Μετά την ψήφιση του εργασιακού νομοσχεδίου θα ακολουθήσει το μίνι ασφαλιστικό, που θα περιλαμβάνει τον Ενιαίο Κανονισμό Παροχών του ΕΦΚΑ, τη θέσπιση νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, την επέκταση της αναγνώρισης πλασματικών ετών, τη βελτίωση της λειτουργίας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και την αναβάθμιση των ΚΕΠΑ.
Το νομοσχέδιο θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή εντός του 2025 και θα τεθεί σε εφαρμογή από τους πρώτους μήνες του 2026.
Οι αλλαγές που θα υπάρξουν στα επιδόματα ασθένειας, εργατικού ατυχήματος, κατασκηνώσεων και μητρότητας αναμένεται να επηρεάσουν εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ, ενώ ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων ώστε να πάψουν να αυξάνονται σύμφωνα με τον πληθωρισμό και να ακολουθούν το ποσοστό αύξησης του δείκτη μισθών όλων των εργαζομένων θα αλλάξει άρδην τα δεδομένα για τις αποδοχές όλων των συνταξιούχων της χώρας.
Ο δείκτης μισθών συνήθως είναι ανώτερος του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα οι νέες συντάξεις να είναι υψηλότερες σε πραγματικούς όρους. Έτσι, όσοι συνταξιοδοτούνται από το 2025, με τη βάση το 2024 (π.χ. +3,5% Δείκτης Μισθών, έναντι 2,9% στις συντάξεις), θα έχουν υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη.
Οι αλλαγές προβλέπονται από το νόμο Βρούτση, σύμφωνα με τον οποίο ο υπολογισμός των ανταποδοτικών συντάξεων για όσους συνταξιοδοτηθούν από 1/1/2026 θα υπολογιστεί με τον μέσο μισθό της περιόδου 2002-2025, αυξημένο με τους πληθωρισμούς των αντίστοιχων ετών από τους οποίους οι δυο υψηλότεροι είναι το 9,6% του 2022 και το 3,9% του 2023. Η προσαύξηση του συντάξιμου μισθού θα οδηγήσει και σε υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη.
Ενιαίος κανονισμός Παροχών
Ο Ενιαίος Κανονισμός Παροχών εκκρεμεί από το 2016 (μνημονιακή υποχρέωση), με στόχο να εναρμονιστούν οι παροχές σε χρήμα από ταμείο σε ταμείο και οι διαφορετικές προϋποθέσεις χορήγησής τους.
Στόχος είναι οι ενιαίοι κανονισμοί να είναι, όσο το δυνατόν, δημοσιονομικά ουδέτεροι, ώστε να μην αποκλίνουν σημαντικά σε σχέση με το κόστος που έχουν τώρα. Αυτό σημαίνει πως οι αλλαγές που θα υπάρξουν θα είναι πιο «επώδυνες» για τους ασφαλισμένους των προνομιούχων ταμείων που θα δουν τις παροχές τους να «ψαλιδίζονται» και να εξισώνονται με τα όρια που ισχύουν στο ΙΚΑ. Συνεπώς κάποιοι θα χάσουν αρκετά προνόμια, όμως οι περισσότεροι ασφαλισμένοι θα κερδίσουν έστω και λίγα.
- Δείτε επίσης: Πότε καταβάλλονται οι συντάξεις Οκτωβρίου
Σύμφωνα με το πόρισμα ειδικής επιστημονικής επιτροπής του υπουργείου Εργασίας, διαπιστώνονται μεγάλες διαφορές στις παροχές από ταμείο σε ταμείο, με πιο ευνοημένα τα ταμεία των ΔΕΚΟ, Τραπεζών, Δημοσίου και Μηχανικών. Στον αντίποδα, τις μικρότερες παροχές έχουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα.
Παρότι τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν ενοποιηθεί στον ΕΦΚΑ εδώ και επτά έτη, παροχές όπως τα επιδόματα ασθένειας, μητρότητας, εργατικών ατυχημάτων, εξόδων κηδείας και κατασκήνωσης συνεχίζονται να δίνονται με βάση τους κανόνες του κάθε ταμείου.
Με τη θέσπιση αυστηρότερων προϋποθέσεων χορήγησης των επιδομάτων, είναι ευνόητο πως θα υπάρξουν περικοπές ποσών για τους ασφαλισμένους των λεγόμενων «ευγενών» Ταμείων (ΟΤΕ, ΔΕΗ, Τράπεζες και ΔΕΚΟ). Με την εφαρμογή του, προβλέπεται εξομοίωση όλων των παροχών (όπως επίδομα ασθένειας, μητρότητας, αναπηρίας, εργατικού ατυχήματος και έξοδα κηδείας) στο επίπεδο που ισχύει στο πρώην ΙΚΑ.
Οι διαφορές από ταμείο σε ταμείο είναι χαοτικές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα έξοδα κηδείας για το πρώην ΙΚΑ διαμορφώνονται στα 759 ευρώ, για τον ΟΓΑ στα 800 ευρώ, για τον ΟΑΕΕ στα 762 ευρώ στους ασφαλισμένους και στα 1.200 ευρώ στους συνταξιούχους, και για το Δημόσιο στα 1.000 ευρώ. Παράλληλα, ο Τομέας Ασθένειας Προσωπικού ΟΤΕ χορηγεί 1.570 ευρώ στους άμεσα ασφαλισμένους και 785 στα έμμεσα μέλη, ενώ το πρώην ταμείο δημοτικών υπαλλήλων προσφέρει 1.200 ευρώ. Μετά την ενοποίηση η παροχή θα είναι οριζόντια και θα συγκλίνει κοντά στα χαμηλότερα όρια.
Άλλες διατάξεις
Οι αλλαγές που αναμένεται να φέρει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ρυθμίζουν ασφαλιστικά θέματα που είναι σε εκκρεμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως η επέκταση της αναγνώρισης πλασματικών ετών και στις επικουρικές συντάξεις
Η διάταξη για την εξαγορά προϋπηρεσίας και για την επικουρική σύνταξη, θα προβλέπει ότι εάν κάποιος ασφαλισμένος δεν είχε τις ελάχιστες προϋποθέσεις για τη λήψη επικουρικής σύνταξης, να έχει πλέον την ευκαιρία να εξαγοράσει πλασματικά έτη για τη συμπλήρωση του ελάχιστου ορίου των 15 ετών που απαιτείται για την απονομή της. Η διάταξη αφορά περίπου 25.000 αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι θα έχουν την δυνατότητα να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη για να εξασφαλίσουν επικουρική σύνταξη.
Σε ότι αφορά τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, δημιουργούνται μηχανισμοί ενίσχυσής τους, που παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο σε σχέση με χώρες της ΕΕ. Θα δοθούν φορολογικά κίνητρα για συμμετοχή επιχειρήσεων και εργαζομένων. Η εφαρμογή των κανόνων φορολόγησης των εισοδημάτων από τα επαγγελματικά ταμεία θα συνδεθούν με τη διάρκεια συμμετοχής.
Αλλη διάταξη αφορά το εργόσημο και την ψηφιοποίηση των πληρωμών. Πιο συγκεκριμένα, μπαίνει ανώτατο πλαφόν και γίνεται υποχρεωτική η ηλεκτρονική συναλλαγή είτε μέσω τράπεζας, είτε της πλατφόρμας στον ΕΦΚΑ. Στόχος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και η αντιμετώπιση φαινομένων φοροδιαφυγής και «ξεπλύματος μαύρου χρήματος».
