Οι πολιτικές χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποφέρουν καρπούς και αυτό καθρεφτίστηκε στο πρόσωπο του Mario Draghi κατά την τελευταία συνέντευξη Τύπου στις 19 Ιανουαρίου. Ο πληθωρισμός αρχίζει να «τσιμπάει» προς τα επάνω, η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη επιταχύνεται και οι συνθήκες στον τομέα των πιστώσεων έχουν βελτιωθεί αισθητά.
Σύμφωνα, πάντως, με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF), όμως, το 2017 κρύβει πολλές προκλήσεις για την ΕΚΤ. Εκτός από τον γύρο κρίσιμων εκλογών σε τέσσερα κράτη της ΕΕ, ο Donald Trump από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού προκαλεί τριγμούς στις κεφαλαιαγορές με τις προστατευτικές πολιτικές του. Ταυτόχρονα, η αύξηση των δημόσιων δαπανών που υπόσχεται ενδέχεται να οδηγήσει σε επιτάχυνση της ανάπτυξης και περαιτέρω ενίσχυση του δολαρίου –με αβέβαιες συνέπειες για την Ευρωζώνη.
Όπως σημειώνουν οι αναλυτές του ινστιτούτου, η κεντρική τράπεζα αναμένεται να κάνει στροφή 180 μοιρών μέσα στο 2018 ανακοινώνοντας τη σταδιακή αποκλιμάκωση του προγράμματος QE. Το «ψαλίδισμα» του προγράμματος χαλάρωσης θα το ανακοινωθεί το πιθανότερο στη συνεδρίαση Οκτωβρίου –μετά τις εκλογές στη Γερμανία, εκτιμούν. Η στροφή αυτή θα φέρει αύξηση των αποδόσεων στα ομόλογα της περιφέρειας στην Ευρωζώνη και θα εγείρει ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους έως το τέλος του έτους.
Ως πρώτη ένδειξη της μεταστροφής, η ΕΚΤ δεν θα κάνει λόγο για «αύξηση των αγορών εάν οι συνθήκες επιδεινωθούν» αλλά για «μείωση των αγορών εάν οι συνθήκες βελτιωθούν». Το IIF εκτιμά ότι, εάν δεν αλλάξει κάτι δραματικά, η στροφή αυτή θα γίνει στη συνεδρίαση στις 8 Ιουνίου, μετά τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία. Σε περίπτωση που νικήσει η Le Pen, όμως, η κεντρική τράπεζα θα διατηρήσει την υποστηρικτική πολιτική της για να καθησυχάσει τις αγορές.
Οι αγορές, πάντως, φαίνονται προετοιμασμένες για την αλλαγή πολιτικής της ΕΚΤ, όπως προκύπτει από τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, μια ταχύτερη απόσυρση των μέτρων χαλάρωσης από το αναμενόμενο θα έχει αντίκτυπο στις αγορές, καθώς θα σημάνει την «αρχή του τέλους» για τις πτωτικές πιέσεις που ασκεί το QE στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων.
Η αλλαγή των ισορροπιών αυτών θα οδηγήσει, σύμφωνα με το IIF, σε επαναξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των κρατών και σε διεύρυνση της ψαλίδας ανάμεσα στη Γερμανία και τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωζώνης. Η άνοδος των spread, όμως, δεν θεωρείται κακή από όλους. Ο Jens Weidmann, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η αποκλιμάκωση των spread έχει ως αποτέλεσμα κάποια κράτη να «χαλαρώσουν» στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, μια άποψη που βρίσκει σύμφωνους τους αναλυτές του IIF.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Draghi ότι δεν ανησυχεί για τη βιωσιμότητα του χρέους σε καμία χώρα της Ευρωζώνης, οι αγορές δεν είναι τόσο σίγουρες. Πιο ευάλωτες, εκτός από την Ελλάδα, είναι οι οικονομίες στην Πορτογαλία και την Ιταλία, όπου ο λόγος χρέος/ΑΕΠ ξεπερνά το 130%, η ανάπτυξη είναι ασθενική και οι οίκοι αξιολόγησης διατηρούν αρνητική προοπτική και για τις δύο χώρες.
Ο κίνδυνος νέων υποβαθμίσεων στην Ευρωζώνη δεν έχει εξαλειφθεί, προειδοποιούν οι αναλυτές του ινστιτούτου. Εάν η ΕΚΤ έχει «κλειδώσει στο ντουλάπι» το μπαζούκα του QE, η επιρροή των πολιτικών της στις αποδόσεις του κρατικού χρέους θα είναι πολύ μικρότερος. Στο σενάριο νέας κρίσης, το πιο κατάλληλο όπλο που έχει στη διάθεσή της η ΕΚΤ είναι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (OMT), με το οποίο θα μπορεί να σταθεροποιήσει τις χρηματοοικονομικές αγορές και ταυτόχρονα να εξασφαλίσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, καταλήγει η έκθεση.
