Τα κουνούπια δεν τσιμπάνε όλους το ίδιο - Οι παράγοντες που τα έλκουν

Είναι ενοχλητικά, προκαλούν ακατάσχετο κνησμό και μερικές φορές μεταφέρουν ασθένειες και λοιμώξεις. Επιστρέφουν κάθε καλοκαίρι, όμως τα κουνούπια δεν έλκονται το ίδιο από όλους μας. Πίσω από την αυξημένη «ευπάθεια» κάποιων ανθρώπων κρύβονται παράγοντες όπως το διοξείδιο του άνθρακα που εκπνέουμε, η θερμοκρασία του σώματος, η υγρασία και ακόμη και η φυσική μας εμφάνιση. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι και η οσμή του δέρματος.

«Η σωματική οσμή καθορίζεται από χημικές ενώσεις όπως τα καρβοξυλικά οξέα και οι αλδεΰδες. Άνθρωποι που εκκρίνουν σε μεγαλύτερη ποσότητα ορισμένες από αυτές τις ουσίες τείνουν να είναι πιο ελκυστικοί για τα κουνούπια», εξηγεί η Ισαβέλ Φερνάντεθ δε Άλμπα, αλλεργιολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο HLA Inmaculada στη Γρανάδα της Ισπανίας. Για όσους είναι «ελκυστικοί» για τα κουνούπια, αυτό δύσκολα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με τη Φερνάντεθ δε Άλμπα, υπάρχει γενετικό υπόβαθρο, όπως δείχνουν και μελέτες σε πανομοιότυπους δίδυμους που προσελκύουν εξίσου τα κουνούπια.

Τα κουνούπια δεν τσιμπάνε όλους το ίδιο, ούτε όμως αντιδρούμε όλοι με τον ίδιο τρόπο. Συνήθως το τσίμπημα προκαλεί ήπιο ερεθισμό και φλεγμονή, ωστόσο ορισμένα άτομα εμφανίζουν υπερβολικές αντιδράσεις. Σε αυτούς, το πρήξιμο μπορεί να φτάσει τα 10 εκατοστά διάμετρο με έντονα τοπικά συμπτώματα. Το δέρμα μπορεί να ζεσταθεί, να κοκκινίσει και να γίνει ιδιαίτερα ενοχλητικό, με ανάγκη για αντιισταμινικά, κορτικοστεροειδή, και -σε σοβαρότερες περιπτώσεις- τοπικά ή από του στόματος αντιβιοτικά. Για να αναγνωρίσουμε μια αλλεργική αντίδραση, πρέπει να δούμε αν υπάρχουν γενικευμένα συμπτώματα ή εξανθήματα μακριά από το σημείο του τσιμπήματος. «Αν, για παράδειγμα, μας τσίμπησε στο χέρι και εμφανιστεί εξάνθημα στα πόδια ή έχουμε συμπτώματα όπως ζάλη, δύσπνοια, απώλεια συνείδησης, εμετό ή διάρροια, πρόκειται για αλλεργική αντίδραση», λέει η Φερνάντεθ δε Άλμπα.

Μπορεί ένα τσίμπημα κουνουπιού να προκαλέσει αναφυλακτικό σοκ; Ο Ραούλ δε Λούκας Λαγκούνα, επικεφαλής παιδοδερματολόγος στο Νοσοκομείο La Paz της Μαδρίτης, εξηγεί πως ναι μεν είναι πιθανό για ένα ευαίσθητο άτομο, αλλά είναι εξαιρετικά σπάνιο. Τέτοιες αντιδράσεις είναι πιο συχνές με τσιμπήματα σφήκας ή μέλισσας, λόγω της μεγάλης ποσότητας δηλητηρίου που εγχέεται. «Στα κουνούπια, αυτό που βλέπουμε συχνότερα είναι υπερευαισθησία, δηλαδή εντονότερη φλεγμονή», προσθέτει.

Αν και δεν υπάρχει τεκμηριωμένη αύξηση στις σοβαρές αντιδράσεις από τσιμπήματα κουνουπιών, ο Δρ. Λαγκούνα λέει ότι σε άτομα με ανοσολογικά προβλήματα, όπως ατοπική δερματίτιδα ή χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία, παρατηρούνται πιο έντονες αντιδράσεις. Επιπλέον, η εξάπλωση του «τίγρη» κουνουπιού στην Ισπανία και τη νότια Ευρώπη λόγω κλιματικής αλλαγής φέρνει πιο επιθετικά τσιμπήματα και αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης ασθενειών όπως ο δάγκειος πυρετός και η chikungunya. Αυτό δημιουργεί ανάγκη για περισσότερη πρόληψη και παρακολούθηση.

Για πρόληψη στο σπίτι, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σήτες ή ηλεκτρικές συσκευές κατά των κουνουπιών. Σε εξωτερικούς χώρους, η πρόληψη περιορίζεται σε εντομοαπωθητικά. Υπάρχουν αποτελεσματικές χημικές φόρμουλες με DEET, ικαριδίνη ή IR3535, που χρησιμοποιούνται ευρέως σε περιοχές με πολλά κουνούπια ή κίνδυνο ασθενειών όπως η ελονοσία ή ο δάγκειος πυρετός. Υπάρχουν και φυσικά εντομοαπωθητικά, αν και όχι όλα είναι το ίδιο αποτελεσματικά.

Η Φερνάντεθ δε Άλμπα συνιστά φυσικά εντομοαπωθητικά που έχουν δοκιμαστεί τόσο σε εργαστήρια όσο και σε εξωτερικούς χώρους. Ξεχωρίζει το αιθέριο έλαιο κιτρονέλλας και αυτό από «catnip» (Nepeta cataria), που περιέχει τη νεπεταλακτόνη -ουσία που κάνει τις γάτες να… παίζουν. Τα φυσικά αυτά προϊόντα μπορούν να απωθήσουν ως και 70% των κουνουπιών, ακόμη και σε μικρές ποσότητες. Όμως, η διάρκεια δράσης τους είναι μικρότερη από τις συνθετικές φόρμουλες, γι’ αυτό και χρειάζεται επαναλαμβανόμενη χρήση ανά μία ή δύο ώρες.