Ροή
Οι κεντρικοί τραπεζίτες τον τελευταίο καιρό επιμένουν – τελευταίος στην σειρά και ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ Φίλιπ Λέιν - ότι η άνοδος του πληθωρισμού θα είναι κάτι περιστασιακό, όσο αφορά την επικείμενη άνοδο του και συνδέεται κυρίως με το σοκ που έχει προκαλέσει η πανδημία στις οικονομίες διεθνώς. Τα επιχειρήματα είναι κυρίως δύο, η αδύναμη αγορά εργασίας και η χαμηλή ζήτηση.
Όπως υποστήριξε ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ «η αύξηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη έχει προκληθεί από μία σειρά παράγοντες μεταβατικούς (προσωρινούς), ενώ οι τάσεις που βρίσκονται πίσω από αυτούς είναι αδύναμες. Η ΕΚΤ κατά συνέπεια πρέπει να διατηρήσει την extra – διευκολυντική νομισματική πολιτική. Η μεταβλητότητα του πληθωρισμού την περίοδο 2020 – 2021 μπορεί να αποδοθεί ευρέως στην φύση του πανδημικού σόκ … και οι προοπτικές μεσοπρόθεσμα παραμένουν συγκρατημένες εξ αιτίας της αδύναμης ζήτησης και της επιβράδυνσης στην αγορά εργασίας και προϊόντων…».
Με δύο λόγια η θέση του κ. Λέιν είναι πως, με την ανεργία στα ύψη και χαμηλή ζήτηση, ο πληθωρισμός δεν αποτελεί κίνδυνο. Και κατά συνέπεια η ΕΚΤ πρέπει να συνεχίσει την πολιτική των QE…
Η αλήθεια βέβαια των αριθμών, αν και εν μέρη εμφανίζεται συμβατή με τα λεγόμενα του κ. Λέιν, θέτει ορισμένα «ποιοτικά» και «ποσοτικά» ερωτηματικά τα οποία καταλήγουν να αμφισβητούν την λογική των επιχειρημάτων που παρουσιάζει.
Όπως σημειώθηκε πρόσφατα σε άρθρο των Finacial Times (με τίτλο η πανδημία έχει «μολύνει» τους δείκτες της στατιστικής) η πανδημία έχει προκαλέσει ένα σοκ στην συμπεριφορά των καταναλωτών, αλλάζοντας δραματικά τις σταθμίσεις των καταναλωτικών συνηθειών και της ζήτησης προϊόντων λόγω των παρατεταμένων lockdown.
Αλλαγές οι οποίες δεν αντικατοπτρίζονται στους δείκτες των στατιστικών υπηρεσιών με «στρεβλά» αποτελέσματα όσο αφορά τους δείκτες τιμών (PCI).
Έτσι για παράδειγμα τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ε.Ε. δεν εμφανίζονται στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή όσο θα έπρεπε οι αυξήσεις τιμών στα τρόφιμα και σε άλλα βασικά καταναλωτικά είδη, αλλά αυτές οι αυξήσεις εξισορροπούνται από το πάγωμα τιμών σε άλλα προϊόντα και υπηρεσίες των οποίων η κατανάλωση έχει σχεδόν μηδενισθεί λόγω lockdown…
Βέβαια τις παρατηρήσεις του άρθρου στους FT δεν χρειάζεται να τους διαβάσει κανείς στους FT, αν επισκέπτεται ο ίδιος το σούπερ μάρκετ εδώ και ένα χρόνο…
Ανάλογη είναι η κατάσταση και σε ορισμένες πρώτες ύλες οι οποίες τόσο λόγω της κατανάλωσης όσο και λόγω της «διαχείρισής» τους στις αγορές έχουν εκτιναχθεί σε πολύ υψηλές τιμές.
Ο πληθωρισμός όμως δεν εξαρτάται μόνο από την ανεργία και την ζήτηση. Υπάρχει όμως και μια άλλη πλευρά.
Η κρυφή πηγή του πληθωρισμού
Ο πληθωρισμός αφορά την τιμή του προϊόντος, όχι την αξία του και η τιμή του προϊόντος είναι ένα μέγεθος που μετριέται μέσω του νομίσματος.
Όταν η αξία του νομίσματος λόγω της αυξημένης νομισματικής κυκλοφορίας αυξάνεται ή μειώνεται, προκαλεί ανάλογη μεταβολή και επίδραση στην νομισματική «έκφραση» της αξίας του προϊόντος που τιμολογείται με το νόμισμα αυτό. Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι π.χ. η τιμή του χρυσού η οποία μεταβάλλεται σε μεγάλο βαθμό από την συναλλαγματική «τιμολόγηση» του δολαρίου. Με άλλα λόγια όταν «πέφτει» η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο, τότε αυξάνεται η τιμή του προϊόντος σε ευρώ και πέφτει σε δολάριο, καθώς μέσω της τιμολόγησης της αξίας του «προϊόντος» αυτού, αυτό εξισώνεται/τιμολογείται σε σχέση με τα άλλα προϊόντα.
Στην τρέχουσα κατάσταση οι κεντρικές τράπεζες έχουν εκτοξεύσει σε πρωτοφανή επίπεδα την νομισματική κυκλοφορία για να αντιμετωπίσουν την ύφεση και την πανδημία.
Τα ποσά που έχουν διατεθεί και θα συνεχίσουν να διατίθενται σύμφωνα με τον κ. Λέιν είναι πρωτοφανή, κάπου 20 τρισ. δολ. έχουν εισαχθεί στην κυκλοφορία μέσα σε 14 μήνες. Το Μ2 και το Μ3 έχουν φτάσει σε επίπεδα που είναι αδύνατο να «αποστειρώνονται» πλέον μέσα από πράξεις νομισματικής πολιτικής από τις Κεντρικές Τράπεζες.
Ένα γεγονός που αποσαφηνίζει την διάσταση αυτή του προβλήματος στην λειτουργία του πληθωρισμού είναι η δεκαετία του 70’. Τότε τον Αύγουστο του 1971 ο Ρίτσαρντ Νίξον ανακοίνωση την παύση της σταθερής σχέσης χρυσού δολαρίου (35 δολ/ουγγιά χρυσού) και το τέλος της συμφωνίας του Μπρέττον Γουντς. Αυτό που ακολούθησε είναι γνωστό. Η δραματική και σε κύματα υποτίμηση του δολαρίου μέσα στην δεκαετία του 70’ οδήγησε τον πληθωρισμό σε διψήφια νούμερα, υποχρεώνοντας τον Πώλ Βόλκερ (FED) το 1981 να αυξήσει τα επιτόκια των ΗΠΑ στο 18% (!) για να ανακόψει τον πληθωρισμό των τιμών…
Γι’ αυτή την πλευρά του προβλήματος οι κεντρικές τράπεζες αποφεύγουν να μιλάνε αφήνοντας το θέμα σε μελλοντική διαχείρισή του μέσω της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής.
Αυτή άλλωστε είναι η «αόρατη» πλευρά της πολιτικής του Eurogroup, που βρίσκεται πίσω από την σύνδεση του NGEU με τις υποχρεωτικές δεσμεύσεις «μεταρρυθμίσεων» στις πολιτικές των χωρών που θα εκταμιεύσουν τους πόρους του είτε τους επιδοματικούς είτε τους δανειακούς.
