Δεύτερον, θα καταστήσει την ευρωπαϊκή αγορά πιο ελκυστική και πιο ανταγωνιστική. Και, επιπλέον, η μετάβαση αυτή θα οδηγήσει στην αυτοματοποίηση διαδικασιών που σήμερα βασίζονται ακόμη σε χειροκίνητους μηχανισμούς και είναι επιρρεπείς σε καθυστερήσεις.
Οι προκλήσεις
Σε αντίθεση με την αμερικανική αγορά που λειτουργεί κάτω από ένα ενιαίο σύστημα, η Ευρώπη είναι ένα πολύπλοκο οικοσύστημα πολλών κρατών, πολλαπλών υποδομών και διαφορετικών θεσμικών πλαισίων. Επομένως, η μετάβαση στο Τ+1 απαιτεί συντονισμό πρωτίστως ανάμεσα σε Κεντρικά Αποθετήρια Τίτλων, αλλά και ανάμεσα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εποπτικές αρχές και σε ολόκληρη την «αλυσίδα» της αγοράς.
Η Ross τόνισε ότι η «βαριά» δουλειά πρέπει να γίνει μέσα στο 2026, καθώς οι συμμετέχοντες στην αγορά θα πρέπει να αρχίσουν να υλοποιούν τις αναγκαίες αλλαγές στα συστήματα και στις διαδικασίες τους. Οι δημόσιες αρχές και οι παράγοντες της αγοράς πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι όλοι είναι ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι. Η ίδια εξήγησε ότι θα χρειαστεί συντονισμός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς οι ευρωπαϊκές αρχές επιθυμούν να ενεργήσουν σε συντονισμό με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία, που επίσης προετοιμάζονται για τη μετάβαση στο Τ+1. Επιπλέον, όπως είπε, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και οι ανησυχίες που ενδεχομένως θα διατυπωθούν από μη Ευρωπαίους συμμετέχοντες στην αγορά.
Η ESMΑ, όπως είπε η Ross, θα παρακολουθεί την ετοιμότητα της αγοράς μαζί με τις αρμόδιες εθνικές αρχές, καθώς η επιτυχία της μετάβασης στο Τ+1 σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα με την οποία θα ξεδιπλωθεί η απαραίτητη προετοιμασία.
Τα επόμενα βήματα
Στην ομιλία της η Ross έδωσε και μία ακόμη διάσταση, τονίζοντας ότι το T+1 δεν αποτελεί το τέλος αυτής της διαδρομής, αντιθέτως είναι ένα βήμα στην κατεύθυνση ενός βαθύτερου τεχνολογικού μετασχηματισμού στις αγορές, όπως η χρήση ψηφιακών τίτλων, υποδομών blockchain και αυτοματοποιημένων μοντέλων διακανονισμού.
Μάλιστα, αναφέρθηκε αναλυτικά σε λύσεις που ήδη δοκιμάζονται και μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που γίνεται ο διακανονισμός, τονίζοντας ότι τεχνολογίες όπως το DLT έχουν τη δυναμική να αναμορφώσουν θεμελιωδώς το post-trade περιβάλλον. Το DLT (Distributed Ledger Technology) είναι μια τεχνολογία που επιτρέπει να καταγράφονται συναλλαγές σε πολλά σημεία ταυτόχρονα, αντί σε έναν κεντρικό server (η πιο γνωστή εφαρμογή της είναι το blockchain, το οποίο χρησιμοποιείται σε κρυπτονομίσματα και σε ορισμένα πιλοτικά συστήματα διακανονισμού). Η τεχνολογία αυτή μπορεί να μειώσει τα σφάλματα, να κάνει τις διαδικασίες πιο γρήγορες και να ενισχύσει τη διαφάνεια.
Η επικεφαλής της ESMA προειδοποίησε, ωστόσο, ότι η υιοθέτηση τέτοιων λύσεων πρέπει να γίνει με ισχυρές ρυθμιστικές δικλίδες, ώστε να διασφαλίζονται η ανθεκτικότητα του συστήματος, η κυβερνοασφάλεια και η νομική σαφήνεια.
