Η πολεμική μηχανή της Ευρώπης μπαίνει σε μία νέα φάση... Τα ευρωπαϊκά εργοστάσια όπλων επεκτείνονται με τριπλάσιο ρυθμό σε καιρό ειρήνης, προσθέτοντας 7 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα σε νέα βιομηχανική παραγωγική ικανότητα που αντιπροσωπεύει επανεξοπλισμό ιστορικής κλίμακας.
Η οικοδομική δραστηριότητα στις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις όπλων έχει αυξηθεί τα μέγιστα από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times για δεδομένα δορυφορικών ραντάρ που καλύπτουν 150 εγκαταστάσεις σε 37 εταιρείες. Τα δεδομένα δείχνουν ότι εδώ και καιρό η αμυντική αναβίωση της Ευρώπης, η οποία καθοδηγείται από μια «ένεση» δημόσιων επιδοτήσεων, αρχίζει να υλοποιείται όχι μόνο σε επίπεδο ρητορικής ή στις δεσμεύσεις για αύξηση των δαπανών, αλλά και στο σκυρόδεμα και τον χάλυβα.
Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις της ΕΕ διαφωνούν για το πώς να διατηρήσουν τις παραδόσεις όπλων στο Κίεβο, καθώς και για την ανακατασκευή των δικών τους αποθεμάτων, καθώς η δέσμευση των ΗΠΑ στην Ουκρανία παραμένει αμφιλεγόμενη.
Χρησιμοποιώντας περισσότερους από 1.000 δορυφόρους ραντάρ, οι Financial Times παρακολούθησαν αλλαγές σε εγκαταστάσεις που σχετίζονται με την παραγωγή πυρομαχικών και πυραύλων. Η κλίμακα και η εξάπλωση των εργασιών υποδηλώνουν μια γενεαλογική μετατόπιση στον επανεξοπλισμό, μετακινώντας την Ευρώπη από την παραγωγή σε καιρό ειρήνης στην οικοδόμηση μιας βιομηχανικής βάσης για μια πιο βιώσιμη πολεμική μηχανή.
Nα σημειωθεί ότι σε ένα πρώτο βήμα για την απλούστευση των κανονισμών, η Κομισιόν παρουσίασε ένα Γενικό Πλαίσιο Ετοιμότητας για την Άμυνα με μέτρα που θα βοηθήσουν στην απλούστευση των κανόνων για τις επενδύσεις στην άμυνα, ώστε να επιταχυνθεί η ανάπτυξη αμυντικών ικανοτήτων και υποδομών από τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία, ώστε να επιτευχθούν τα απαιτούμενα επίπεδα ετοιμότητας έως το 2030.
Μεταμόρφωση της αμυντικής βιομηχανίας
Ο Γουίλιαμ Άλμπερκε, ανώτερος συνεργάτης στο Φόρουμ Ασίας-Ειρηνικού και πρώην διευθυντής ελέγχου όπλων του ΝΑΤΟ, δήλωσε στους FT ότι πρόκειται για βαθιές και διαρθρωτικές αλλαγές που θα μεταμορφώσουν την αμυντική βιομηχανία μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα. Οι περιοχές που σηματοδοτούνται από αυτές τις αλλαγές αυξήθηκαν από 790.000 τετραγωνικά μέτρα το 2020-21 σε 2,8 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα το 2024-25, σύμφωνα με την ανάλυση.
Μεταξύ των χώρων με τη μεγαλύτερη επέκταση ήταν ένα κοινό έργο μεταξύ του γερμανικού αμυντικού γίγαντα Rheinmetall και της ουγγρικής κρατικής αμυντικής εταιρείας N7 Holding, η οποία έχει κατασκευάσει μια τεράστια μονάδα παραγωγής πυρομαχικών και εκρηκτικών στη Βάρπαλοτα στη δυτική Ουγγαρία. Η κατασκευή συνεχίζεται καθώς ο χώρος θα παράγει και άλλα είδη πυρομαχικών, συμπεριλαμβανομένων βλημάτων πυροβολικού 155 χιλιοστών και πυρομαχικών 120 χιλιοστών για το άρμα μάχης Leopard 2 και, ενδεχομένως, το Panther, σύμφωνα με την Rheinmetall. Ο χώρος θα στεγάσει επίσης ένα εργοστάσιο εκρηκτικών.
Επίσης, το υπουργείο Άμυνας της Τσεχίας ενέκρινε ένα σχέδιο για την αγορά 44 αρμάτων μάχης Leopard 2A8 από τη Γερμανία έναντι 1,6 δισ. δολαρίων. Οι παραδόσεις έχουν προγραμματιστεί για το 2028-2031 και η συμφωνία δίνει στην Τσεχική Δημοκρατία την επιλογή να αγοράσει άλλα 14 από τα άρματα μάχης εάν υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα κεφάλαια. Η χώρα της κεντρικής Ευρώπης εκσυγχρονίζει τον στρατό της, αφού προμήθευσε ένα μεγάλο μέρος παλαιότερων συστημάτων στην Ουκρανία.
Το κοινοτικό πρόγραμμα ASAP
Η ανάλυση εξέτασε 88 τοποθεσίες που συνδέονται με ένα πρόγραμμα της ΕΕ, το Act in Support of Ammunition Production (ASAP), το οποίο έχει επενδύσει 500 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων σημείων συμφόρησης στην παραγωγή πυρομαχικών και πυραύλων. Τόσο οι εγκαταστάσεις της Rheinmetall όσο και της Roxel υποστηρίχθηκαν από το ASAP. Η χρηματοδότηση μέσω ASAP συμπεριλαμβάνει επίσης την κατασκευή εντελώς νέων εργοστασίων και δρόμων.
Ο Μπάιμπα Μπράζε, υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας, δήλωσε στους FT ότι η επέκταση αυτή της αμυντικής βιομηχανίας είναι πολύ θετική και πολύ αναγκαία εξέλιξη. Η αμυντική βιομηχανία θα πρέπει να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες δαπάνες του ΝΑΤΟ και να χρησιμοποιήσει τα χρήματα των φορολογουμένων αποτελεσματικά.
Ο Επίτροπος για την άμυνα της ΕΕ, Άντριους Κουμπίλιους, δήλωσε στους FT ότι από το 2022 η ετήσια ικανότητα της Ευρώπης να παράγει πυρομαχικά έχει αυξηθεί από 300.000 σε περίπου 2 εκατομμύρια μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.
Η επέκταση της Rheinmetall ευθύνεται για ένα μεγάλο μέρος αυτής της ανάπτυξης: η εταιρεία έχει γνωστοποιήσει ότι η ετήσια παραγωγική της ικανότητα για φυσίγγια 155 χιλιοστών πρόκειται να αυξηθεί από 70.000 το 2022 σε 1,1 εκατομμύρια το 2027.
Άλλες δημόσιες δαπάνες έχουν επίσης διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Στα γερμανικά κεντρικά γραφεία της κατασκευάστριας πυραύλων MBDA, νέοι δρόμοι και οικοδομικά έργα είναι σαφώς ορατά. Το ίδιο εργοστάσιο έχει επίσης επωφεληθεί από μια προμήθεια του ΝΑΤΟ ύψους 5,6 δις. δολαρίων για την παραγωγή έως και 1.000 πυραύλων εδάφους-αέρος Patriot GEM-T σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Ο Νορβηγός κατασκευαστής Kongsberg άνοιξε ένα εργοστάσιο πυραύλων τον Ιούνιο του 2024, με την υποστήριξη 62 εκατ. δολαρίων σε χρηματοδότηση για την αύξηση της παραγωγής πυραύλων του, συμπεριλαμβανομένων 10 εκατ. ευρώ από το ASAP.
Η βρετανική BAE Systems έλαβε υποστήριξη από το Westminster, καθώς και αυξημένες παραγγελίες από το υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, και έχει επενδύσει περισσότερα από 150 εκατ. λίρες στα βρετανικά εργοστάσια πυρομαχικών της από το 2022.
Άλλα αμυντικά προγράμματα
Επίσης, η ΕΕ διαπραγματεύεται ένα νέο αμυντικό πρόγραμμα 1,5 δισ. ευρώ που «αναπαράγει τη λογική του ASAP» μέσω επιχορηγήσεων και θα χρηματοδοτήσει επίσης κοινές προμήθειες, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο Κουμπίλιους δήλωσε ότι η επιτροπή εξετάζει κατά πόσον παρόμοιες μέθοδοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν «για να δοθούν κίνητρα στις βιομηχανίες να επεκτείνουν την παραγωγή τους σε άλλους τομείς». Οι τομείς προτεραιότητας περιλαμβάνουν τους πυραύλους και την αεράμυνα, το πυροβολικό και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Οι κατασκευαστές έχουν επαινέσει το πρόγραμμα ASAP. Εκπρόσωπος του νορβηγικού-φινλανδικού κατασκευαστή Nammo, δήλωσε ότι είχε καθοριστικό ρόλο στην πραγματοποίηση κρίσιμων επενδύσεων στην παραγωγή. Η Nammo έλαβε περίπου 55 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του ASAP για την ενίσχυση της παραγωγής βλημάτων, προωθητικών και πυρίτιδας και ήταν μέρος ενός άλλου έργου 41,4 εκατ. ευρώ με άλλους κατασκευαστές.
Απαραίτητα είναι παρόμοια προγράμματα και σε άλλους τομείς, καθότι οι πύραυλοι αεράμυνας καθώς και τα ισχυρά εκρηκτικά παράγονται επί του παρόντος μόνο σε πολύ μικρές ποσότητες. Οι ειδικοί πιστεύουν επίσης ότι οι δυνατότητες επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς παραμένουν ένα σοβαρό ζήτημα για την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ ευρύτερα, καθώς η Ρωσία ξεπερνά τους αντιπάλους της.
Ο Φάμπιαν Χόφμαν, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, δήλωσε ότι οι πύραυλοι ήταν κρίσιμοι για μια πειστική αναχαίτιση των ανώτερων επίγειων δυνάμεων της Ρωσίας. «Οι πύραυλοι είναι η προϋπόθεση για τη θεωρία της νίκης του ΝΑΤΟ.
Ενώ οι επεκτάσεις είναι ευπρόσδεκτες, ωστόσο ειδικοί επισημαίνουν ότι η παραγωγή μικροσκοπικών κινητήρων τζετ για πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς αποτελεί τεράστιο εμπόδιο για την ευρωπαϊκή παραγωγή πυραύλων. Μαζί με τα εκρηκτικά, αυτά θα μπορούσαν να είναι ο επόμενος στόχος των μελλοντικών προγραμμάτων δαπανών της ΕΕ.
Τα μεγάλα διλήμματα της Ευρώπης
Ωστόσο, παρά τις τεράστιες επενδύσεις, δεν είναι σαφές ότι όλα αυτά τα χρήματα - ίσως έως και 14 τρισ. ευρώ - θα τροφοδοτήσουν την πληθώρα καινοτομιών υψηλής τεχνολογίας στην Ευρώπη, σημειώνει η NYT.
Η Ευρώπη δεν διαθέτει ποιοτικές εναλλακτικές λύσεις σε ορισμένα από τα πιο απαραίτητα και επιθυμητά αμυντικά μέσα που παράγουν οι αμερικανικές εταιρείες. Μεταξύ αυτών είναι το F-35, το φημισμένο stealth μαχητικό αεροσκάφος της Lockheed Martin, του οποίου οι προηγμένες δυνατότητες είναι απαράμιλλες από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.
Τα συστήματα πυραυλικής άμυνας Patriot εισάγονται επίσης από την Αμερική, όπως και οι εκτοξευτές πυραύλων, τα εξελιγμένα drones, το πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς που καθοδηγείται από δορυφόρο, τα ολοκληρωμένα συστήματα διοίκησης και ελέγχου, οι δυνατότητες ηλεκτρονικού και κυβερνοπολέμου - μαζί με το μεγαλύτερο μέρος του λογισμικού που απαιτείται για τη λειτουργία τους.
Και επειδή πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη επενδύσει σε αμερικανικά όπλα, θέλουν οι νέες αγορές να παραμείνουν συμβατές.
Οι δεσμευμένες επενδύσεις έχουν δημιουργήσει ένταση. Πρέπει οι ευρωπαϊκές χώρες να δημιουργήσουν τη δική τους στρατιωτική βιομηχανία; Ή μήπως θα έπρεπε να συνεχίσουν να επενδύουν, τουλάχιστον εν μέρει, στην ήδη διαθέσιμη, πρωτοποριακή τεχνολογία της Αμερικής; Και τι χρονικά περιθώρια υπάρχουν με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την απειλή μιας στρατιωτικοποιημένης Ρωσίας;
