Ροή
Η πρόσκαιρη (;) όπως φαίνεται αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία της Κων/πολης για τη δημιουργία ασφαλούς εξαγωγικού διαδρόμου των Ουκρανικών σιτηρών, πιθανόν να αποδειχθεί ιδιαίτερα διδακτική και χρήσιμη. Η ανακοίνωση της αποχώρησης έγινε ημέρα Κυριακή που οι αγορές ήταν κλειστές. Δευτέρα πρωί - πρωί, κάποιοι άρχισαν να χτυπάνε τα νταούλια και κάποιοι να χορεύουν. Ποτέ δεν ξέρεις ποιος έκανε τι, αλλά εύκολα στοιχηματίζεις ότι και στους δύο ρόλους ήταν άνθρωποι όχι της φυσικής αγοράς αλλά της ονομαζόμενης κερδοσκοπίας.
Αυτοί δεν έχουν κανένα ή σχεδόν κανένα ενδιαφέρον για τα προϊόντα, ούτε και για τις τιμές τους, απλώς ενθουσιάζονται και κερδίζουν με τα σκαμπανευάσματά τους. Διότι όλα τα στοιχεία πια συγκλίνουν οτι η παγκόσμια αγορά των βασικών αυτών αγαθών των δημητριακών, είναι επαρκώς εφοδιασμένη σε ποσότητες για να τραφούν οι συνήθεις πελάτες. Τα παγκόσμια αποθέματα βρίσκονται όντως στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και πολλά χρόνια για πλήθος βασικών προϊόντων, αλλά αυτό δεν σημαίνει οτι είναι σε κρίσιμα επίπεδα που αναγκάζουν τους ενδιαφερόμενους να σπεύσουν να αγοράσουν πριν ξεμείνουν. Οι παραγωγές ανά τον κόσμο συνεχίζονται και η παγκόσμια προσφορά ανα-τροφοδοτείται κανονικά.
Το πρόβλημα προς το παρόν τουλάχιστον μεταφέρεται σε αυτούς που παλαιότερα ονομάζαμε μη προνομιούχους, είτε αυτοί ζουν στον ανεπτυγμένο ή στον λιγότερο ανεπτυγμένο κόσμο. Η αλματώδης άνοδος των τιμών των τροφίμων κυριολεκτικά καταπίνει το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών στην Αφρική και την Ασία.
Κι ας μη ξεχνάμε οτι το κόστος ενός γεύματος, δεν είναι μόνο η τιμή των πρώτων υλών αλλά και της ενέργειας για να μαγειρευτεί. Ναι, το σύνολο σχεδόν των πολιτών των αναπτυσσομένων χωρών, υπολογίζουν πολύ το ενεργειακό αυτό κόστος. Το ίδιο όμως κάνουν και χαμηλότερου εισοδήματος πολίτες στις ανεπτυγμένες χώρες: το τσουκάλι μπαίνει στη φωτιά μόνο όταν αξίζει τον κόπο, δηλαδή είναι όλα τα στόματα παρόντα και τα ντουλάπια γεμάτα!
Στις ανεπτυγμένες χώρες το κόστος των πρώτων υλών των τροφίμων έχει πια γίνει από ενοχλητικό έως δυσβάσταχτο και αφορά πλέον όλους τους καταναλωτές. Εδώ, οι αγροτικές πρώτες ύλες μεταποιούνται σε εργοστάσια, μεταφέρονται υπό ψύξη σε ασφαλείς συσκευασίες, εκτίθενται σε προθήκες με φως και άλλες πολυτέλειες. Ολα αυτά κοστίζουν και φυσικά αυξάνουν την αρχική τιμή αγοράς κάθε κρίκου της αλυσίδας.
Οι πάντες στην αγορά, νοιάζονται με ποιόν τρόπο θα εξοικονομήσουν χρήματα μειώνοντας το κόστος τους. Προχθές που αγόρασα τους σπόρους για τη νέα σοδειά, ο έμπορος με παρακάλεσε να του επιστρέψω τις ξύλινες παλέτες, γιατί πια αξίζουν πάνω από 20 ευρώ η μία. Εδώ στα Βαλκάνια, τέτοιου είδους συμπεριφορές από ανθρώπους που ήθελαν να δείξουν την οικονομική τους άνεση ήταν άγνωστες, αφού ταίριαζαν σε... Αγγλοσάξονες. Όλοι οι άνθρωποι της αγοράς ξέρουν πια οτι οι πολύ υψηλές τιμές αποθαρρύνουν τους καταναλωτές. Ηδη οι εξειδικευμένες εταιρείες ανακοινώνουν μειώσεις του όγκου πωλήσεων στα ράφια λιανικής. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται στα όρια της φυσικής πείνας είναι ακόμη διαχειρήσιμος.
Δυστυχώς δεν συμβαίνει το ίδιο σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Εκεί το γνωστό μας ΔΝΤ έχει προσκληθεί από πολλές χώρες να δώσει τα λεφτά του και δυστυχώς τα φώτα του. Και ξέρετε καλά τι είδους φώτα δίνει...
Από το μέτωπο αυτό θα πρέπει να περιμένουμε εξελίξεις άγνωστου περιεχομένου και διαστάσεων. Είναι εντυπωσιακό οτι κάθε φορά που κάποιος στον διεθνή τύπο αναφέρεται στο θέμα των τιμών στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, υπενθυμίζει οτι κάπως έτσι ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη, που κι αυτή έβαλε το στίγμα της στην παγκόσμια ιστορία.
Από το πάρτι αυτό των αυξήσεων κερδισμένοι βγαίνουν όσοι έχουν άφθονο δικό τους χρήμα ή μεγάλες πιστωτικές γραμμές στις τράπεζες. Οι μεγάλες εταιρείες λιπασμάτων, πραγματικοί κολοσσοί με πολυδαίδαλες δραστηριότητες, ανακοινώνουν διαρκώς αύξηση των κερδών τους. Το ίδιο και οι καθεστωτικές εταιρείες εμπορίας αγροτικών προϊόντων, αυτές που μπορούν και φορτώνουν τα μεγάλα καράβια που εντυπωσιάζουν τους πάντες. Σκεφτείτε οτι ένα τέτοιο καράβι χρειάζεται περίπου 35 εκατ. δολ για να φτάσει από τον Καναδά στη Βόρειο Αφρική ενώ πριν 2 χρόνια χρειαζόταν κάτι περισσότερο από 10 εκατ.!!! Ποιος άλλος θα μπορούσε να διαθέσει τόσα πολλά επιπλέον χρήματα εκτός από τους εμπορικούς κολοσσούς; Ούτε καν οι κυβερνήσεις χωρών όπως η Αίγυπτος, που άφηνε για ημέρες να περιμένουν στα ανοικτά των λιμανιών της καράβια φορτωμένα με 700.000 τόνους ενώ οι φούρνοι έκλειναν από έλλειψη πρώτης ύλης.
Η ανώμαλη αυτή κατάσταση που έχει διαμορφωθεί παγκοσμίως, είναι προφανές ότι θα δημιουργήσει μια νέα κατάσταση. Πολλοί καλλιεργητές σε ολόκληρο τον κόσμο θα βρεθούν εκτός παιχνιδιού για ποικίλους λόγους: οικονομική στενότητα εμπορικής φύσεως, αστοχίες στην παραγωγή λόγω καιρικών και κλιματικών φαινομένων κα. Είναι πολύ αμφίβολο εάν κάποιοι άλλοι θα σπεύσουν να καταλάβουν τη θέση τους. Αφενός το απαιτούμενο κεφάλαιο επέκτασης είναι σήμερα πολύ υψηλό και πιθανότατα μη διαθέσιμο, ενώ το συνολικό ρίσκο μια τέτοιας κίνησης ανεβαίνει κι αυτό επικίνδυνα. Άρα η προσφορά αγροτικών προϊόντων εκτός που ακριβαίνει, παράλληλα θα στενεύει.
Φαινόμενα Μαρίνου Αντύπα, που θα ξεσηκώνονται οι αγρότες που θα εξέρχονται του επαγγέλματος και θα περιθωριοποιούνται, δεν είναι όχι απλώς πιθανά αλλά ούτε καν εφικτά. Στα έρημα χωριά ο ηλικιωμένος πληθυσμός δεν προσφέρεται για εξεγέρσεις: «εσείς οι νεότεροι (σ.σ.: εαν οι 45+ θεωρούνται νέοι) ας κάνετε ότι σας φωτίσει ο θεός για να τα βγάλετε πέρα», έλεγε προχθές σε μια ομήγυρη ένας σχεδόν υπερήλικας αγρότης που εξιστορούσε φάσεις αγροτικών διεκδικήσεων. Εμείς τώρα...καλή ψυχή σκεπτόταν από μέσα του.
Με δεδομένο οτι τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα επιλύονται αργά, ούτε τα εισαγόμενα τρόφιμα θα είναι στο άμεσο μέλλον διαθέσιμα έγκαιρα και σε χαμηλές τιμές όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα. Στο ενδιαφέρον αυτό σκηνικό, προσθέστε και τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η αναγκαστική παραγωγή φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων και η συνεπακόλουθη καταναλωτική δυσμένεια που πέφτουν προϊόντα που έρχονται από πολύ μακριά (τα λεγόμενα food miles) και βγάλετε μόνοι σας τα συμπεράσματα.
Θα γυρίσουμε λέτε πίσω στο 1960 κι 1970; Πιθανόν να το έχουμε ήδη κάνει και να μη το έχουμε συνειδητοποιήσει. Χρησιμοποιώντας τα όποια χρήματα είχαμε αποταμιεύσει στο καιρό της πανδημίας παράλληλα με την κρατική στήριξη, φαίνεται ότι “διολισθαίνουμε ευχάριστα” στη νέα μας πραγματικότητα.
Στο τέλος όμως της τσουλήθρας, φαίνεται ότι θα μας περιμένει σκληρό χώμα και πέτρες και όχι η μαλακή κι …αφράτη «άμμος» όπως είχαμε μέχρι τώρα συνηθίσει...
