Ροή
Στην τελική ευθεία οδεύει η διαδικασία διαβούλευσης για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού από 1ης Απριλίου, καθώς έως τις 28 Φεβρουαρίου θα έχει ολοκληρωθεί το σχέδιο του πορίσματος διαβούλευσης από το ΚΕΠΕ, προκειμένου να διαμορφωθεί η τελική εισήγηση του υπουργού Εργασίας.
Η απόφαση που θα ληφθεί όχι μόνο με οικονομικούς, αλλά και με πολιτικούς όρους (εντός του Απριλίου θα έχουμε εκλογές) θα ανακοινωθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν το ύψος της αύξησης να κινείται στην περιοχή του 7,5% με 7,75%, στα επίπεδα της αύξησης των συντάξεων.
Μια μικρότερη αύξηση κοντά στο 5% - 6% που προτείνουν εργοδότες και η Τράπεζα της Ελλάδος δεν καλύπτει τις ανάγκες των χαμηλόμισθων εργαζομένων, ελέω πληθωρισμού. Αντιστοίχως μια μεγαλύτερη αύξηση όπως αυτή που προτείνει η ΓΣΕΕ (άνω του 10%) δεν θα μπορεί να απορροφηθεί από τις επιχειρήσεις, καθώς με τις βασικές απολαβές αμείβονται πάνω από 650.000 εργαζόμενοι.
Με τον κατώτατο αμείβεται ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό των απασχολούμενων με ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Το ποσοστό αυτό στους εργαζόμενους με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση αυξήθηκε σημαντικά το 2019, ενώ το 2022 υποχώρησε στο 41%, έναντι 19% του αντίστοιχου ποσοστού με πλήρη απασχόληση.
Ο κατώτατος μισθός αφορά συχνότερα τις γυναίκες από τους άνδρες, καθώς περίπου μία στις τρεις αμείβεται με αποδοχές ίσες ή χαμηλότερες των 713 ευρώ (28,8%), όταν το αντίστοιχο μερίδιο των ανδρών δεν ξεπερνά το 13,7%. Σχεδόν με διπλάσια συχνότητα αμείβονται οι γυναίκες από τους άνδρες με αποδοχές χαμηλότερες των 730 ευρώ, ενώ η «ψαλίδα» μειώνεται στην κατηγορία κάτω των 795 ευρώ.
Η σχέση της ηλικίας με τις κατώτατες αποδοχές φαίνεται να έχει μορφή αντεστραμμένης καμπάνας. Οι νεότεροι αμείβονται συχνότερα με χαμηλότερες αποδοχές, οι μισοί με χαμηλότερες ή ίσες του κατώτατου μισθού, ενώ σχεδόν επτά στους δέκα βρίσκονται κάτω από τα 795 ευρώ μικτά τον μήνα.
Λιγότερο πιθανό να επηρεαστούν από αλλαγές στον κατώτατο μισθό είναι οι μισθωτοί ηλικίας 35-44 ετών και 45-54 ετών, καθώς μόλις 16% περίπου αμείβονται με αποδοχές χαμηλότερες ή ίσες του κατώτατου. Από την άλλη μεριά, οι μισθωτοί άνω των 65 ετών, αμείβονται με τον κατώτατο με την ίδια περίπου συχνότητα που ισχύει για την ομάδα 25-34 ετών.
Η εκπαίδευση έχει επίσης ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση των αποδοχών. Οι απόφοιτοι επαγγελματικής εκπαίδευσης σε αναλογία περίπου 4 στους 10 αμείβονται με τον κατώτατο μισθό ή και με χαμηλότερες αποδοχές, ενώ 7 στους 10 δεν ξεπερνούν τα 795 ευρώ μηνιαίως.
Οι μισθωτοί στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, δασοκομία) αμείβονται συχνότερα με τον κατώτατο μισθό ή χαμηλότερες αποδοχές. Οπότε, περίπου 7 στους 10 αναμένεται να επηρεαστούν από τυχόν μεταβολή του. Ακολουθεί ο τριτογενής τομέας των υπηρεσιών, στον οποίο περιλαμβάνεται και ο τουρισμός, όπου πάνω από 2 στους 10 αμείβονται με 663 ευρώ ή λιγότερα.
Από την άλλη πλευρά, ο δευτερογενής τομέας μοιάζει να είναι λιγότερο ευαίσθητος, καθώς μόλις 4 στους 10 αναμένεται να επηρεαστούν από αλλαγές στον κατώτατο μισθό. Επομένως, οι μισθωτοί στον πρωτογενή τομέα πρωτίστως και ακολούθως στον τριτογενή τομέα είναι πιο ευαίσθητοι στις μεταβολές του κατώτατου.
Οι κλάδοι που πληρώνουν με τον κατώτατο μισθό
Το 2022 και πάρα τις δύο διαδοχικές αυξήσεις του κατώτατου μισθού (Ιανουάριο και Μάρτιο), το ποσοστό αυτών που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό μειώθηκε σημαντικά σε σχέση με το 2021, κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες ή 60.700 χιλιάδες λιγότερες θέσεις εργασίας.
Το ποσοστό αυτών που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό είναι σημαντικό σε κλάδους όπως η εστίαση, το εμπόριο και η βιομηχανία τροφίμων.
Συγκεκριμένα, όσον αφορά την ένταση χρήσης του κατώτατου μισθού, οι κλάδοι παροχής προστασίας, υπηρεσιών σε κτίρια και εξωτερικούς χώρους, εστίασης, δραστηριοτήτων παροχής προσωπικών υπηρεσιών και αθλητικών δραστηριοτήτων, διασκέδασης και ψυχαγωγίας κάνουν χρήση του κατώτατου μισθού σε ποσοστό άνω από του 40% του συνόλου των θέσεων εργασίας τους.
Το λιανικό εμπόριο και η βιομηχανία τροφίμων κάνουν επίσης χρήση του κατώτατου μισθού σε ποσοστό 30% περίπου. Επιπλέον, η κλαδική κατανομή των θέσεων εργασίας που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό εμφανίζει μεγάλη συγκέντρωση
Συγκεκριμένα, περίπου το 49% των θέσεων εργασίας που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό εντοπίζονται σε τέσσερις κλάδους:
- στην εστίαση (19%)
- στο λιανικό εμπόριο (17%)
- στο χονδρικό εμπόριο (8%) και
- στη βιομηχανία τροφίμων (5%).
Ωστόσο το 2022 ο κλάδος με την πιο σημαντική μείωση στο ποσοστό των θέσεων εργασίας που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό είναι ο κλάδος της εστίασης, όπου το ποσοστό αυτό μειώθηκε από 65% περίπου το 2021, σε 43% περίπου το 2022, με αποτέλεσμα ο κλάδος της εστίασης να απασχολεί πλέον το 2022 το 19% των θέσεων εργασίας με κατώτατο μισθό στην οικονομία, έναντι 27% το 2021.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Κατά τη διάρκεια του 2022 και έως τις αρχές του 2023, 12 χώρες της ΕΕ προέβησαν σε αύξηση του κατώτατου μισθού σε διψήφιο ποσοστό (από 10,1% στην Τσεχία έως 24% στην Λετονία), ενώ 10 χώρες προέβησαν σε μικρότερη αύξηση, εκ των οποίων και η Ελλάδα με αύξηση της τάξης του 9,7%.
Η πρώτη ομάδα χωρών, με μηνιαίο μεικτό μισθό άνω των €1.500, αποτελείται από έξι χώρες, το Λουξεμβούργο, την Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Ιρλανδία, και τη Γαλλία. Στη συνέχεια, η Σλοβενία και η Ισπανία ξεχωρίζουν με κατώτατο μισθό άνω των €1.000.
Στη συνέχεια, σε δεκατρείς χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα (€832), ο κατώτατος μισθός κυμαίνεται μεταξύ €579 (Ουγγαρία) και €940 (Κύπρος), ενώ στην χαμηλότερη θέση εμφανίζεται η Βουλγαρία με κατώτατο μισθό στα €399. Η Ελλάδα σήμερα κατέχει τη 13η υψηλότερη θέση μεταξύ των 22 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με θεσμοθετημένο κατώτατο μισθό σε εθνικό επίπεδο.
Αξίζει να σημειωθεί πως στην Ελλάδα, ο λόγος του κατώτατου μισθού προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι στο 59%, ο δεύτερος υψηλότερος στην ΕΕ-27. Ως απόρροια της παρατεταμένης κρίσης, το τρέχον ΑΕΠ της Ελλάδας υπολείπεται του δυνητικού της ΑΕΠ, περισσότερο από ό,τι σε άλλες χώρες, η χώρα δηλαδή εξακολουθεί να εμφανίζει αρνητικό παραγωγικό κενό.
