Κυρίαρχη θέση στις φετινές εξαγγελίες της ΔΕΘ αναμένεται να καταλάβει το δημογραφικό, με έμφαση στις οικογένειες με παιδιά και μέτρα στήριξης στα νέα ζευγάρια προκειμένου να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια.
Η αναπροσαρμογή των κριτηρίων χορήγησης του επιδόματος τέκνων θα περιλαμβάνεται -εκτός απροόπτου - στο «καλάθι» της ΔΕΘ, καθώς οι περσινές εξαγγελίες δεν υλοποιήθηκαν ποτέ αφού η κυβέρνηση πρόταξε την ανάγκη να δημιουργηθεί το Μητρώο Δικαιούχων Κοινωνικών Επιδομάτων. Στο μεταξύ πολλοί δικαιούχοι του επιδόματος βγήκαν εκτός αυτό τον χρόνο (λόγω αύξησης των ονομαστικών εισοδημάτων) με αποτέλεσμα να μειωθεί δραστικά ο αριθμός τους και να πέσει -για πρώτη φορά- κάτω από τις 500.000.
Στο τραπέζι βρίσκεται και η επέκταση των παροχών που ισχύουν για τους πολύτεκνους και στις τρίτεκνες οικογένειες, μια δέσμευση της κυβέρνησης που έχει καθυστερήσει να υλοποιηθεί.
Τις απειλητικές διαστάσεις που λαμβάνει το δημογραφικό επιβεβαιώνουν τα στατιστικά της ΕΛΣΤΑΤ, που φανερώνουν ότι καταγράφηκαν στην Ελλάδα μόλις 62.624 γεννήσεις το 2024, αισθητά λιγότερες από τις 71.249 του 2023. Η μείωση του πληθυσμού άνω των 15 ετών το 2024 έφτασε τις 22.140.000 άτομα. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε για την ηλικιακή ομάδα 30-44 ετών (78.300.000 ή 4%) και η δεύτερη μεγαλύτερη στην ομάδα 20-24 ετών (15.100.000 ή 3,1%).
Οι αρνητικές προοπτικές εξέλιξης του πληθυσμού στη χώρα μας αντικατοπτρίζονται και σε πρόσφατη έκδοση του Ageing Report της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εκεί εκτιμάται ότι ο πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί σε περίπου 10 εκατ. άτομα ως το 2030 καταγράφοντας σωρευτική μείωση άνω του 4% την περίοδο 2022-2030 ή μέσο όρο ετήσιας μείωσης άνω του 0,5%.
Υπογονιμότητα - Λιγότερα παιδιά
Η Ελλάδα εμφανίζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων στην Ευρώπη. Το 2023, ο δείκτης γονιμότητας έφτασε μόλις το 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, αρκετά κάτω από το απαιτούμενο επίπεδο αναπλήρωσης του πληθυσμού, που βρίσκεται στο 2,1.
Η κατακόρυφη μείωση των γεννήσεων στην Ελλάδα σημαίνει αυτόματα και λιγότερους μαθητές στα σχολεία της χώρας. Δεν είναι τυχαίο ότι φέτος το υπουργείο Παιδείας υποχρεώθηκε να αναστείλει τη λειτουργία 766 σχολείων, πάνω από 5% του συνόλου, καθώς η απότομη μείωση των γεννήσεων αφήνει πολλές τάξεις με λιγότερους από 15 μαθητές, αναφέρουν οι Financial Times.
Τα «λουκέτα» δεν επηρεάζουν μόνο απομακρυσμένα χωριά και νησιά, αλλά και περιοχές της Αττικής, με αξιωματούχους να προειδοποιούν για «δημογραφική κατάρρευση».
Τα τελευταία επτά χρόνια οι μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μειώθηκαν κατά 111.000, ή 19%. Από την κρίση χρέους του 2010, οι θάνατοι υπερβαίνουν συνεχώς τις γεννήσεις και οι γυναίκες ηλικίας 20-40 ετών μειώθηκαν κατά 500.000, ενισχύοντας την πτώση των δυνητικών γονέων. Η γονιμότητα έχει υποχωρήσει στο 1,35 και οι γυναίκες αποκτούν το πρώτο παιδί μετά τα 32.
Το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε πρόσφατη ανάλυσή του προβλέπει ότι τις επόμενες τρεις δεκαετίες θα συνεχιστεί η μείωση του πληθυσμού και η δημογραφική γήρανση, με το ισοζύγιο γεννήσεων/θανάτων να παραμένει αρνητικό.
Ήδη, μεταξύ 2011-2024, ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 500.000 άτομα, ενώ οι γεννήσεις το 2023 έφτασαν τις 72.300, σχεδόν οι μισές από τις ετήσιες γεννήσεις της περιόδου 1951-1970.
Η Ελλάδα είναι μια σχετικά γερασμένη χώρα: το 23% των κατοίκων είναι άνω των 65 ετών, ενώ οι ηλικιωμένοι ξεπερνούν κατά περίπου 1 εκατ. τους νέους 0-14 ετών. Παράλληλα, καταγράφεται αύξηση της ατεκνίας (1 στους 5 στις γενεές γύρω από το 1980).
Έρευνα της Metron Analysis για την Eurobank (2024) ανέδειξε το δημογραφικό/υπογεννητικότητα ως την τέταρτη μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα.
Ο πλέον αποτρεπτικός λόγος για την απόκτηση παιδιών είναι ο οικονομικός: το 73% δηλώνει ότι δεν μπορεί να προσφέρει στα παιδιά την ποιότητα ζωής που θα ήθελε, ενώ θεωρεί ανεπαρκείς τις κρατικές παροχές (υγειονομική περίθαλψη, βρεφονηπιακοί σταθμοί). Άλλοι αποτρεπτικοί παράγοντες: μη κατάλληλη στέγη, ασυμβατό ωράριο σχολείων-εργασίας, έλλειψη οικογενειακής υποστήριξης.
Περισσότεροι από τους μισούς γονείς δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν περισσότερα παιδιά, ενώ ο μέσος όρος είναι 1 παιδί, με επιθυμητό τα 2,3.
