Σύμφωνα με τα στοιχεία του νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία», στην εφημερία του μέσα σε ένα 24ωρο, στην διάρκεια των γιορτών, τα εξωτερικά ιατρεία του επισκέφθηκαν 500 παιδιά. Πολλοί από τους μικρούς ασθενείς διαπιστώθηκε πως ταλαιπωρούνται από γρίπη (τύπου Α), λοίμωξη με τον ιό RSV και άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις (π.χ. από εντεροϊό).
Ωστόσο υπάρχουν και αρκετά περιστατικά ιογενούς γαστρεντερίτιδας, που είναι εξαιρετικά μεταδοτική και μεταδίδεται πολύ εύκολα σε κλειστούς χώρους, όπως είναι οι παιδότοποι και τα πάρτι.
Υπαίτιος κυρίως ο νοροϊός για την εκδήλωση γαστρεντερίτιδας το χειμώνα
Η διαδεδομένη άποψη πως οι γαστρεντερίτιδες αποτελούν κυρίως καλοκαιρινό «πονοκέφαλο» είναι λανθασμένη, καθώς καταγράφουν έξαρση και τον χειμώνα, με υπαίτιο συνήθως τον νοροϊό. Η ιογενής γαστρεντερίτιδα που προκαλεί ο νοροϊός αποκαλείται και «γρίπη του στομάχου» και εκδηλώνεται με κύρια συμπτώματα την έντονη ναυτία, τους εμετούς, τη διάρροια, τον κοιλιακό πόνο και τις κοιλιακές κράμπες.
Σε γενικές γραμμές η ιογενής γαστρεντερίτιδα μπορεί να οφείλεται σε πληθώρα ιών, συμπεριλαμβανομένων των ροταϊών και των αδενοϊών ακόμα και του εντεροϊού, αλλά τον χειμώνα κυριαρχεί ο νοροϊός, για τον οποίο δεν υπάρχει προληπτικό εμβόλιο, όπως επισημαίνει η Σμαράγδα Φεσσάτου, επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Παιδογαστρεντερολόγος, υπεύθυνη της Μονάδας Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας & Διατροφής στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ».
Οι ασθενείς, εκτός από εμετούς, διάρροια και κοιλιακό άλγος μπορεί επίσης να παρουσιάσουν πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, κόπωση, ρίγη και σπανιότερα πυρετό, όχι απαραίτητα υψηλό.
Η μετάδοση της γαστρεντερίτιδας γίνεται κυρίως μέσα από την επαφή με μολυσμένες επιφάνειες, κοινή χρήση πιάτων, ποτηριών και μαχαιροπήρουνων, την κακή υγιεινή των χεριών και την παράλειψη του πλυσίματος των χεριών μετά την τουαλέτα και πριν από το φαγητό. Δεν είναι δηλαδή από τα νοσήματα που μεταδίδονται με σταγονίδια, όπως ισχύει για τις αναπνευστικές λοιμώξεις, υπογραμμίζει η ειδικός.
Παρατεταμένη μεταδοτικότητα
Στην πλειονότητα των περιστατικών ιογενούς γαστρεντερίτιδας τα συμπτώματα είναι ήπια και υποχωρούν χωρίς να απαιτείται η επίσκεψη στο γιατρό. Ωστόσο, όπως τονίζει η επίκουρη καθηγήτρια Σμαράγδα Φεσσάτου, αν και τα συμπτώματα συχνά υποχωρούν γρήγορα, ο ασθενής μπορεί να εξακολουθήσει να είναι μεταδοτικός για ένα ή δύο εικοσιτετράωρα, οπότε καλό θα είναι να αποφύγει τον συγχρωτισμό με κόσμο για μια βδομάδα, ώστε να γίνει καλά, χωρίς τον κίνδυνο να μεταδώσει την λοιμώδη ασθένεια.
Κίνδυνος αφυδάτωσης
Η ειδικός επισημαίνει ότι σε κάθε γαστρεντερίτιδα ανεξαρτήτως αιτιολογίας, ο κίνδυνος για την υγεία προέρχεται από την αφυδάτωση καθώς ο συνδυασμός επαναλαμβανόμενων εμετών και διάρροιας προκαλεί σοβαρή απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών.
Αν μάλιστα κυριαρχεί ο εμετός σαν σύμπτωμα, ο ασθενής δεν μπορεί να αναπληρώσει τα χαμένα υγρά τρώγοντας κάποιο υδαρές γεύμα ή πίνοντας νερό γιατί οτιδήποτε και αν προσπαθήσει να φάει ή να πιεί του επιδεινώνει τη ναυτία. Ακόμα και μισό ποτήρι νερό, με σκόνη ηλεκτρολυτών είναι πολύ δύσκολο να το καταπιεί ένας ασθενής που έχει επαναλαμβανόμενους εμετούς.
Συνεπώς για τα βρέφη, τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους, που είναι και οι πιο ευάλωτοι ασθενείς, (και που δεν πρόκειται να ‘προειδοποιήσουν’ ότι νιώθουν να διψάνε), εάν οι εμετοί συνεχίζονται θα πρέπει να επικοινωνήσουμε με τον γιατρό γιατί ο μόνος εναλλακτικός τρόπος να πάρει ένα άτομο υγρά που έχει αφυδατωθεί είναι με ενδοφλέβια χορήγηση. Θα πρέπει δηλαδή ο ασθενής να μεταφερθεί στο νοσοκομείο ώστε να λάβει υγρά και ηλεκτρολύτες ενδοφλέβια, με ορό.
Στο σπίτι, οι πρώτες κινήσεις για την αντιμετώπιση της γαστρεντερίτιδας είναι η χορήγηση υγρών με ηλεκτρολύτες και η χορήγηση αντιπυρετικού-παυσίπονου για τον πυρετό και την κακουχία. Τα αντιβιοτικά είναι άχρηστα σε αυτή την περίπτωση και δεν πρέπει να τα παίρνουν χωρίς λόγο οι ασθενείς. Στο φαρμακείο υπάρχουν σκευάσματα αντιδιαρροϊκά και αντιεμετικά τα οποία δεν συστήνεται να ληφθούν παρά μόνο αν υπάρχει σοβαρός λόγος- για παράδειγμα αν ο ασθενής πρέπει να μπει σε μεταφορικό μέσο και να ταξιδέψει.
Εμβόλιο υπάρχει μόνο για τον ροταϊό –το οποίο συνήθως χορηγείται στα παιδιά των αναπτυσσόμενων χωρών, όπου λόγω της μη ύπαρξης οργανωμένων δομών υγείας, αν καταγραφεί επιδημία γαστρεντερίτιδας οι λιλιπούτειοι ασθενείς μπορεί να πεθάνουν από αφυδάτωση, καθώς δεν υπάρχει πάντα η δυνατότητα να λάβουν υγρά με ορό.
Μύθοι και αλήθειες για την διατροφή κατά την ανάρρωση
Οι παλιές συμβουλές για το τι πρέπει να τρώνε οι ασθενείς μέχρι να αναρρώσουν από την γαστρεντερίτιδα –όταν το στομάχι τους, τους επιτρέψει να φάνε- έχουν πλέον αναθεωρηθεί. Δεν χρειάζεται να φάμε μόνο φιδέ, ρύζι, λαπά ή σούπα ή μόνο παξιμάδια. Μπορούμε να φάμε ελαφριά γεύματα σε μικρές ποσότητες, να πιούμε νερό και αφεψήματα και όταν νιώσουμε καλύτερα να επιστρέψουμε στην κανονική μας διατροφή.
Για ευνόητους λόγους δεν ενδείκνυνται κατά την περίοδο της ανάρρωσης τα βαριά λιπαρά γεύματα και τα πικάντικα φαγητά, τα οποία ούτως ή άλλως το στομάχι μας θα δυσκολευτεί πολύ να δεχτεί. Τα μωρά που θηλάζουν ή πίνουν ξένο γάλα, μπορούν να τραφούν κανονικά, χωρίς να αραιώνουμε το γάλα. Επίσης, αν το επιθυμούμε μπορούμε να πάρουμε προβιοτικά.
Συμβουλές στην κουζίνα
Επειδή στις γιορτές, τα περισσότερα νοικοκυριά μαγειρεύουν για τα οικογενειακά τραπεζώματά, οι βασικοί κανόνες ασφάλειας στην κουζίνα περιλαμβάνουν την χρήση άλλων μαχαιριών για την κοπή των κρεάτων και των λαχανικών, τον σχολαστικό καθαρισμό των επιφανειών κοπής και προετοιμασίας των φαγητών με καυτό νερό και σαπόνι, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος των διασταυρούμενων επιμολύνσεων και το πολύ καλό πλύσιμο των σκευών και των χεριών μας.
Συχνά μια γαστρεντερίτιδα μπορεί να προκληθεί από το γεγονός ότι κόψαμε τα λαχανικά της σαλάτας (που θα καταναλωθεί ωμή) και τα κρεατικά (που θα ψηθούν), στην ίδια επιφάνεια-κάτι που αποτελεί μεγάλο λάθος. Επίσης σκεπάζουμε τα τρόφιμα, δεν τα αφήνουμε εκτεθειμένα –γιατί μπορεί να έχουμε λιγότερα έντομα από ό,τι το καλοκαίρι, αλλά η Ελλάδα δεν είναι Σιβηρία και έχουμε όλο τον χειμώνα πληθυσμούς εντόμων.
Επίσης, τα φαγητά που περισσεύουν από τα τραπεζώματα τα σκεπάζουμε, τα βάζουμε στο ψυγείο και τα αξιοποιούμε με κάποιον τρόπο την επόμενη ημέρα. Αυτό λέγεται κυκλική οικονομία και μείωση της σπατάλης τροφίμων που συνιστά μεγάλη ‘πληγή’ και για την ρύπανση του περιβάλλοντος αλλά και για ηθικούς λόγους, καθώς ο μισός πλανήτης λιμοκτονεί.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται με το ρύζι και στο πιλάφι καλό είναι να παρασκευάζουμε την ποσότητα που χρειαζόμαστε γιατί με το ξαναζεσταμένο ρύζι που περίσσεψε ή αν το αφήσουμε έξω από το ψυγείο, υπάρχει κίνδυνος σοβαρής γαστρεντερίτιδας-τροφικής δηλητηρίασης. Το ρύζι είναι πλούσιο σε άμυλο και συνιστά κατάλληλο υπόβαθρο για την ανάπτυξη αναερόβιων παθογόνων μικροοργανισμών, άρα απαιτείται μεγάλη προσοχή.
