Οι πρόσφατες εισβολές και παραβιάσεις ρωσικών μαχητικών και μη επανδρωμένων αεροσκαφών πάνω από την Εσθονία, την Πολωνία και τη Ρουμανία δεν προκάλεσαν καμία αξιοσημείωτη αντίδραση στις αγορές. Το ίδιο (δεν) συνέβη όταν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να καταρρίπτουν αεροσκάφη που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο τους.
Αν και δεν αναμένουν κάποια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ μεγάλων δυνάμεων στο άμεσο μέλλον, οι αναλυτές της Deutsche Bank ανησυχούν διότι, όπως λένε, μέχρι τώρα οι αγορές υποτιμούν τη διαρκώς εντεινόμενη πολεμική ρητορική σε διάφορες περιοχές του κόσμου και τελικά, οι επενδυτές ενδέχεται να φοβηθούν… ξαφνικά.
Όπως εξηγούν, πολλές αγορές διαπραγματεύονται σε ιστορικά υψηλά ή σε τιμές που δεν αντανακλούν το γεγονός ότι το γεωπολιτικό περιβάλλον είναι το πιο τεταμένο από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό σημαίνει ότι ο παραμικρός φόβος μιας απότομης κλιμάκωσης των γεωπολιτικών εντάσεων ίσως αποδειχθεί αρκετός για να προκαλέσει σημαντική αναταραχή στις αγορές και να οδηγήσει σε ένα αυτοτροφοδοτούμενο κύμα αποφυγής ρίσκου. Κι αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα κι αν δεν προκύψει, τελικά, κάποια σύγκρουση.
Πιο ευάλωτες οι αγορές σήμερα
Με τα σημερινά δεδομένα και καθώς οι αγορές έχουν (μετ)εξελιχθεί σημαντικά, ένα αιφνίδιο σοκ θα μπορούσε να προκαλέσει μόνιμες ζημιές, ακόμη κι αν οι βασικοί δείκτες τελικά ανακάμψουν μετά την αρχική πτώση, επισημαίνουν οι αναλυτές της Deutsche Bank. Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως π.χ. τα νέα προϊόντα με μόχλευση που έχουν εμφανιστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Επομένως, όπως εξηγούν, διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία ο αριθμός των σημείων γεωπολιτικής έντασης έχει πολλαπλασιαστεί και κάποιο ή κάποια από αυτά μπορεί να οδηγήσει σε δυσανάλογα μεγάλο αντίκτυπο στις αγορές.
- Διαβάστε ακόμα: Η νέα φάση του (νέου) Ψυχρού Πολέμου
Οι αναλυτές της Deutsche Bank διαπιστώνουν ότι τα τελευταία χρόνια οι αγορές έρχονται όλο και πιο συχνά αντιμέτωπες με περιόδους αυξημένης μεταβλητότητας και εκτιμούν ότι αυτό αποτελεί μέρος μιας μακροπρόθεσμης τάσης, η οποία εντείνεται από τις γεωπολιτικές συγκρούσεις. Σχολιάζουν μάλιστα πως, όσο μπαίνουμε βαθύτερα σε μια εποχή αυξημένου ανταγωνισμού, τα σημεία ανάφλεξης είναι πιθανό να γίνουν πιο συχνά και να έχουν μεγαλύτερη επίδραση στις αγορές.
Οι ίδιοι καταγράφουν πέντε βασικούς λόγους για τους οποίους οι βραχυπρόθεσμοι κραδασμοί στις αγορές ενδέχεται να έχουν πιο διαρκή επίδραση, σε σχέση με το παρελθόν:
- Όλο και περισσότεροι επενδυτές είναι σήμερα περισσότερο μοχλευμένοι, που σημαίνει ότι οι έντονες βραχυπρόθεσμες κινήσεις μπορούν να έχουν σοβαρές και συστημικές συνέπειες.
- Οι συναλλαγές είναι πλέον ευκολότερες χάρη στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες και τα smartphones.
- Οι αποτιμήσεις γενικά έχουν κινηθεί ανοδικά τα τελευταία 30 χρόνια.
- Το high-frequency trading και οι αλγοριθμικές στρατηγικές έχουν τη δυνατότητα να ενισχύουν το momentum και να εντείνουν τις απότομες κινήσεις των αγορών.
- Το εύρος των διαθέσιμων παραγώγων έχει διευρυνθεί σημαντικά.
Με τα σημερινά δεδομένα, η DB εκτιμά ότι είναι αυξημένη η πιθανότητα μια «σπίθα» ή μια… υποψία «σπίθας» να οδηγήσει σε αλυσιδωτές επιπτώσεις που θα διαχυθούν σε πολλές χώρες με πιο έντονο τρόπο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Κι αυτές οι επιπτώσεις θα είναι πιο παρατεταμένες για ορισμένους τομείς της οικονομίας, καθώς ο κόσμος μεταβαίνει από ένα παγκοσμιοποιημένο μοντέλο σε ένα πιο εθνικιστικό.
Πιθανές εστίες ανάφλεξης
Οι αναλυτές της Deutsche Bank παραθέτουν μια σειρά από πιθανές εστίες ανάφλεξης ανά τον κόσμο και ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας.
Ταϊβάν: Κρίσιμο σημείο έντασης ανάμεσα στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα στο Στενό της Ταϊβάν και οι πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της νησιωτικής χώρας ενδέχεται να προκαλέσουν φόβους στις αγορές, ιδιαίτερα αν υπάρξουν περιορισμοί στο εμπόριο ή μεταβολές στη ρητορική του Πεκίνου.
ΝΑΤΟ-Ρωσία: Οι επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις εναέριου χώρου και οι δοκιμές αντοχής της συμμαχικής συνοχής από τη Μόσχα δημιουργούν εστίες κινδύνου στην ανατολική Ευρώπη. Αν και μια ευθεία στρατιωτική αντιπαράθεση θεωρείται απίθανη, η έλλειψη ενιαίας στάσης στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να οδηγήσει σε περίοδο αναταραχής για τις αγορές.
Αρκτική: Η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα, καθώς και η προοπτική εκμετάλλευσης πλουτοπαραγωγικών πηγών, δημιουργούν νέες γεωπολιτικές τριβές. Η τήξη των πάγων αλλάζει τους εμπορικούς διαδρόμους και ενδέχεται να προκαλέσει νέες διεκδικήσεις, με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην παγκόσμια ασφάλεια.
Μέση Ανατολή και Ινδία–Πακιστάν: Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και οι νέες περιφερειακές αμυντικές συμφωνίες αυξάνουν τον κίνδυνο για ένα «στιγμιαίο» επεισόδιο που θα μπορούσε να επηρεάσει τις ενεργειακές αγορές. Παράλληλα, η αμοιβαία καχυποψία ανάμεσα σε Ινδία και Πακιστάν παραμένει παράγοντας αστάθειας.
Βόρεια Κορέα: Οι δοκιμές πυραύλων και η στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία αυξάνουν τον κίνδυνο ενός ατυχήματος που θα μπορούσε να προκαλέσει έντονη αντίδραση των επενδυτών. Παρότι η ένταση στην κορεατική χερσόνησο παραμένει διαχειρίσιμη, το ενδεχόμενο λανθασμένου υπολογισμού δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Βενεζουέλα: Οι αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά λαθρεμπόρων ναρκωτικών στην Καραϊβική έχουν επιδεινώσει το κλίμα μεταξύ Ουάσιγκτον και Καράκας. Οι δηλώσεις του προέδρου Μαδούρο περί «μεγαλύτερης απειλής του αιώνα» για την ήπειρο καταδεικνύουν τον κίνδυνο για ξαφνική αναταραχή στην περιοχή.
Νότια Σινική Θάλασσα: Οι συγκρούσεις μεταξύ κινεζικών και φιλιππινέζικων πλοίων αυξάνουν την πιθανότητα ενός επεισοδίου που θα μπορούσε να εμπλέξει τις ΗΠΑ μέσω της αμυντικής τους συνθήκης με τη Μανίλα. Οι νέες περιφερειακές συμμαχίες, όπως αυτή με την Ιαπωνία, εντείνουν την πολυπλοκότητα της κατάστασης.
Διάστημα: Η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων σε τροχιά και οι δοκιμές αντιδορυφορικών όπλων εντείνουν την ένταση. Ένα σοβαρό περιστατικό θα μπορούσε να διαταράξει τις επικοινωνίες και να αποτελέσει καταλύτη πανικού για τις αγορές.
Κρίσιμα ορυκτά: Οι εμπορικές εντάσεις γύρω από τις σπάνιες γαίες, όπου η Κίνα διατηρεί ηγετική θέση, καθιστούν ευάλωτες τις αλυσίδες εφοδιασμού της Δύσης. Ακόμη και μια προσωρινή διακοπή στις εξαγωγές μπορεί να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές και στους κλάδους υψηλής τεχνολογίας.
Ενέργεια: Η στροφή προς ενεργειακή αυτάρκεια μεταβάλλει τις διεθνείς ισορροπίες, καθώς οι χώρες επιδιώκουν να μειώσουν την εξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα. Η αυξημένη ζήτηση για ενέργεια λόγω της τεχνητής νοημοσύνης και το ενδεχόμενο αιφνίδιων διακυμάνσεων στις τιμές του πετρελαίου συνθέτουν ένα νέο πλέγμα κινδύνου.
Διεθνή ύδατα: Σε μια εποχή πολυπολικού ανταγωνισμού, τα διεθνή ύδατα γίνονται ολοένα και πιο αμφισβητούμενα. Πέρα από το γεγονός ότι τα υποθαλάσσια καλώδια και οι αγωγοί έχουν μετατραπεί σε στόχους υβριδικού πολέμου, ο μεγαλύτερος κίνδυνος σχετίζεται με την εδαφική κατοχή, είτε για εξορυκτικούς, είτε για στρατιωτικούς σκοπούς, είτε για έναν συνδυασμό των δύο. Ήδη, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εγκρίνει την εξόρυξη σε διεθνή ύδατα. Οποιαδήποτε σημαντικά ευρήματα (ή ακόμη και η προσδοκία για ευρήματα) είναι πιθανό να προκαλέσουν αντιπαραθέσεις.
Περιοχές παραγωγής χρυσού: Η αυξημένη γεωπολιτική αβεβαιότητα έχει αποδυναμώσει τη συσχέτιση της τιμής του χρυσού με τα πραγματικά επιτόκια των ΗΠΑ. Κι αυτό, κυρίως λόγω του εντεινόμενου γεωπολιτικού κινδύνου. Έτσι, αξίζει να παρακολουθεί κανείς τις χώρες με μεγάλα αποθέματα χρυσού, ως προς τον τρόπο με τον οποίο ο χρυσός τις βοηθά να ενισχύσουν τη θέση και την επιρροή τους.
Αποθέματα νερού: Οι διαφωνίες σχετικά με την αξιοποίηση διασυνοριακών ποταμών, όπως του Ινδού Ποταμού, του Τίγρη και του Ευφράτη, αναδεικνύουν το νερό ως πηγή μελλοντικών εντάσεων. Η κλιματική αλλαγή και η αύξηση των περιόδων ξηρασίας θα πρέπει να τοποθετήσει και αυτό το στοιχεί στα ραντάρ των επενδυτών.
