Έως το τέλος του 2026 αναμένεται το επενδυτικό «πράσινο φως» της EnEarth, θυγατρικής της Energean, για την υπόγεια αποθήκη CO2 στον Πρίνο. Όπως είναι φυσικό, το πρότζεκτ «Prinos CO2 Storage» αποτελεί απαραίτητο κρίκο στην αλυσίδα αξίας για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CCS) που πρόκειται να δημιουργηθεί στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, με την «ενεργοποίηση» πρότζεκτ δέσμευσης CO2 από τρεις εγχώριες βιομηχανίες, καθώς και έργων μεταφοράς των εκπομπών στην αποθήκη της EnEarth.
Υπενθυμίζεται ότι πρότζεκτ δέσμευσης CO2 «τρέχουν» ήδη η Motor Oil στο διυλιστήριο των Αγίων Θεοδώρων (Iris), η τσιμεντοβιομηχανία Holcim (Ηρακλής) στις εγκαταστάσεις της στο Μηλάκι Ευβοίας (Olympus) και η τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ στο εργοστάσιό της στο Καμάρι Βοιωτίας (IFESTOS). Με τα έργα αυτά, θα δεσμεύονται 3,4 εκατ. τόνοι εκπομπών σε ετήσια βάση.
Παράλληλα, ο ΔΕΣΦΑ ωριμάζει το πρότζεκτ «ApolloCO2», για τη δημιουργία ενός δικτύου συγκέντρωσης των εκπομπών που θα δεσμεύονται, ώστε αυτές να μεταφερθούν στη μονάδα υγροποίησης που θα κατασκευαστεί στη Ρεβυθούσα και, από εκεί, να μεταφερθούν ακτοπλοϊκώς για αποθήκευση είτε στον Πρίνο είτε σε κάποια άλλη ανάλογη υποδομή εκτός συνόρων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο σύνολό τους τα πέντε παραπάνω πρότζεκτ έχουν λάβει ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις συνολικού ύψους 924,8 εκατ. ευρώ. «Μεταφράζονται» σε επενδύσεις οι οποίες θα αγγίξουν τα 4 δισ. ευρώ.
«Κλειδώνει» το πλαίσιο
Οι ελληνικές και ευρωπαϊκές επενδυτικές πρωτοβουλίες στον κλάδο του CCS βρίσκονται στο επίκεντρο του διήμερου 5ου Φόρουμ Βιομηχανικής Διαχείρισης Άνθρακα (Industrial Carbon Management – ICM Forum) που συνδιοργανώνει η Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ενέργεια (DG ENER) και η ΕΔΕΥΕΠ και το οποίο ξεκίνησε χθες τις εργασίες του στη Αθήνα. Μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του Φόρουμ υπογράφηκε η σύμβαση χρηματοδότησης του «Prinos CO2 Storage» με 120 εκατ. ευρώ από τον μηχανισμό Connecting Europe Facility. Για την ανάπτυξη της αποθήκης, έχουν επίσης εξασφαλιστεί 150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
«Κλειδί» για την υποδομή αποτελεί η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου, το οποίο αποτελεί επίσης και ορόσημο για το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς πρέπει να είναι έτοιμο μέχρι το τέλος του 2025. Σε αυτό το πλαίσιο, το πρώτο βήμα θα γίνει μέσα στην εβδομάδα, καθώς την Πέμπτη αναμένεται να ψηφιστεί το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ για τη δημιουργία αγοράς με αντικείμενο τη δέσμευση, χρήση, μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.
Επίσης, μέχρι το τέλος του έτους θα εκδοθούν τρεις αποφάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής (ΡΑΑΕΥ), που επίσης περιλαμβάνονται στο ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης. Πρόκειται για τον Κανονισμό Τιμολόγησης για τη χρήση της αποθήκης, τον Κώδικα Χωρητικότητας και τις Κατευθυντήριες Γραμμές για τη διενέργεια του Market Test για την αποθήκη.
Το «αγκάθι» κατανομής της χωρητικότητας
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις της ΡΑΑΕΥ θα ξεκαθαρίσουν το τοπίο σε μία παράμετρο που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» στην ανάπτυξη της εγχώριας αλυσίδας CCS - και το οποίο είναι η κατανομή της χωρητικότητας της αποθήκης. Ο λόγος είναι πως η δυναμικότητα αποθήκευσης του Πρίνου (που θα φτάνει τα 2,8 εκατ. τόνους εκπομπών ετησίως) δεν επαρκεί για τις δεσμευμένες ποσότητες, αφού μόνο τα 3 πρότζεκτ θα αθροίζουν 3,4 εκατ. τόνους ετησίως. Επομένως, είναι κρίσιμος ο τρόπος με τον οποίο θα μοιραστεί η χωρητικότητα.
Αρχική προσέγγιση του ΥΠΕΝ ήταν το 50% (δηλαδή το 1,4 εκατ. τόνοι) να κατανεμηθεί με ρυθμιστικό τρόπο, δηλαδή επιμερισμένο σε τρία ίσα τμήματα για τις ισάριθμες βιομηχανίες. Για το υπόλοιπο 50%, η κατανομή θα γίνει με ανταγωνιστική διαδικασία, δηλαδή με διαγωνισμούς στους οποίους κάθε emitter θα διεκδικήσει την υπόλοιπη χωρητικότητα που χρειάζεται. Αξίζει να σημειωθεί ότι στους διαγωνισμούς το κριτήριο δεν θα είναι μόνο οι οικονομικές προσφορές των ενδιαφερομένων, αλλά θα υπάρχουν και ποιοτικά κριτήρια – όπως η ταχύτητα ωρίμανσης κάθε πρότζεκτ.
Οι εμπλεκόμενες εταιρείες και φορείς είναι πάντως αντίθετες σε αυτό τον «μεικτό» τρόπο κατανομής, σημειώνοντας ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη αυτή γίνεται είτε αποκλειστικά ρυθμιστικά, είτε με ανταγωνιστικές διαδικασίες. Μάλιστα, καθώς η αποθήκη στον Πρίνο είναι έργο PCI, και δεν μπορεί να μην υπάρξουν διαγωνισμοί, προκρίνουν τη λύση αποκλειστικά των διαγωνιστικών διαδικασιών. Από την πλευρά του ΥΠΕΝ φαίνεται να υπάρχουν δεύτερες σκέψεις όσον αφορά το μοντέλο «50-50%», διαμηνύοντας ότι τα ποσοστά δεν έχουν κλειδώσει. Μάλιστα, εξετάζεται να ενισχυθεί σημαντικά το ποσοστό που θα παραχωρηθεί διαγωνιστικά.
Το roadmap για την Τελική Επενδυτική Απόφαση
Σε κάθε περίπτωση, η ψήφιση του νόμου και η έκδοση των τριών αποφάσεων της ΡΑΑΕΥ θα ανοίξουν τον δρόμο για τη διενέργεια του Market Test. Στόχος της EnEarth είναι το πρώτο (με δεσμευτικό) στάδιο της διαδικασίας να ξεκινήσει στις αρχές του 2026 και αυτή να ολοκληρωθεί μέσα σε 9 μήνες περίπου (μαζί με τη δεσμευτική φάση).
Με αυτό τον τρόπο, περίπου προς το φθινόπωρο του 2026 θα υπογραφούν οι δεσμευτικές συμφωνίες με τους emitters που θα «κλειδώσουν» τη χωρητικότητα. Έτσι, στη συνέχεια θα μπορέσει να ληφθεί η Τελική Επενδυτική Απόφαση για το πρότζεκτ, η οποία αναμένεται μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στα παραπάνω χρονικά ορόσημα θα παίξει ρόλο το πότε θα απαντήσει η Κομισιόν στην κοινοποίηση που θα κάνει το ΥΠΕΝ μέσα στο επόμενο έτος, αναφορικά με το πλαίσιο των διαγωνισμών. Επίσης, μέχρι το τέλος του έτους η EnEarth αναμένει την άδεια αποθήκευσης από την ΕΔΕΥΕΠ.
Παράλληλα, η εταιρεία «τρέχει» τις διαδικασίες για τις πρώτες δύο γεωτρήσεις ανάπτυξης της υποδομής, οι οποίες θα γίνουν μέσα στο επόμενο καλοκαίρι και αποτελούν ορόσημο για τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σε αυτό το πλαίσιο, αναζητεί ήδη γεωτρύπανο, ενώ έχει καταθέσει τα έγγραφα για την περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Το status των υπόλοιπων πρότζεκτ
Σε χαιρετισμό του χθες στο Φόρουμ, ο υπουργός ΠΕΝ Σταύρος Παπασταύρου έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην επικείμενη ψήφιση του νομοσχεδίου. Ο υφυπουργός ΠΕΝ Νίκος Τσάφος σημείωσε πως βασική ανησυχία των εγχώριων βιομηχανιών αποτελεί η πρόσβαση σε επαρκή αποθηκευτική χωρητικότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, εκτός από την προοπτική αξιοποίησης της αποθήκης CO2 στη Ραβένα, η Ελλάδα είναι υποστηρικτής της διεύρυνσης των χώρων αποθήκευσης εκτός Ε.Ε. με την αξιοποίηση πιο συγκεκριμένα ανάλογα υποδομών στη Αίγυπτο.
Από την πλευρά του, ο Αριστοφάνης Στεφάτος, CEO της ΕΔΕΥΕΠ (Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων) υπογράμμισε πως όραμα είναι η Ελλάδα να γίνει hub μεταφοράς και αποθήκευσης CO2, συνδέοντας χώρες της νότιας, της κεντρικής και της ανατολικής Μεσογείου.
Παράλληλα, έδωσε ένα συνοπτικό οδικό χάρτη για τα εν εξελίξει εγχώρια πρότζεκτ, επισημαίνοντας ότι για το IFESTOS η τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ αναμένεται να λάβει την Τελική Επενδυτική Απόφαση (FID) στο 4ο τρίμηνο του 2026, με το έργο να τίθεται σε λειτουργία το 1ο τρίμηνο του 2030. Στο 2ο τρίμηνο του 2026, αναμένεται το FID για το Iris από τη Motor Oil, με αναμενόμενη έναρξη το 4ο τρίμηνο του 2029, ενώ το επενδυτικό «πράσινο» φως για το Olympus από την Holcim τοποθετείται το 4ο τρίμηνο του 2026, με έναρξη του έργο το 1ο τρίμηνο του 2030.
Τέλος, ο ΔΕΣΦΑ αναμένεται να δρομολογήσει το ApolloCO2 στο δεύτερο τρίμηνο του 2026, με αναμενόμενη έναρξη λειτουργίας του δικτύου μεταφοράς το 1ο τρίμηνο του 2030.
