Αυτές τις ημέρες, καθώς η εορταστική ραστώνη των Χριστουγέννων θα δίνει τη θέση της στην προσμονή της Πρωτοχρονιάς, στους εθνικούς δρόμους εκτυλίσσεται μια σκηνή φαινομενικά οξύμωρη, αλλά βαθιά διδακτική για την κατάσταση της πραγματικής οικονομίας.
Από τη μία πλευρά, τα ΙΧ των αδειούχων που μετακινούνται για τις γιορτές και από την άλλη, παραταγμένα σε κομβικά σημεία, τα τρακτέρ των αγροτών που διεκδικούν αιτήματα που αφορούν το μέλλον τους (ανεξάρτητα από το πώς αξιολογεί κανείς την ορθότητα ή το timing των αιτημάτων, η αγωνία επιβίωσης είναι δεδομένη).
Στο παρελθόν, αυτή η εικόνα λειτουργούσε ως θρυαλλίδα για την ενεργοποίηση του λεγόμενου «κοινωνικού αυτοματισμού». Ο οδηγός αγανακτούσε για την καθυστέρηση και η κοινωνία συχνά διχαζόταν πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με τη φετινή κινητοποίηση των αγροτών. Φέτος, αν και η ταλαιπωρία είναι υπαρκτή και η δυσαρέσκεια για τις καθυστερήσεις δεδομένη, παρατηρείται μια διαφορετική αντίδραση.
Παρά τις μεγάλες καθυστερήσεις φαίνεται πως η δυσαρέσκεια του κόσμου δεν είναι τόσο μεγάλη όσο θα περίμενε κανείς.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η πικρή αλήθεια για το μελομακάρονο
Γιατί ο κόσμος δεν αντιδρά φέτος στα τρακτέρ με την ένταση παλαιότερων εποχών;
Η απάντηση βρίσκεται μάλλον στην απόδειξη του σούπερ μάρκετ. Ο μέσος πολίτης που ταξιδεύει για το χωριό ή κάποιον άλλο προορισμό, κουβαλάει μαζί του το… «σοκ» του εορταστικού τραπεζιού. Γνωρίζει πλέον, βιωματικά και όχι μόνο θεωρητικά, ότι το λάδι είναι ακριβό, ότι η φέτα έγινε είδος πολυτελείας και ότι το κρέας «τσιμπάει» κάθε μέρα όλο και περισσότερο.
Όταν, λοιπόν, βλέπει τον αγρότη στον δρόμο, δεν βλέπει πια μια συντεχνία. Ακόμη και μετά τις πρόσφατες πληρωμές ενισχύσεων, καθίσταται σαφές στον μέσο παρατηρητή ότι το πρόβλημα στον πρωτογενή τομέα είναι βαθύτερο και δομικό, ξεπερνώντας ίσως το ύψος μιας επιδότησης. Ο απλός κόσμος βλέπει τον πρώτο κρίκο μιας αλυσίδας που πιέζεται. Ο καταναλωτής έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι αν ο παραγωγός δεν βγάλει τα έξοδά του, η ακρίβεια στο ράφι δεν θα είναι παροδική, αλλά μόνιμη.
Στα μεγάλα αστικά κέντρα η ακρίβεια αυτή έχει αρχίσει να πιέζει τους κατοίκους αυτών, όλο και περισσότερο. Η κοινωνία φέτος δείχνει μεγαλύτερη κατανόηση, ίσως γιατί διαισθάνεται ότι η πίεση στο εισόδημα είναι κοινή. Δεν αφορά μόνο τον παραγωγό στο χωράφι, αλλά και τον καταναλωτή στο ταμείο.
Η κατάρρευση του μύθου της «αφθονίας»
Για χρόνια, ζούσαμε με την πεποίθηση ότι τα τρόφιμα είναι δεδομένα και φθηνά. Οι φετινές εξελίξεις, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις που είδαμε μέσα στη χρονιά (π.χ. στο ελαιόλαδο), αλλάζουν αυτή την οπτική. Φέτος ο αστός καταναλωτής βλέποντας τα τρακτέρ, για πρώτη φορά ίσως συνειδητοποιεί τον κίνδυνο της επάρκειας. Καταλαβαίνει ότι η παραγωγική βάση της χώρας είναι η γραμμή άμυνας απέναντι στην πλήρη εξάρτηση από τις εισαγωγές.
Η πραγματικότητα είναι πως το υψηλό κόστος παραγωγής του αγρότη, μεταφράζεται αναπόφευκτα σε υψηλό κόστος διαβίωσης του καταναλωτή. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί πως το υψηλό κόστος παραγωγής δεν αποτελεί αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, ούτε είναι πάντα απόρροια εθνικών πολιτικών επιλογών. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ευρύτερους διεθνείς παράγοντες, την κλιματική κρίση και τις γεωπολιτικές αστάθειες που επηρεάζουν οριζόντια την παγκόσμια αγορά τροφίμων.
Αυτή η «κοινωνική ειρήνη» στους δρόμους, είναι ένα ηχηρό μήνυμα ενόψει του 2026. Δείχνει ότι τα στερεότυπα του παρελθόντος περί «ταλαιπωρίας» δεν αγγίζουν πλέον τον πυρήνα του προβλήματος, όταν το πρόβλημα είναι μάλλον η ίδια η βιωσιμότητα των νοικοκυριών. Όταν ο αγρότης παλεύει για το κόστος καλλιέργειας και ο καταναλωτής παλεύει για το καλάθι του σούπερ μάρκετ, οι δρόμοι τους μεταφορικά και κυριολεκτικά συναντιούνται.
Τα τρακτέρ θα γυρίσουν κάποια στιγμή στα χωράφια και οι εκδρομείς στα γραφεία τους. Όμως, αυτή η αμοιβαία κατανόηση που φαίνεται να γεννήθηκε μέσα στις γιορτές, θα παραμείνει και είναι η απόδειξη ότι το αγροτικό ζήτημα έχει πάψει να είναι κλαδικό και έχει γίνει εθνικό και βαθιά κοινωνικό.
