Ροή
Για το παρόν και το μέλλον των επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τα εμπόδια που φράσσουν την εξέλιξη του κλάδου στην Ελλάδα και τα πραγματικά πλεονεκτήματα αλλά και κόστη των ΑΠΕ μιλά ο Dr. Γιάννης Τσιπουρίδης, γενικός διευθυντής της REDPro (Renewable Energy Development Professionals) και τέως πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) σε συνέντευξη που παραχωρεί στο insider.gr.
-Ποια είναι τα εμπόδια που φράσσουν την πρόοδο των επενδύσεων στις ΑΠΕ στη χώρα μας;
Διαχρονικά η γραφειοκρατία και η πολυνομία ήταν τα κύρια εμπόδια στην εξέλιξη μιας επένδυσης στην αιολική ενέργεια σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Φανταστείτε ότι τα έργα που υλοποιούνται στις μέρες μας έχουν ημερομηνία κατάθεσης αίτησης για άδεια παραγωγής πριν από 10 έτη και μερικά ακόμη παλαιότερη!!
Αυτονόητα η καθυστέρηση αυτή ερμηνεύεται κύρια σε κόστος για τον επενδυτή που πρέπει να διατηρήσει και να απασχολεί προσωπικό να κυνηγάει υπογραφές και σφραγίδες, οι περισσότερες των οποίων περιττές, όπως όλοι γνωρίζουμε από την επαφή μας με το δημόσιο. Χώρια που είναι ιδανικό καθεστώς ανάπτυξης και καλλιέργειας του γνωστού γρηγορόσημου, αλλά αυτό αφορά όλο το ελληνικό σύστημα διοίκησης.
Κατά συνέπεια ένας μικρός επενδυτής θα αποθαρρυνθεί να επενδύσει σε ένα κλάδο όταν η απόδοση της επένδυσης του θα φανεί σε 10χρόνια.
Επιπρόσθετα η προσφιλής διαδικασία της προσφυγής ατόμων ή συλλόγων στο Σ.τ.Ε. ενάντια στην κατασκευή αιολικών πάρκων, έχει προκαλέσει τεράστιες καθυστερήσεις αλλά και ακυρώσεις σημαντικών επενδύσεων.
Προφανώς η λύση δεν είναι να απαγορευθεί η προσφυγή των πολιτών στη δικαιοσύνη όταν πιστεύουν ότι θίγονται προσωπικά ή ότι πλήττεται το δημόσιο συμφέρον, σε οποιαδήποτε μορφή. Αντίθετα πρέπει να ενισχυθεί, να απλοποιηθεί και να δοθεί στα όργανα της δικαιοσύνης η υλικοτεχνική και ανθρώπινη υποδομή εκδίκασης των προσφυγών αυτών οριστικά και αμετάκλητα εντός ημερών και όχι ετών όπως γίνεται σήμερα.
Ένας επενδυτής που γνωρίζει ότι η δικαιοσύνη απονέμεται σε εύλογο χρονικό διάστημα, δεν θα φοβηθεί να επενδύσει στη χώρα μας, αφού γνωρίζει ότι το συγκεκριμένο αντικείμενο, η Αιολική Ενέργεια και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) γενικότερα, δεν προκαλούν απολύτως καμία περιβαλλοντική επιβάρυνση, επειδή η κατασκευή και λειτουργία τους δεν σχετίζεται με την έκλυση αέριων, υγρών ή στερεών ρύπων, ενώ η οποία περιβαλλοντική επέμβαση είναι σημειακή σε χρόνο και τόπο, σε αντίθεση με όλες τις άλλες πηγές ενέργειας που προκαλούν τοπική και πλανητική καταστροφή, τα αποτελέσματα της οποίας διαρκούν για δεκαετίες. Επομένως γνωρίζει ότι η επιστημονική και νομική εξέταση της προσφυγής, θα καταλήξει θετικά υπέρ της επένδυσης.
Στις μέρες μας που οι επενδύσεις από έλληνες και ξένους επενδυτές είναι το μεγάλο ζητούμενο για να αρχίσει κάποια ανάπτυξη στη χώρα, είναι τραγικό να παρακολουθεί κανείς, ανήμπορος να αντιδράσει, την καθυστέρηση ή και ακύρωση σημαντικών αιολικών επενδύσεων για, πραγματικά, ψύλλου πήδημα.
Είναι ξεκάθαρα ευθύνη της κυβέρνησης να αντιδράσει άμεσα και να πάρει τις απαιτούμενες προφανείς νομοθετικές πρωτοβουλίες και να πάψει να χαϊδεύει τα αυτιά όσων αδιαφορούν για το μέλλον της χώρας και του πλανήτη.
-Σε τι θέση βρισκόμαστε σε σχέση με το εξωτερικό στις επενδύσεις σε ΑΠΕ;
Αυτή η ερώτηση πονάει. Έχοντας την τύχη να παρακολουθήσω την εξέλιξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, θλίβομαι γιατί η πατρίδα μας έχει μείνει πίσω.
Ξεκινήσαμε εκπληκτικά και είχαμε την τύχη να κατασκευαστεί το πρώτο αιολικό πάρκο της Ευρώπης το 1982 στην Κύθνο από τη ΔΕΗ - ΔΕΜΕ, η οποία πιστώνεται την εισαγωγή των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας μας. Με μια σειρά από αιολικά αλλά και φωτοβολταϊκά έργα στα νησιά μας, που κατασκεύασε η ΔΕΗ/ΔΕΜΕ, φιγουράραμε στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη σε εγκατεστημένη ισχύ. Η συνέχεια δυστυχώς δεν ήταν ανάλογη και γρήγορα κατρακυλήσαμε στον σχετικό πίνακα.
Στο τέλος του 2016 με 2.374MW αιολικών έργων είχαμε την 15η θέση στην ΕΕ των 28.
Οι γείτονες μας στην Τουρκία έχουν ξεπεράσει τα 6.000 MW και μόνο το 2016 εγκατέστησαν 1.387 MW. Και αυτό γιατί κάποιος στην κυβέρνηση τους συνειδητοποίησε το όφελος από την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας και πάρθηκε η απόφαση να επενδύσουν σε αυτήν. Με τέτοιους ρυθμούς ανάπτυξης που επιτυγχάνει η Τουρκία, μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες εγκατέστησαν εργοστάσια κατασκευής τμημάτων του εξοπλισμού ανεμογεννητριών στην Τουρκία, με προφανή αποτελέσματα γα την οικονομία και την απασχόληση.
Δεν θα μπορούσαμε να το κάνουμε κι εμείς εδώ αυτό;
Φυσικά και θα μπορούσαμε. Οι φυσικοί πόροι στη χώρα μας είναι μοναδικοί. Το νησιά μας στο Αιγαίο ψήνονται στον ήλιο και δροσίζονται από τα μελτέμια σχεδόν 365 μέρες το χρόνο, ενώ στα έγκατα τους γεωθερμία υψηλής ενθαλπίας περιμένει καρτερικά να αξιοποιηθεί. Θα μπορούσαμε να καλύψουμε τις ηλεκτρικές ανάγκες όλου του Αιγαίου και να τροφοδοτήσουμε και την ενδοχώρα με καθαρή πράσινη ενέργεια.
Αντ’ αυτού εξακολουθούμε να καίμε πετρέλαιο στα νησιά μας και η μόνη μας έννοια είναι πως θα χρεώσουμε τα ΥΚΩ.
Έχουμε υψηλό αξιοποιήσιμο δυναμικό όλων των Α.Π.Ε. Αέρα, ήλιο, νερά, γεωθερμία, βιομάζα, κυματική ενέργεια ….. έχουμε εμπειρία δεκαετιών και έμπειρο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό και φυσικά υπάρχουν δεκάδες έλληνες αλλά κα ξένοι επενδυτές έτοιμοι να επενδύσουν … η χώρα μας θα μπορούσε να γίνει κέντρο ΑΠΕ για όλη την περιοχή, αλλά… απουσιάζει η πολιτική βούληση.
Η πολιτική βούληση η οποία θα υπηρετήσει ένα όραμα ενεργειακής μετάβασης και θα προχωρήσει σε ένα μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό, ο οποίος θα απαντά ουσιαστικά και χωρίς καθυστερήσεις στα καυτά ενεργειακά και κλιματικά ερωτήματα της εποχής μας.
-Πρόκειται για επενδύσεις με πολύ μεγάλο κόστος. Αξίζει πράγματι τον κόπο μια τέτοια επένδυση τη στιγμή μάλιστα που οι τράπεζες έχουν κλείσει τη στρόφιγγα του δανεισμού;
Πρόκειται όντως για επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου οι οποίες, όμως έχουν πολύ χαμηλό λειτουργικό κόστος λόγω απουσίας .. καυσίμου. Το καύσιμο (αέρας, ήλιος) είναι δωρεάν και αυτό περιορίζει στο ελάχιστο το λειτουργικό κόστος. Επίσης η απουσία ρύπων λόγω απουσίας καυσίμου, μηδενίζει και το περιβαλλοντικό κόστος λειτουργίας, το οποίο τα επόμενα χρόνια όλο και θα μεγαλώνει για τις μονάδες ορυκτών καυσίμων π.χ. με την επιβολή φόρου διοξειδίου του άνθρακα, που αναμένεται αργά ή γρήγορα.
Οι επενδύσεις σε ΑΠΕ παγκοσμίως το 2016 κάλυψαν πάνω από το 50% της νέας ισχύος που προστέθηκε το 2016.
Το BLOOMBERG προβλέπει ότι θα επενδυθούν πάνω από 8 τρις δολάρια στα επόμενα 25 χρόνια στις ΑΠΕ.
Προφανώς λοιπόν, η απάντηση σε παγκόσμια κλίμακα είναι πως αξίζει πραγματικά τον κόπο.
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δημιούργησε γενικά αρνητικό περιβάλλον για τους επενδυτές. Παρ όλα αυτά το γεγονός ότι οι επενδύσεις στην ενέργεια έχουν πολύ μεγάλο βάθος χρόνου της τάξεως των 2 ετών, οδηγεί τους επενδυτές να δουν πέρα από την κρίση και να αξιολογήσουν την επένδυση μακροπρόθεσμα.
Στην αιολική ενέργεια η πορεία τα τελευταία χρόνια είναι περίπου σταθερή παρά την κρίση και μάλιστα το 2016 καταγράφηκε η δεύτερη καλύτερη επίδοση του κλάδου. Γεγονός που δείχνει ότι οι έλληνες επενδυτές στήριξαν τις επιλογές τους σε δύσκολους καιρούς. Και ένα σημαντικό μέρος αυτής της δυσκολίας αφορά στη δυστοκία των τραπεζών λόγω πάντα της κρίσης, η οποία όμως εκ του αποτελέσματος προκύπτει πως είχε εξαιρέσεις.
Δεδομένου ότι η ανθρωπότητα, για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή, κινείται προς μια οικονομία πολύ χαμηλού αν όχι μηδενικού άνθρακα, σημαίνει πως οι επενδύσεις στις ΑΠΕ είναι και θα παραμείνουν παγκοσμίως οι ασφαλέστερες επενδύσεις.
Αντίθετα οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα γίνονται ολοένα πιο επικίνδυνες. Το BLOOMBERG προβλέπει ότι μόλις 18% των σχεδιαζόμενων σταθμών άνθρακα θα κατασκευαστεί ενώ 369 GW έργων άνθρακα θα ακυρωθούν.
-Επειδή ασχολείστε και με περιβαλλοντικά θέματα, θα θέλαμε μια εκτίμηση για το τι «γλιτώνουμε» με τις ΑΠΕ σε σχέση με την κλιματική αλλαγή
Κατ' αρχάς να θυμίσω ότι η κλιματική αλλαγή προκαλείται από την άνοδο της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας στην επιφάνεια της γης, η οποία με τη σειρά της προκαλείται από την άνοδο της συγκέντρωσης των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.
Τα 2/3 των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου σχετίζονται με την ενέργεια. επομένως για να πετύχουμε αποφυγή των συνεπειών χειρότερης κλιµατικής αλλαγής, θα πρέπει να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές αυτές.
Τα ορυκτά καύσιμα που οδήγησαν την εντυπωσιακή ανάπτυξη της ανθρωπότητας τις τελευταίες δεκαετίες, είχαν κι ένα ιδιαίτερα σημαντικό κόστος:
Άμεση καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος σε όλες τις φάσεις χρήσης τους, από την εξόρυξη, στην μεταφορά, στην αποθήκευση και τέλος στην καύση.
Σημαντική επιβάρυνση της δημόσια υγείας λόγω όλων των ρύπων που σχετίζονται με την χρήση τους
Πρόκληση κλιματικής αλλαγής λόγω της σημαντικής συνεισφοράς στην αύξηση της συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ΑΠΕ, από την άλλη μεριά είναι ακριβώς το αντίθετο και κυρίως υποκαθιστώντας παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα οδηγούν σε μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.
Η μόνη ελπίδα για την ανθρωπότητα να προλάβει την χειρότερη εξέλιξη της κλιµατικής αλλαγής είναι με εξοικονόμηση ενέργειας και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων χρήσης ενέργειας να μειώσει το ενεργειακό της αποτύπωμα και στη συνέχεια το υπόλοιπο να το καλύψει με ανανεώσιμες πηγές ενεργείας.
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αιολικής Ενέργειας (GWEC) υπολογίζει πως με εγκατεστημένη αιολική ισχύ παγκοσμίως 1, 000GW έως το 2020 και 2.400 GW έως το 2030, θα επιτύχουμε ετήσια εξοικονόμηση CO2 περισσότερο από 1,5 δισεκατομμύριο τόνους το 2020 και 3,2 δισεκατομμύρια τόνους το 2030.
-Έχει προκύψει ένα θέμα με την τροπολογία για τα υβριδικά και κάποιοι κάνουν λόγο για φωτογραφική διάταξη. Θα θέλαμε ένα σχόλιο επάνω σε αυτό.
Κατ αρχάς όσον αφορά το ζήτημα της «φωτογραφικής διάταξης» το υπουργείο διευκρίνισε πως η τροπολογία αφορά στα υβριδικά, αυτά της Ικαρίας της Τήλου και του Άη Στράτη. Για μένα αυτό κλείνει το θέμα.
Επειδή όμως τις τελευταίες μέρες στη δημόσια συζήτηση που έγινε με αφορμή αυτό το θέμα αναφέρθηκε και ως θέμα «υπερβολικών αποζημιώσεων» των τεχνολογιών ΑΠΕ, θα ήθελα να αναφέρω τα εξής.
Οι υβριδικοί σταθμοί είναι μια ειδική περίπτωση αξιοποίησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που περιλαμβάνει και αποθήκευση ενέργειας.
Η αρχή είναι απλή σε σύλληψη.
Οι βασικές ΑΠΕ, αιολική και ηλιακή, χαρακτηρίζονται από μεταβλητότητα στην παραγωγή. Επομένως για να ξεπεραστεί αυτό και να μπορεί το ηλεκτρικό σύστημα να αντλεί σταθερή ισχύ και ενέργεια από ένα σταθμό ΑΠΕ, παρεμβάλλεται μια «μπαταρία». Όταν υπάρχει περίσσεια ανανεώσιμης ενέργειας αυτή αποθηκεύεται στην μπαταρία από την οποία στη συνέχεια αντλείται ισχύς σύμφωνα με τη ζήτηση.
Η πιο γνωστή μορφή είναι αυτή της Αντλησιοταμίευσης, όπου η «μπαταρία» είναι ένα σύστημα δυο δεξαμενών νερού σε διαφορετικά υψόμετρα.
Η ενέργεια αποθηκεύεται ανεβάζοντας νερό από την δεξαμενή σε χαμηλό υψόμετρο στην δεξαμενή σε υψηλό υψόμετρο και στη συνέχεια αντλείται με την υδατόπτωση, σύμφωνα με την ζήτηση.
Είναι δηλαδή συνδυασμός δυο ανανεώσιμων πηγών αιολικής ή/και ηλιακής και υδροηλεκτρικής.
Απλό και γι αυτό αξιοθαύμαστο και αποτελεί, μαζί με τις κλασσικές μπαταρίες που βελτιώνονται ταχύτατα, το κλειδί για τη μεγιστοποίηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα, ώστε στο όχι τόσο μακρινό μέλλον να πετύχουμε οικονομία πολύ χαμηλού αν όχι μηδενικού άνθρακα, μπας και αποφύγουμε τα χειρότερα από την καταστροφική κλιματική αλλαγή.
Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα: έχει υψηλότερο κόστος από ότι ένα απλό σύστημα παραγωγής καθαρής ενέργειας. Λογικό αφού παρεμβάλλονται τόσα υποσυστήματα και προφανώς υπάρχει και απώλεια ενέργειας κατά την διαδικασία της αποθήκευσης.
Αυτό είναι κάτι που θα βελτιωθεί με το χρόνο, καθώς οι εφαρμογές θα πληθαίνουν και η τεχνολογία θα βελτιώνεται και θα λειτουργήσουν και οι οικονομίες κλίμακας.
Έτσι έγινε με όλες τις τεχνολογίες στη μετάβαση τους σε πλήρες εμπορικό στάδιο εφαρμογής.
Έτσι γίνεται για παράδειγμα στις τηλεπικοινωνίες και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές με κάθε νέο μοντέλο. Έτσι είχε γίνει ακόμη και στα ορυκτά καύσιμα πριν από πολλές δεκαετίες.
Φυσικά στα ορυκτά γίνεται ακόμη καθώς είναι γνωστό δια στόματος ΔΝΤ και ΔΟΕ ότι οι επιδοτήσεις σε αυτά ξεπερνούν κατά πολύ την όποια ενίσχυση των ανανεώσιμων, εξ ου και το γνωστό ρητό για την κάμηλο και τον κώνωπα.
Κάθε νέα τεχνολογία στο ξεκίνημα της θέλει θεσμική και οικονομική ενίσχυση.
Και οι ΑΠΕ γενικά αλλά και οι υβριδικοί σταθμοί ειδικότερα, χρειάζονται στήριξη από όλους γιατί είναι η μόνη μας ελπίδα να αποφύγουμε τα χειρότερα από την κλιματική αλλαγή που είναι ήδη στο σαλόνι του σπιτιού μας και χειροτερεύει με την ώρα.
Η επίτευξη της συγκράτηση της ανόδου της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 2ο Κελσίου δεν είναι προφανής και καθόλου εύκολη. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα τα καταφέρουμε.
Γι αυτό πρέπει να κάνουμε περισσότερα και όχι λιγότερα όσο αφορά τις ΑΠΕ.
Η λύση στην εξίσωση «κλίμα και ενέργεια» δεν βρίσκεται στο σχιστολιθικό αέριο που τόσο ελαφρά τη καρδία επιλέχθηκε από τον πρωθυπουργό, επίτευγμα μάλιστα, για το οποίο καμαρώνει και το διατυμπανίζει.
Το σχιστολιθικό αέριο, πέρα από την προφανή συμμετοχή του στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (διοξειδίου του άνθρακα και του ακόμη πιο δραστικού μεθανίου), είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό στο άμεσο περιβάλλον και όλες οι μεγάλες και μικρές περιβαλλοντικές οργανώσεις στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη έχουν ταχθεί εναντίον της εξόρυξης του.
Αλλά.. είναι φθηνό και έτσι επιλέγεται από όσους ενδιαφέρονται μόνο για βραχυπρόθεσμη πορεία. Τη δική τους και όχι της χώρας και του πλανήτη.
Η φθηνή ενεργειακή λύση σήμερα έχει δυσβάσταχτο κόστος αύριο : οικονομικό και ανθρώπινο. Το είπε πρώτος ο Λόρδος Στερν το 2006 και το επιβεβαιώνει σήμερα όπου σταθεί και όπου βρεθεί.
Πρέπει να κοιτάξουμε, για μια φορά στη ζωή μας, πέρα από τις επόμενες εκλογές. Να δούμε επιτέλους την κάμηλο των ορυκτών καυσίμων στο σωστό μέγεθος της. Έτσι για να δείξουμε ότι την πολυτραγουδισμένη αγάπη για τα παιδιά μας, την εννοούμε. Στην πράξη με έργα και όχι μόνο στα λόγια.
