Ροή
Ολοκληρώθηκε η δεύτερη διαβούλευση επί του Προγράμματος Υποδομών και Μεταφορών 2021-2027, η οποία άρχισε στις 28/04/2021, του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Όπως αναφέρεται σχετικά, επί της ουσίας, το Πρόγραμμα Υποδομών - Μεταφορών αποτελεί το Τομεακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού των αρμοδίων Υπουργείων Πολιτικής (Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής), με στόχο την υλοποίηση της αναπτυξιακής στρατηγικής στον Τομέα των Υποδομών Μεταφορών για την Προγραμματική Περίοδο (ΠΠ) 2021-2027.
Όσον αφορά στους διαθέσιμους πόρους του Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών» (Π.Υ.ΜΕΤ), η Συνολική Συγχρηματοδοτούμενη Δημόσια Δαπάνη του Προγράμματος ανέρχεται σε 2,314 δισ. ευρώ.
Σε αυτό εντάσσονται έργα και παρεμβάσεις στο οδικό δίκτυο (π.χ. ΒΟΑΚ), στο κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας (ΠΑΘΕ), οδικές συνδέσεις με λιμάνια και ΒΙΠΕ, έργα οδικής ασφάλειας, έργα Μετρό, η ενίσχυση και διασφάλιση της συνδεσιμότητας των νησιών, η βελτίωση των μέσων σταθερής τροχιάς και την ανανέωση του στόλου των λεωφορείων με ηλεκτρικά στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, έργα που σχετίζονται με θαλάσσιες μεταφορές ή την αναβάθμιση των υποδομών σε επιλεγμένα λιμάνια κ.α.
Ειδικότερα, το Πρόγραμμα Υποδομών Μεταφορών χρηματοδοτείται με 1.912.389.466 ευρώ Κοινοτική Συνδρομή, εκ των οποίων 1.329.511.143 ευρώ από το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ: 69,52%) και 582.878.323 ευρώ από το ΕΤΠΑ (30,48%) Οι συνολικά διαθέσιμοι πόροι, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Συμμετοχής, ανέρχονται σε 2.313.798.223 ευρώ, εκ των οποίων 1.564.130.757 ευρώ από το ΤΣ (67,60%) και 749.667.466€ από το ΕΤΠΑ (32,40%).
Κατανομή διαθέσιμων πόρων
Σε ποσοστά, τα οδικά έργα (βάσει σχεδίου) θα απορροφήσουν 904 εκατ. ευρώ, δηλαδή 39,1% επί της συνολικής δαπάνης. Η αναβάθμιση αστικής κινητικότητας 781 εκατ. ευρώ (33,8%), τα σιδηροδρομικά 382 εκατ. ευρώ (16,5%),η ασφάλεια ναυσιπλοΐας / αεροναυτιλίας 113 εκατ. ευρώ (4,9%), οι θαλάσσιες μεταφορικές υποδομές 100 εκατ. ευρώ (4,3%) και ο τομέας τεχνική βοήθεια 33 εκατ. ευρώ (1,4%).
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος, ο τομέας «Ολοκλήρωση του κεντρικού σιδηροδρομικού» θα απορροφήσει κοινοτική συνδρομή 194.225.000 ευρώ και συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη 228.500.000 ευρώ, ο τομέας «Κατασκευή / Αναβάθμιση συνδέσεων σιδηροδρομικού» θα απορροφήσει κοινοτική συνδρομή 105.696.000 και συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη 153.760.000 ευρώ, ο τομέας «Κατασκευή / Αναβάθμιση αναλυτικού οδικού» 358.254.116 ευρώ και 421.475.431 ευρώ αντίστοιχα. Ο τομέας «Κατασκευή / Αναβάθμιση αναλυτικού οδικού ΔΕΔ-Μ και συνδέσεων – Οδική ασφάλεια» θα απορροφήσει κοινοτική συνδρομή 385.171.419 και συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη 482.554.610 ευρώ, ο τομέας «Ασφάλεια ναυσιπλοΐας / αεροναυτιλίας» 96.050.000 ευρώ και 113.000.000 ευρώ αντίστοιχα, ο τομέας «Θαλάσσιες μεταφορικές υποδομές θα απορροφήσει κοινοτική συνδρομή 75.000.000 και συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη 100.000.000 ευρώ, ο τομέας «Αναβάθμιση αστικής κινητικότητας» θα απορροφήσει κοινοτική συνδρομή 664.152.773 ευρώ και συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη 781.356.203 ευρώ, ο τομέας «Τεχνική Βοήθεια» θα απορροφήσει κοινοτική συνδρομή 16.829.255 και συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη 19.799.123 ευρώ. Τέλος, ο τομέας «Τεχνική Βοήθεια» θα απορροφήσει 10.382.057 ευρώ και 13.352.856 αντίστοιχα (κοινοτική συνδρομή και συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη).
Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών (ΕΣΣΜ) – Οι 5 Στρατηγικοί Στόχοι
1. Οικονομική Ανάπτυξη και Αποδοτικότητα στην ανάπτυξη και λειτουργία του συστήματος μεταφορών, σε Περιφερειακό και Εθνικό επίπεδο, όπως εκτιμώνται μέσω του χρόνου μετακίνησης, της αξιοπιστίας και της οικονομικής αποδοτικότητας.
2. Ενίσχυση της Συνδεσιμότητας των Μεταφορών, η οποία περιλαμβάνει τη συνδεσιμότητα με τα νησιά και μεταξύ συμπληρωματικών μέσων μεταφοράς, τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων, την εδαφική συνοχή και τη διασυνοριακή σύνδεση με χώρες εντός/ εκτός ΕΕ.
3. Εξασφάλιση ενός Περιβαλλοντικά Βιώσιμου τομέα μεταφορών.
4. Παροχή Προσβασιμότητας και Κοινωνικής Ένταξης σε σχέση με την απασχόληση, την εκπαίδευση και τις κοινωνικές υπηρεσίες για τον πληθυσμό, και
5. Διατήρηση Ασφάλειας και Προστασίας του συστήματος μεταφορών.
Οκτώ «Επενδυτικοί Πυλώνες», καθορίζουν τους ειδικούς τομείς στους οποίους θα πρέπει να δοθεί έμφαση:
• Ενίσχυση Ασφάλειας, Βιωσιμότητας, Αποδοτικότητας και Ανταγωνιστικότητας των Μεταφορών.
• Βελτίωση Αποδοτικότητας και Πολυτροπικότητας του Άξονα ΠΑΘΕ.
• Ενίσχυση Διεθνούς Χερσαίας Συνδεσιμότητας.
• Υποστήριξη του Τομέα Τουρισμού.
• Ενίσχυση Συνδεσιμότητας των Ελληνικών Νησιών.
• Βελτίωση Αποδοτικότητας του Τομέα Εφοδιαστικής Αλυσίδας.
• Ανάπτυξη Αποδοτικού Συστήματος Αστικών και Προαστιακών Δημόσιων Συγκοινωνιών σε συνάρτηση με το Εθνικό Σύστημα Μεταφορών.
• Προώθηση Περιφερειακής Κινητικότητας και Ανάπτυξης. 6 Πλαίσιο Σχεδιασμού Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών (ΕΣΣΜ) –
Οι Στόχοι του Προγράμματος
Α) Προώθηση της ολοκλήρωσης μέρους των υποδομών του κεντρικού ΔΕΔ-Μ και περαιτέρω ανάπτυξη / αναβάθμιση του αναλυτικού ΔΕΔ-Μ, που περιλαμβάνει την ολοκλήρωση του κεντρικού σιδηροδρομικού ΠΑΘΕΠ και κλάδους του με την εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων έλξης και διαχείρισης της κυκλοφορίας, την διασύνδεση υφιστάμενου αναλυτικού ΔΟΔ στην ηπειρωτική Ελλάδα και συνδέσεων με αυτό, την ολοκλήρωση διασυνοριακών οδικών συνδέσεων, καθώς και επιλεγμένες παρεμβάσεις σε μεγάλες νησιωτικές περιφέρειες.
Β) Προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών, που περιλαμβάνει σιδηροδρομικές (υπεραστικές και προαστιακές) συνδέσεις καθώς και οδικές συνδέσεις με λιμάνια και ΒΙΠΕ.
Γ) Ενίσχυση και διασφάλιση της συνδεσιμότητας των νησιών, που περιλαμβάνει την βελτίωση των υποδομών πλέγματος λιμένων νησιωτικών περιφερειών.
Δ) Βελτίωση της ασφάλειας μεταφορών, με την υλοποίηση εστιασμένων παρεμβάσεων παθητικής οδικής ασφάλειας, και συστημάτων για την βελτίωση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας και αεροναυτιλίας.
Ε) Ανάπτυξη και επέκταση βιώσιμων και οικολογικών αστικών μέσων μεταφοράς, που περιλαμβάνει επέκταση και βελτίωση των μέσων σταθερής τροχιάς και την ανανέωση του στόλου των λεωφορείων με ηλεκτρικά στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Αναμενόμενα αποτελέσματα
Στις σιδηροδρομικές μεταφορές (σε συνέργεια με τις παρεμβάσεις του CEF II) επιδιώκεται: • μείωση του χρόνου μετακίνησης επιβατών και εμπορευμάτων • αύξηση του αριθμού των επιβατών, • αύξηση των εμπορευματικών μεταφορών. • ολοκλήρωση του κεντρικού (core) σιδηροδρομικού άξονα ΠΑΘΕ/Π, ως βασικού, αξιόπιστου, σύγχρονου και διαλειτουργικού δικτύου του εθνικού συστήματος μεταφορών • κατασκευή / ολοκλήρωση σιδηροδρομικών συνδέσεων (υπεραστικών, προαστιακών) του ΔΕΔ - Μ με επιλεγμένα λιμάνια, εμπορευματικά/ βιομηχανικά κέντρα. Συνολικά, αναμένεται αύξηση του μεριδίου των σιδηροδρομικών μεταφορών με αντίστοιχη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ως προς την ενίσχυση της ασφάλειας, επιδιώκεται • αύξηση των επιπέδων ασφαλείας και συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα σε όλο το σύστημα των μεταφορικών υπηρεσιών.
Στις οδικές μεταφορές επιδιώκεται: • κατασκευή / ολοκλήρωση επιλεγμένων σημαντικών τμημάτων του αναλυτικού οδικού ΔΕΔ-Μ που ενισχύουν τη «συνεκτικότητα» του οδικού ΔΕΔ-Μ (διασύνδεση κεντρικού /αναλυτικού ΔΟΔ) και αναβαθμίζουν τις διασυνοριακές συνδέσεις. • κατασκευή / Αναβάθμιση επιλεγμένων περιφερειακών τμημάτων του αναλυτικού ΔΟΔ, συμπληρωματικά προς τα έργα που θα συγχρηματοδοτηθούν από τα ΠΕΠ. • ολοκλήρωση / αναβάθμιση συνδέσεων του ΔΟΔ με επιλεγμένα λιμάνια της ηπειρωτικής χώρας. • κατασκευή νέων τμημάτων του ΔΟΔ σε μεγάλες νησιωτικές Περιφέρειες (ΒΟΑΚ) • αναβάθμιση των αστικών συνδέσεων με το ΔΟΔ. • υλοποίηση εστιασμένων βραχυπρόθεσμων παρεμβάσεων υψηλής αποδοτικότητας για τη βελτίωση των επιπέδων οδικής ασφάλειας σε περιφερειακούς οδικούς άξονες. • μείωση του χρόνου μετακίνησης επιβατών και εμπορευμάτων • αύξηση της κινητικότητας ανθρώπων και αγαθών, • βελτίωση της διασυνοριακής κινητικότητας, • βελτίωση της προσβασιμότητας, • συμβολή στην αποσυμφόρηση των αστικών περιοχών. Ως προς την ενίσχυση της ασφάλειας, επιδιώκεται • μείωση των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων.
Στις θαλάσσιες μεταφορές επιδιώκεται: • εγκατάσταση ή βελτίωση συστημάτων διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας και συστημάτων / μέσων έρευνας και διάσωσης για τη βελτίωση της επιχειρησιακής ικανότητάς στις θαλάσσιες περιοχές της χώρας. • προμήθεια/ εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και επικοινωνιακών συστημάτων για ικανοποίηση των απαιτήσεων του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού. • συμμόρφωση λιμένων με διεθνείς συμβάσεις / πρότυπα ασφάλειας. • αξιοποίηση συστημάτων ΤΠΕ στην εφαρμοζόμενη λιμενική πολιτική. • αναβάθμιση των υποδομών σε επιλεγμένα λιμάνια, κυρίως εκτός ΔΕΔ-Μ, για τη διασφάλιση της συνδεσιμότητας των νησιών. • οι σχετικές παρεμβάσεις αναμένεται να διασφαλίσουν τη διασύνδεση των νησιωτικών περιφερειών με την ηπειρωτική χώρα προκειμένου να διατηρηθεί η εδαφική συνοχή σε αυτές. Ως προς την ενίσχυση της ασφάλειας, επιδιώκεται • αύξηση των επιπέδων ασφαλείας και συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα σε όλο το σύστημα των μεταφορικών υπηρεσιών.
Με την ενίσχυση της ελκυστικότητας των φιλοπεριβαλλοντικών αστικών μέσων μεταφοράς και την προώθηση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας επιδιώκεται (αστικές μεταφορές): • περαιτέρω ανάπτυξη των φιλο-περιβαλλοντικών μέσων αστικής μεταφοράς στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη) προς εξυπηρέτηση σημαντικού μέρους του εξυπηρετούμενου πληθυσμού, όπως: • ανάπτυξη νέας Γραμμής 4 του Μετρό Αθήνας για την εξυπηρέτηση περιοχών στις οποίες δεν υπάρχουν αστικά μέσα μεταφοράς σταθερής τροχιάς. • αναβάθμιση της υφιστάμενης Γραμμής 1 του Μετρό Αθήνας. • ολοκλήρωση της ανανέωσης του στόλου των λεωφορείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με ηλεκτροκίνητα οχήματα. • μείωση των εκπομπών αέριων του θερμοκηπίου από τη μεταφορική δραστηριότητα.
Με την τεχνική βοήθεια: • Η Τεχνική Βοήθεια ως Προτεραιότητα του Προγράμματος ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ περιλαμβάνει το σύνολο των δράσεων που αποσκοπούν στην υποστήριξη κατά την εφαρμογή του, και συνδέεται τόσο με τις Δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής, όσο και από συμπληρωματικές ανάλογες δράσεις χρηματοδοτούμενες από το ΕΤΠΑ.
Τι «έβγαλε» η πρώτη διαβούλευση
Αξίζει να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί μια πρώτη διαβούλευση (12/01-05/02/2021, βάσει συνοπτικής παρουσίασης), στην οποία συμμετείχαν πάνω από 40 φορείς, πολίτες, εκπρόσωποι δημόσιων αρχών και επαγγελματικών φορέων κ.α. Από αυτήν προέκυψε ότι ως μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Τομέας των Μεταφορών για την περίοδο 2021- 2027 θεωρούνται οι: προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών και εκσυγχρονισμός του συστήματος μεταφορών, ολοκλήρωση των υποδομών του βασικού Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών, ανάπτυξη και επέκταση βιώσιμων και οικολογικών αστικών μέσων σταθερής τροχιάς (μετρό, τραμ) ενώ ακολούθησε ο τομέας βελτίωση της ασφάλειας μεταφορών. Ως προς την ιεράρχηση της σημασίας των προβλεπόμενων προτεραιοτήτων, περισσότερος σημαντικός κρίθηκε ο τομέας την αναβάθμισης του σιδηροδρομικού δικτύου, ακολούθησε το οδικό δίκτυο και στη συνέχεια η αναβάθμιση αστικής κινητικότητας και οι θαλάσσιες μεταφορές/υποδομές.
