Η ψηφιακή εποχή μετασχηματίζει σταδιακά τον τρόπο που οι κοινωνίες διαχειρίζονται το χρήμα. Στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής στην Ευρώπη βρίσκεται το ψηφιακό ευρώ, ένα ψηφιακό ισοδύναμο του παραδοσιακού ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ο στόχος αυτού είναι διττός: αφενός να προσφέρει ασφαλείς, άμεσες και φθηνές συναλλαγές για πολίτες και επιχειρήσεις, αφετέρου να ενισχύσει τη σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Ευρωζώνη.
Οι παραδοσιακές τράπεζες λειτουργούν ως ενδιάμεσοι ανάμεσα στην κεντρική τράπεζα και τους πολίτες, προσφέροντας πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και διασφαλίζοντας τη ρευστότητα του συστήματος. Με την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ, ο ρόλος αυτός αναμένεται να υποστεί σημαντικές αλλαγές.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ψηφιακού ευρώ είναι ότι επιτρέπει στους πολίτες να έχουν άμεση πρόσβαση σε χρήματα που εκδίδονται από την ΕΚΤ. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά καταθετικά προϊόντα, όπου οι καταθέσεις βρίσκονται στην κατοχή εμπορικών τραπεζών, το ψηφιακό ευρώ θα μπορεί να κρατείται απευθείας σε ψηφιακά πορτοφόλια ή ειδικούς λογαριασμούς στην κεντρική τράπεζα. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες δεν θα χρειάζονται υποχρεωτικά έναν τραπεζικό λογαριασμό για βασικές πληρωμές, γεγονός που αναμένεται να μειώσει την εξάρτηση από τις εμπορικές τράπεζες για καθημερινές χρηματοοικονομικές ανάγκες.
Παράλληλα, η χρήση ψηφιακού ευρώ ενδέχεται να επηρεάσει τα έσοδα των τραπεζών από παραδοσιακές υπηρεσίες. Οι τράπεζες σήμερα κερδίζουν ένα σημαντικό μέρος των εσόδων τους από προμήθειες συναλλαγών, διαχείριση λογαριασμών και μεταφορές χρημάτων. Με την άμεση διαθεσιμότητα ψηφιακού ευρώ μέσω της ΕΚΤ, κάποια από αυτά τα έσοδα θα μπορούσαν να μειωθούν, δημιουργώντας την ανάγκη για προσαρμογή της επιχειρηματικής τους στρατηγικής. Αντιθέτως, αυτή η αλλαγή ανοίγει νέες ευκαιρίες για καινοτομία και ανάπτυξη νέων υπηρεσιών, όπως ψηφιακά πορτοφόλια, εφαρμογές διαχείρισης προσωπικών και επιχειρηματικών δαπανών ή ακόμη και ψηφιακά δάνεια.
Η εισαγωγή ψηφιακού ευρώ δημιουργεί επίσης προκλήσεις για τις τράπεζες. Αρχικά, απαιτείται η προσαρμογή σε ένα νέο κανονιστικό και τεχνολογικό πλαίσιο. Οι τράπεζες θα χρειαστεί να επενδύσουν σε συστήματα ασφαλείας και τεχνολογίες που θα διασφαλίζουν την προστασία των ψηφιακών συναλλαγών και των προσωπικών δεδομένων των πελατών.
Σύμφωνα με μελέτη της PwC, το μέσο κόστος για την υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ απαιτεί από τις τράπεζες επένδυση 110 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, εύλογα προκύπτουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με το μέγεθος των τραπεζών. Συγκεκριμένα, για τις τράπεζες με ενεργητικό που ξεπερνά το 1 τρισ. ευρώ, το ύψος της επένδυσης εκτιμάται στα 182 εκατ. ευρώ, ενώ γι' αυτές με ενεργητικό από 100 δισ. έως 1 τρισ. απαιτείται επένδυση 106 εκατ. ευρώ. Για τις μικρότερες τράπεζες, με ενεργητικό από 30 - 100 δισ. ευρώ απαιτείται επένδυση 29 εκατ. και για τις ακόμη πιο μικρές στα 9 εκατ. Η PwC εκτιμά ότι το συνολικό κόστος επενδύσεων στην Ευρωζώνη για την υιοθέτηση του ψηφιακού νομίσματος θα φτάσει τα 18 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, παρά τις προκλήσεις και το αυξημένο κόστος επενδύσεων, η συνύπαρξη ψηφιακού ευρώ και τραπεζών μπορεί να είναι επωφελής και για τα δύο μέρη. Οι τράπεζες μπορούν να λειτουργήσουν ως διαχειριστές ψηφιακού ευρώ για τους πελάτες τους, προσφέροντας πρόσθετες υπηρεσίες και αξία, όπως αυτόματη μετατροπή σε άλλες μορφές χρήματος, προγραμματισμένες πληρωμές ή συνδυαστικά προϊόντα αποταμίευσης και επενδύσεων. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η εμπιστοσύνη των πελατών και δημιουργούνται νέες ροές εσόδων.
Ένα ακόμα σημαντικό όφελος αφορά τη σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος συνολικά. Το ψηφιακό ευρώ θα διευκολύνει τις διασυνοριακές πληρωμές και θα μειώσει τα έξοδα για επιχειρήσεις και ιδιώτες, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει την διαφάνεια των συναλλαγών και την ικανότητα των αρχών να παρακολουθούν οικονομικές ροές, μειώνοντας τον κίνδυνο απάτης ή φοροδιαφυγής.
Σε τελική ανάλυση, το ψηφιακό ευρώ δεν αντικαθιστά τις τράπεζες, αλλά αλλάζει τον τρόπο που λειτουργούν μέσα σε ένα ψηφιακό οικοσύστημα. Οι τράπεζες που θα προσαρμοστούν νωρίς θα έχουν την ευκαιρία να προσφέρουν καινοτόμες υπηρεσίες, να διατηρήσουν και να διευρύνουν τη σχέση τους με τους πελάτες, και να συμμετάσχουν ενεργά στη μετάβαση προς ένα πιο ψηφιακό και αποτελεσματικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η συνεργασία κεντρικής τράπεζας και εμπορικών τραπεζών θα είναι καθοριστική για την επιτυχή ενσωμάτωση του ψηφιακού ευρώ, εξασφαλίζοντας ότι η μετάβαση θα είναι ομαλή και επωφελής για όλους.
