Σύμφωνα με τη νέα έκθεση των Ηνωμένων Εθνών που καταγράφει την κατάσταση της επισιτιστικής ασφάλειας και επάρκειας τροφίμων διεθνώς - περιλαμβάνοντας για πρώτη φορά στα δεδομένα της και τον παράγοντα της ακρίβειας στα τρόφιμα - το 8,2% του παγκόσμιου πληθυσμού βίωσε επισιτιστική ανασφάλεια ή πείνα το 2024. Σε απόλυτους αριθμούς, μιλάμε για 673 εκατομμύρια ανθρώπους, που ζουν σε συνθήκες πείνας. Σε αυτό τον πληθυσμό περιλαμβάνονται 190 εκατ. παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών.
Μικρή, αργή και ανομοιόμορφη πρόοδος
Αν και το ποσοστό αυτό είναι ελάχιστα χαμηλότερο από το αντίστοιχο 8,5% του παγκόσμιου πληθυσμού του 2023, η μικρή πρόοδος που έχει συντελεστεί παρουσιάζει έντονη ανομοιομορφία, καθώς η επισιτιστική ανασφάλεια και η πείνα εξακολουθούν να αυξάνονται στις περιφέρειες της Αφρικής και της Δυτικής Ασίας σύμφωνα πάντα με την έκθεση SOFI 2025 που συνέταξαν ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations-FAO), το Διεθνές Ταμείο για την Αγροτική Ανάπτυξη (International Fund for Agricultural Development-IFAD), η UNICEF (United Nations agency for children), το Πρόγραμμα Τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών (UN World Food Programme -WFP) και ο ΠΟΥ (World Health Organization-WHO).
Τα ευρήματα της έκθεσης SOFI υποδηλώνουν ότι στο τρέχον έτος (2025), 638 εκατομμύρια έως 720 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με επισιτιστική ανασφάλεια και συνθήκες πείνας. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι μειώθηκαν οι άνθρωποι που διαβιούν σε επισιτιστική ανασφάλεια η πείνα από το 2023 κατά 15 εκατομμύρια και κατά 22 εκατομμύρια από το 2022.
Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα φρενάρει την πρόοδο
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι πληθωριστικές πιέσεις και η ακρίβεια στα τρόφιμα φρενάρουν τις προσπάθειες επιστροφής στα προ πανδημίας δεδομένα, με την συντελούμενη πρόοδο να επιβραδύνεται. Στη Νότιο Ασία και την Λατινική Αμερική το ποσοστό του πληθυσμού που υποσιτίζεται μειώθηκε από 7,9% το 2022 σε 6,7% το 2024, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 323 εκατομμύρια ανθρώπους.
Στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική ως ενιαία περιφέρεια, το ποσοστό του υποσιτιζόμενου πληθυσμού μειώθηκε κατά 5,1% ή 34 εκατομμύρια ανθρώπους το 2024, σε σύγκριση με το 6,1% του 2020.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης
Η θετική τάση που παρουσιάζεται σε πολλές περιοχές του πλανήτη επισκιάζεται από εκείνες τις περιοχές όπου καταγράφεται επισιτιστική κρίση διαρκείας, συχνά ωθούμενη και από τις καταστροφές στις καλλιέργειες τις οποίες προκαλούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι παγετοί, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες.
Συνολικά στην Αφρική το 20% του πληθυσμού μέσα στο 2024 βίωσε επισιτιστική ανασφάλεια ή πείνα, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 307 εκατ. ανθρώπους, ενώ στην Δυτική Ασία το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώνεται στο 12,7% του πληθυσμού, δηλαδή σε 39 εκατομμύρια ανθρώπους.
Ανέφικτος ο στόχος zero hunger το 2030
Σύμφωνα με τους σχετικούς αλγορίθμους, περισσότεροι από 512 εκατομμύρια άνθρωποι θα εξακολουθούν να υποσιτίζονται στον πλανήτη το 2030 με το 60% αυτού του πληθυσμού να είναι κάτοικοι των χωρών της Αφρικής. Είναι ξεκάθαρο ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν θα μπορέσουν να πετύχουν τον στόχο που έχουν θέσει για μηδενισμό της επισιτιστικής ανασφάλειας (zero hunger) μέχρι το 2030.
Πάμε όμως να δούμε πώς εξελίσσεται ο αγώνας για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου. Από το 2023 στο 2024 η επισιτιστική ανασφάλεια μειώθηκε από 28,4% στο 28%- ποσοστό που ισοδυναμεί σε πληθυσμό με 2,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Ο αριθμός αυτός υπερβαίνει κατά 333 εκατομμύρια τον πληθυσμό που πεινούσε το 2019 - πριν από την πανδημία του κορονοϊού - ενώ υπερβαίνει κατά 683 εκατομμύρια πληθυσμό που πεινούσε το 2015 όταν υιοθετήθηκαν από τον ΟΗΕ οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης.
Τι ισχύει στα παιδιά
Αναφορικά με την πιο ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα, τα παιδιά, η επισιτιστική ανασφάλεια σε παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών μειώθηκε από 26,4% το 2012 στο 23,2% το 2024. Πρόκειται για μια μικρή παγκόσμια πρόοδο, που προχωρά με αργούς ρυθμούς, καθώς 190 εκατ. παιδιά εξακολουθούν να πεινούν. Την ίδια ώρα, ο πληθυσμός των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών αυξήθηκε από 5,3% το 2012 στο 5,5% το 2024.
Παράλληλα, το ποσοστό των παιδιών ηλικίας κάτω των έξι μηνών που ζουν αποκλειστικά τρεφόμενα με μητρικό γάλα αυξήθηκε σημαντικά από 37% το 2012 σε 47,8% το 2023-γεγονός που αντικατοπτρίζει την ολοένα και μεγαλύτερη αναγνώριση την οποία αποκτά η αξία του θηλασμού.
Παχυσαρκία και αναιμία στους ενήλικες
Όταν μιλάμε για επισιτιστική ανασφάλεια και πείνα υπάρχει πάντα και η άλλη όψη του νομίσματος, δηλαδή η παχυσαρκία και η σπατάλη τροφίμων. Το ποσοστό της παχυσαρκίας στους ενήλικες αυξήθηκε από 12,1% το 2012 σε 15,8% το 2022, δικαιώνοντας τον συλλογισμό πώς αν ένα σημαντικό ποσοστό του πλανήτη πεινάει, ένα εξίσου σημαντικό ποσοστό έχει παραπανίσια κιλά από την υπερφαγία και την ανθυγιεινή διατροφή.
Νέα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει αύξηση στα διεθνή επίπεδα αναιμίας, στις γυναίκες ηλικίας από 15 έως 49 ετών, με την αύξηση να διαμορφώνεται από 27,6% το 2012 σε 30,7% το 2023.
Ο ρόλος της ακρίβειας των τροφίμων
Η έκθεση SOFI 2025 μελετά και τις επιπτώσεις των πληθωριστικών πιέσεων και της ακρίβειας των τροφίμων στην επισιτιστική ασφάλεια.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι επιπτώσεις της Covid πανδημίας σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα ακραία καιρικά φαινόμενα συνέβαλαν στο να αυξηθούν σημαντικά οι πληθωριστικές πιέσεις σε τρόφιμα ευρείας κατανάλωσης. Έτσι η τιμή τους εκτοξεύτηκε, ειδικά σε συγκεκριμένες κατηγορίες όπως είναι τα λάδια, τα φρούτα τα κηπευτικά και τα γαλακτοκομικά. Τον Ιανουάριο του 2023 καταγράφηκε μία κορύφωση σ’ αυτή την πληθωριστική τάση, με τον πληθωρισμό των τροφίμων να αγγίζει το 13,6%.
Μεγαλύτερη η επίδραση της ακρίβειας σε μικρές αγορές όπως η Ελλάδα
Όπως συμβαίνει πάντα, οι μικρές αγορές-σαν την Ελλάδα- και οι χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος χώρες είναι αυτές που επηρεάζονται περισσότερο από τις πληθωριστικές πιέσεις, καθώς η μέση τιμή του πληθωρισμού στα τρόφιμα αυξήθηκε από 2,3% το Δεκέμβριο του 2020 σε 13,6% το 2023. Να σημειωθεί ότι σε ορισμένες χώρες χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος, αυτή η αύξηση έφτασε και το 30% τον Μάιο του 2023.
Παρότι οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται διεθνώς, ο πληθυσμός των ανθρώπων που αδυνατούν να καταβάλουν το τίμημα μίας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής μειώνεται το 2024 σε 2,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους από το 2,76 δισεκατομμύρια ανθρώπους το 2019. Ωστόσο, καταγράφονται ανισότητες στις χώρες χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος, εκεί που το κόστος μίας υγιεινής διατροφής αυξάνεται πολύ πιο απότομα από ότι στις χώρες υψηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος.
Έτσι ο πληθυσμός των ανθρώπων που δεν μπορούν να προμηθευτούν υγιεινά τρόφιμα διογκώνεται από 464 εκατομμύρια το 2019 σε 545 εκατομμύρια το 2024 στις χώρες μεσαίου κατά κεφαλήν εισοδήματος, με εξαίρεση την Ινδία. Στην Ινδία η τάση είναι ανάποδη: ο αντίστοιχος πληθυσμός αυξήθηκε από 791 εκατομμύρια το 2019 σε 869 εκατομμύρια το 2024.
Σε αυτές τις όψεις του νομίσματος υπάρχει άλλη μία, η σπατάλη τροφίμων η οποία συνεισφέρει στην εξέλιξη της κλιματικής κρίσης αυξάνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (διοξειδίου του άνθρακα).
Τι λένε οι ειδικοί
Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έκθεσης SOFI ο γενικός διευθυντής του Οργανισμού Τροφίμων και Αγροτικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, QU Dongyu επισημαίνει ότι η έκθεση αυτή συνιστά μια επείγουσα υπενθύμιση πως πρέπει να καταβάλλουμε περισσότερες προσπάθειες προκειμένου όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη να έχουν πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή και θρεπτική τροφή.
Η γενική διευθύντρια της UNICEF, Catherine Russell επισημαίνει πως κάθε παιδί δικαιούται την ευκαιρία να αναπτυχθεί σωστά. Ωστόσο περισσότερα από 190 εκατομμύρια παιδιά κάτω της ηλικίας των πέντε ετών διεθνώς πλήττονται από υποσιτισμό που έχει καθοριστικές συνέπειες στην σωματική και την νοητική τους ανάπτυξη.
Από την δική του πλευρά, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, προσθέτει: «η έκθεση φωτίζει τα σημεία προόδου αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει τις ανισότητες και τα κενά που παραμένουν, για τα οποία ακόμα δεν έχουν υλοποιηθεί οι απαιτούμενες δράσεις. Παράλληλα, η μείωση της χρηματοδότησης των προγραμμάτων κατά τη διάρκεια του 2025 μετά τις σχετικές αποφάσεις του προέδρου Trump μειώνουν κατά 40% τις χρηματοδοτήσεις- γεγονός που σημαίνει ότι δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα χάσουν την βοήθεια την οποία λάμβαναν».
