Βγαλμένα από δυστοπικά σενάρια ταινιών επιστημονικής φαντασίας είναι τα ανησυχητικά ευρήματα νέας μελέτης του University College London για το πώς θα εξελιχθούν οι μετεωρολογικές συνθήκες σε 25 χρόνια από σήμερα. Η μελέτη που φέρνει την υπογραφή του ηφαιστειολόγου και Ομότιμου Καθηγητή Γεωφυσικών και Κλιματικών Κινδύνων Bill McGuire προειδοποιεί πως «ό,τι σήμερα θεωρείται ακραίο καιρικό φαινόμενο θα αποτελεί τη νέα κανονικότητα το 2050».
Τότε θα νοσταλγούμε τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες του 2025, παρότι σύμφωνα με το Ινστιτούτο Copernicus διανύουμε ήδη τον πιο ζεστό Ιούλιο από την έναρξη των καταγραφών της θερμοκρασίας.
Τα ευρήματα της νέας μελέτης φανερώνουν ότι μέχρι το 2050 τα κύματα καύσωνα θα έχουν μακρύτερη διάρκεια και θα είναι πιο έντονα λόγω της εξελισσόμενης κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα η Βρετανική ΕΜΥ (Met office) προειδοποιεί ότι τα καλοκαιρινά κύματα καύσωνα δεν θα αποτελούν πλέον θέμα στα δελτία ειδήσεων, όπως ισχύει σήμερα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Ιούλιο του 2022, που το θερμόμετρο στη Μ. Βρετανία άγγιξε τους 40.3°C στην πόλη Coningsby του Lincolnshire. Σύμφωνα με τη νέα έκθεση της Βρετανικής ΕΜΥ, οι θερμοκρασίες ύψους 40°C είναι πλέον 20 φορές πιο πιθανό να καταγραφούν σε σύγκριση με το 1960, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να καταγραφούν και υψηλότερες θερμοκρασίες ύψους 45°C στη Μ. Βρετανία. Επιπλέον, τα προγνωστικά μοντέλα δείχνουν πως τα προσεχή χρόνια οι θερμοκρασίες ύψους 40°C δεν θα διαρκούν μόνο για μια ημέρα όπως συνέβαινε το 2022, αλλά για μια εβδομάδα ή και για ακόμα περισσότερες ημέρες!
Γιγάντιες καταιγίδες, ξηρασίες και δασικές πυρκαγιές
Σύμφωνα με τα ευρήματα του καθηγητή του UCL, τα μελλοντικά καλοκαίρια, οι υψηλές θερμοκρασίες δεν θα αποτελούν τον μοναδικό κίνδυνο, που πρόκειται να αντιμετωπίσουμε. Οι καύσωνες θα φέρνουν μαζί τους γιγάντιες καταιγίδες που θα συνοδεύονται από τεράστια ύψη βροχής και χαλάζι σε μέγεθος μπάλας του γκολφ. Αυτά θα προκαλέσουν πλημμύρες μετά τις ξηρασίες, ενώ δεν αποκλείεται ο κίνδυνος ανεμοστρόβιλων στην Ευρώπη.
Ανάμεσα στις καταιγίδες και τις πλημμύρες, θα μεσολαβούν διαστήματα ξηρασίας εντείνοντας τα προβλήματα λειψυδρίας και αυξάνοντας τον κίνδυνο για δασικές πυρκαγιές, καθώς η χλωρίδα θα «στεγνώσει». Οι δασικές πυρκαγιές δεν θα καταστρέφουν μόνο παρθένα δάση αλλά και την μελισσοκομία, την πτηνοτροφία και την κτηνοτροφία, θέτοντας σε κίνδυνο ζωτικές κρατικές υποδομές και ολόκληρες κοινότητες.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη πυροδοτείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και με τα σημερινά δεδομένα, το παγκόσμιο αποτύπωμα άνθρακα αντιστοιχεί σε εκπομπές 40 δισεκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Για να το αντιληφθούμε καλύτερα, ο καθηγητής Bill McGuire εξηγεί πως το βάρος του εκλυόμενου διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως σε ετήσια βάση ζυγίζει όσο 800.000 πλοία διαστάσεων Τιτανικού! Η μόνη λύση για να προστατέψουμε τις επόμενες γενιές είναι να μειώσουμε το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα όλων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Τα νοσοκομεία θα δεχτούν ασφυκτικές πιέσεις
Η ακραία ζέστη όπως και το ακραίο κρύο εγκυμονούν κίνδυνο θανάτου. Κατά την διάρκεια του ζεστού βρετανικού καλοκαιριού του 2022 περισσότεροι από 3.000 κάτοικοι της Μ. Βρετανίας πέθαναν εκ των οποίων το 33% (1000 άτομα) ήταν ηλικιωμένοι, που είναι και οι πιο ευάλωτοι. Μέσα στο 2025 σύμφωνα με την έρευνα του UCL πέθαναν στη Μ. Βρετανία 600 άνθρωποι κατά τα ζεστά κύματα του Ιουνίου, με τους ηλικιωμένους, τα βρέφη, τα παιδιά και τα άτομα με αναπηρία να ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Ο καθηγητής επισημαίνει πως οι ατμοσφαιρικοί ρύποι θα αυξηθούν από τη διαρκή υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, πλήττοντας πρωτίστως τα άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Τα νοσοκομεία θα γεμίσουν με ασθενείς, που θα υποφέρουν από κρίσεις άσθματος, παροξύνσεις της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) και άλλα αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα (ας μην ξεχνάμε πως οι πνεύμονες και η καρδιά αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία).
Επιπλέον και οι τροπικές ασθένειες θα γίνουν πιο συχνές, καθώς το ηπιότερο κλίμα κατά τους χειμερινούς μήνες θα επιτρέπει στα κουνούπια να αυξήσουν τον πληθυσμό τους στην Ευρώπη. Πρόσφατα η Βρετανική Ένωση Ασφάλειας Υγείας Χλωρίδας και Πανίδας εντόπισε κουνούπια που «κουβαλούσαν» το ιό του δυτικού Νείλου στην κομητεία του Nottinghamshire. Η έντονη ζέστη θα δημιουργήσει προβλήματα και στη συντήρηση των τροφίμων, με υφιστάμενες μελέτες να δείχνουν πως υπάρχει στενός συσχετισμός ανάμεσα στις υψηλές θερμοκρασίες και τις τροφικές δηλητηριάσεις από σαλμονέλα κι άλλα επικίνδυνα παθογόνα.
Ανυπόφορα ζεστά σπίτια
Τα παρατεταμένα κύματα καύσωνα στο μέλλον θα καταστήσουν αφόρητη τη ζωή στα μικρά διαμερίσματα σε πολλές περιοχές της Μ. Βρετανίας. Για αρκετούς κατοίκους, η μόνη λύση για το καλοκαίρι θα είναι να κοιμούνται στα πάρκα, καθώς τα διαμερίσματα δεν έχουν βεράντες. Τα ισόγεια διαμερίσματα ενδέχεται να παραμείνουν πιο δροσερά, με τον Δήμαρχο του Λονδίνου ωστόσο Sadiq Khan να προειδοποιεί ότι 50.000 κάτοικοι της βρετανικής πρωτεύουσας που διαμένουν σε ισόγεια και ημι-υπόγεια διαμερίσματα κινδυνεύουν ήδη από πλημμύρες. Στο μεταξύ είδαμε τι συνέβη πριν λίγα 24ωρα, στη Νέα Υόρκη όπου μια καταρρακτώδης βροχή μετέτρεψε το κέντρο της Αμερικανικής Μητρόπολης σε λίμνη, με συνέπεια να πλημμυρίσει ακόμα και το Μετρό.
Η κλιματική κρίση θα προκαλέσει και εσωτερική μετανάστευση στη Μ. Βρετανία, με πολλούς αστούς να αναζητούν ένα πιο βιώσιμο περιβάλλον έξω από την πρωτεύουσα κοντά σε λόφους.
Η λειψυδρία κατά τον καθηγητή Bill McGuire θα δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα, με πιθανό το σενάριο το νερό να δίνεται με «το…δελτίο», σε μια χώρα που ακόμα πολλοί κάτοικοι γεμίζουν τη μπανιέρα για να κάνουν μπάνιο. Θα υπάρξουν επιπτώσεις και στις αγροτικές καλλιέργειες, με αρκετά προϊόντα να γίνονται δυσεύρετα, η τιμή τους να εκτοξεύεται στα ύψη και τα ράφια των σούπερ-μάρκετ να παρουσιάζουν ολοένα και συχνότερα ελλείψεις σε βασικά τρόφιμα.
Κλειστά σχολεία και εργασιακές αλλαγές
Πολλά σχολικά συγκροτήματα είναι παλαιάς κατασκευής με μεγάλες επιφάνειες καλυμμένες με τζάμια, με συνέπεια το εσωτερικό τους να υπερθερμαίνεται. Ο καθηγητής Bill McGuire υπογραμμίζει ότι στην διάρκεια κυμάτων καύσωνα θα χρειαστεί να κλείνουν σχολεία –όπως ήδη έγινε φέτος στην Γαλλία-και ίσως χρειαστεί να επανασχεδιαστεί ο σχολικός προγραμματισμός ώστε οι τελικές εξετάσεις να μην είναι το καλοκαίρι.
Ταυτόχρονα θα αλλάξουν και οι κανονισμοί για την εξωτερική εργασία, καθώς θα είναι επικίνδυνο για εργάτες, οικοδόμους και άλλες επαγγελματικές ειδικότητες, όπως ναυτεργάτες, και εναερίτες να δουλεύουν με τόση ζέστη. Πρόσφατα στη Βόρειο Ιταλία, στις περιφέρειες της Λομβαρδίας και της Εμίλια-Ρομάνια επιβλήθηκαν τέτοιες απαγορεύσεις, μετά την καταγραφή θανάτων από θερμοπληξία.
Ανάλογα εμπόδια θα αντιμετωπίσουν οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, οι κηπουροί, οι τεχνικοί των οδικών έργων, οι εργαζόμενοι στον τομέα της καθαριότητας και άλλων υπαίθριων επαγγελμάτων.
Θα επηρεαστεί και ο τουρισμός στη Μεσόγειο
Ένα από τα πιο δυσοίωνα για τη χώρα μας σενάρια αφορά την μείωση του τουρισμού στα κράτη του μεσογειακού νότου –που θα γίνουν υπερβολικά ζεστά λόγω της κλιματικής κρίσης-με συνέπεια πολλοί ευρωπαίοι τουρίστες να στρέφονται στις Σκανδιναβικές χώρες για περισσότερη δροσιά. Ήδη αυτή η τάση καταγράφηκε στη Μ. Βρετανία το 2024, με απρόσμενα υψηλό αριθμό Βρετανών να επισκέπτονται μέσα στο κατακαλόκαιρο τη Σουηδία, τη Νορβηγία και την Δανία.
Συχνές διακοπές ρεύματος
Οι διακοπές στην ηλεκτροδότηση από την υπερφόρτωση των συστημάτων λόγω της εκτεταμένης χρήσης κλιματιστικών δεν αποτελούν καινούριο φαινόμενο για την Ελλάδα. Στη Μ. Βρετανία κατά την διάρκεια του καύσωνα του 2022, πολλοί πολίτες έμειναν χωρίς ηλεκτρικό, με τα νέα ευρήματα του UCL να δείχνουν ότι τέτοια γεγονότα θα είναι πολύ συχνότερα στο μέλλον.
Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε
Για να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι θα πρέπει πρώτα, με κυβερνητική πρωτοβουλία, να αλλάξει η νομοθεσία, με την ενσωμάτωση οδηγιών αναφορικά με τις ανώτατες επιτρεπτές θερμοκρασίες σε σχολεία, εργασιακούς χώρους, οικοδομές, εργοτάξια κτλ.
Επιπλέον τα δημόσια κτίρια πρέπει να γίνουν πιο «πράσινα» ώστε να παραμένουν δροσερά όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες αυξάνονται. ΟΙ πλατείες και τα πάρκα θα χρειαστούν περισσότερες πηγές, λίμνες και σιντριβάνια, ώστε να κυριαρχεί το στοιχείο του νερού και να υπάρχει άφθονο νερό για πουλιά, σκιουράκια, αδέσποτα ζώα, ανθρώπους που ζουν στον δρόμο. Πάνω από όλα όμως, θα πρέπει κάθε κράτος να μειώσει συνολικά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (δηλαδή διοξειδίου του άνθρακα), για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα καθώς ζούμε σε μια εποχή που ο αρχηγός μιας υπερδύναμης, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Trump ουσιαστικά δεν αποδέχεται ότι υπάρχει κλιματική κρίση, την ώρα που η χώρα του πρωταγωνιστεί μεταξύ των μεγάλων ρυπαντών της ατμόσφαιρας.
Τέλος, σε ατομικό επίπεδο μπορούμε να φυτέψουμε στα σπίτια μας περισσότερο πράσινο, να εγκαταστήσουμε σκίαστρα και να ανακαινίσουμε την κατοικία μας ώστε να γίνει πιο ενεργειακή, με κράτη να χρηματοδοτούν τέτοιες πρωτοβουλίες. Επίσης, πρέπει να χρησιμοποιούμε περισσότερο τα ΜΜΜ, να κινούμαστε με τα πόδια, με το ποδήλατο (και με το ηλεκτρικό πατίνι, πάντα όμως με ασφάλεια και κράνος) και ειδικά στην Ελλάδα να μην παίρνουμε το αυτοκίνητο για να πάμε στο κοντινότερο περίπτερο!
Η νέα έρευνα του UCL δημοσιοποιήθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με τη νέα διεθνή κατάταξη των πανεπιστημίων. Σύμφωνα με αυτή, το βρετανικό UCL κατατάσσεται 9ο Πανεπιστήμιο στον κόσμο, ανακηρύσσεται «πανεπιστήμιο της χρονιάς για το 2024», είναι 2ο στην Έρευνα στη Μ. Βρετανία και στο ανθρώπινο δυναμικό του συμπεριλαμβάνονται 32 επιστήμονες βραβευμένοι με βραβείο Νόμπελ!
