Ροή
«Χρόνια τώρα στην Ελλάδα συζητάμε για την ανάγκη αλλαγής παραγωγικού μοντέλου αλλά και για την ανάγκη πόρων για την ανάπτυξη αυτού του μοντέλου. Παραδόξως η αντιμετώπιση της πανδημίας μας προσφέρει και τα δύο» επισημαίνει ο επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης σε συνέντευξή του στο insider.gr. «Η Ευρώπη αλλάζει - μαζί της έχουμε και εμείς μια πρωτοφανή ευκαιρία ουσιαστικού μετασχηματισμού με εξαιρετικές πιθανότητες επιτυχίας καθώς οι πόροι είναι διαθέσιμοι και οι οδηγίες απολύτως σαφείς» επισημαίνει.
Εξηγεί πως οι ζημιές της πανδημίας θα είναι μεγάλες. Αλλά λέει πως είναι και «πρωτοφανείς» οι αποφάσεις που έχουν παρθεί για το Ταμείο Ανάκαμψης και για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Περιγράφει επίσης τον αναβαθμισμένο ρόλο του Ευρωκοινοβουλίου στην εποπτεία του νέου πακέτου. Πιθανότατα μέσα στο πρώτο τρίμηνο, θα παρουσιαστούν στην ολομέλεια τα εθνικά σχέδια, εκτιμά και αναφέρει πως το Κοινοβούλιο εξασφάλισε ότι θα πραγματοποιούνται τακτικές συνεδριάσεις μεταξύ των τριών θεσμικών οργάνων για την αξιολόγηση της χρήσης των κονδυλίων.
Το Ευρωκοινοβούλιο στηρίζει μια ενιαία προσέγγιση από πλευράς ΕΕ στα θέματα του εμβολιασμού, αλλά παράλληλα ασκεί κριτική αναφορικά με τη διαφάνεια- διαθεσιμότητα εμβολίων, ζητώντας πλήρη διαφάνεια για τις συμβάσεις με τις εταιρείες και την ανάπτυξη των εμβολίων και κρίνοντας ανεπαρκείς τις προσπάθειες της Επιτροπής προκειμένου να επιτραπεί στους ευρωβουλευτές να αποκτήσουν πρόσβαση σε μέρος μόνο μίας από τις συμβάσεις.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις του 2021 και ποιους στόχους θέτει το Ευρωκοινοβούλιο για τη νέα χρονιά;
Η βασικότερη πρόκληση για το 2021 είναι σαφώς η ανάγκη να κερδίσουμε τη μάχη κατά του κορονοϊού ώστε να ξαναχτίσουμε την επόμενη ημέρα της ευρωπαϊκής οικονομίας, και κοινωνίας, κατά συνέπεια. Οι ζημιές θα είναι μεγάλες, το νοιώθουμε και το βλέπουμε όλοι μας, και θα πρέπει να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις πρωτοφανείς αποφάσεις που έχουν παρθεί για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να επιτευχθεί η περίφημη μετάβαση σε ένα νέο πρότυπο, βασισμένο στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη ανάπτυξη, χωρίς αποκλεισμούς.
Φέτος, όλα αυτά που για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφασίστηκαν, εξειδικεύονται, και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον έλεγχο της ομαλής και σύννομης υλοποίησής τους θα είναι καθοριστικός. Ήδη στην πρώτη ολομέλεια του χρόνου που μόλις ολοκληρώθηκε, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν για τη θέσπιση νέων κανόνων που θα επιτρέπουν στα κράτη μέλη να στηρίζουν καλύτερα όσους έχουν ανάγκη κατά την περίοδο ανάκαμψης μετά το τέλος της πανδημίας, μέσω, εκτός των άλλων, πιο ευέλικτης και εκτεταμένης χρήσης του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) το 2021 και το 2022. Το Φεβρουάριο αναμένεται η τελική ψηφοφορία για το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, βασικό πυλώνα του σχεδίου ανάκαμψης. Το Μάρτιο θα λάβουν χώρα τελικές ψηφοφορίες για το επενδυτικό πρόγραμμα της ΕΕ InvestEU αλλά και για την πρωτοφανή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα ολιστική προσέγγιση θεμάτων υγείας στην οποία μας οδήγησαν οι εξελίξεις της προηγούμενης χρονιάς (EU4Health). Πιθανή είναι επίσης μια συζήτηση επί των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης που έχουν κατατεθεί αλλά και επί του προγράμματος της ΕΕ για την έρευνα, Horizon Europe, το οποίο εντάσσεται ουσιαστικά στους φακέλους του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της Ένωσης. Σε αυτό το επίπεδο, τον Απρίλιο, τη σκυτάλη παίρνει η συζήτηση για το πρόγραμμα Erasmus και το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης. Πρόκειται για προγράμματα για τα οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε πέρυσι πραγματική μάχη προκειμένου να διασφαλίσει τη μακροβιότητα και την ελκυστικότητά τους.
Πέραν τούτων βέβαια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα φιλοξενήσει πληθώρα συζητήσεων ή/και ψηφοφοριών σε σειρά θεμάτων στα οποία η τοποθέτηση του παραμένει ιστορικά πρωτοποριακή. Και τούτο γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παραμένει, λόγω της συστάσεως του από εκλεγμένους αντιπροσώπους των λαών της Ευρώπης, το πιο πλουραλιστικό και ρηξικέλευθο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα ακούσουμε έτσι στην ολομέλειά του να καλύπτεται μια ευρεία γκάμα θεμάτων, από το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και το δικαίωμα στην αποσύνδεση έως τον εξονυχιστικό έλεγχο της εμπορικής συμφωνίας με το Ηνωμένο Βασίλειο, και από το βραβείο LUX έως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας και την Στρατηγική της ΕΕ για την Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030.
Ποια είναι η θέση του ΕΚ για την ταχύτητα εμβολιασμού αλλά και για την διαφάνεια- διαθεσιμότητα εμβολίων;
Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην πανδημία πρέπει να στηρίζεται στην ενότητα και την αλληλεγγύη. Ως εκ τούτου, κατά την τελευταία ολομέλεια, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατά ευρεία πλειοψηφία, εξέφρασαν τη στήριξή τους προς την ενιαία προσέγγιση της ΕΕ, η οποία εξασφάλισε την ταχεία ανάπτυξη των εμβολίων και την πρόσβαση όλων των Ευρωπαίων πολιτών σε αυτά, ενώ εξέφρασαν τη θλίψη τους για τον «εθνικισμό στον τομέα της υγείας», με την σύναψη παράλληλων συμβάσεων από κράτη μέλη. Παράλληλα, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν πλήρη διαφάνεια για τις συμβάσεις με τις εταιρείες και την ανάπτυξη των εμβολίων και έκριναν ως ανεπαρκείς τις προσπάθειες της Επιτροπής προκειμένου να επιτραπεί στους ευρωβουλευτές να αποκτήσουν πρόσβαση σε μέρος μόνο μίας από τις συμβάσεις. Τα μέλη του Κοινοβουλίου επεσήμαναν επίσης ότι η ΕΕ έχει ευθύνη να χρησιμοποιήσει τη θέση ισχύος της για να στηρίξει τους περισσότερο ευάλωτους γείτονες και εταίρους της και ότι η πανδημία μπορεί να ξεπεραστεί μόνο όταν όλοι οι άνθρωποι έχουν ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια, και όχι μόνο όσοι ζουν σε πλούσιες χώρες. Να είστε σίγουροι ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά την εξέλιξη όλων των πτυχών του εμβολιασμού, με βασικό πυρήνα των ενεργειών του το συμφέρον των ευρωπαίων πολιτών.
Οι Ευρωατλαντικές σχέσεις πως επανακαθορίζονται μετά τα πρόσφατα γεγονότα στις ΗΠΑ;
Οι ευρωβουλευτές χαιρέτισαν την ορκωμοσία Biden ως ευκαιρία για την ΕΕ να ενισχύσει τους δεσμούς της με τις ΗΠΑ, ώστε να αντιμετωπιστούν κοινές προκλήσεις και απειλές για τη δημοκρατία. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ απομονώθηκαν από τον υπόλοιπο κόσμο μέσω ουσιαστικών όσο και συμβολικών κινήσεων, όπως η αποχώρηση από τη Συμφωνία για την κλιματική αλλαγή ή η εισαγωγή περιορισμών μετακίνησης με βάση θρησκευτικά ή και εθνοτικά χαρακτηριστικά. Οι πρώτες κινήσεις της νέας διοίκησης φανερώνουν ότι αφήνουμε πίσω αυτή την εποχή. Η Ευρώπη στηρίζει πάντα μια ισχυρή εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ, πολύ περισσότερο δε καθώς σε μια σειρά θεμάτων η «κατά μόνας» αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι αδύνατη! Από τον έλεγχο των τεχνολογικών γιγάντων έως την καταπολέμηση του λαϊκισμού και μιας σειράς κοινών ... πλανητικών προκλήσεων, η συνεργασία είναι απαραίτητη. Σε αυτή προσβλέπουμε, όπως τόνισαν και οι ευρωβουλευτές στην πρόσφατη σχετική συζήτηση στην ολομέλεια.
Το ΕΚ συζήτησε την Τετάρτη τα μέτρα στήριξης της ΕΕ. Σε ποια φάση είναι η διαπραγμάτευση. Υπάρχουν θέματα ανοικτά; Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Όσον αφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ανοιχτά θέματα δεν υπάρχουν, πέραν βέβαια του γεγονότος ότι οι ευρωβουλευτές θα παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και θα τοποθετούνται, ως είθισται, όταν θεωρούν ότι υπάρχει τέτοια ανάγκη, καθώς και όταν έρχονται στάδια της διαδικασίας για συζήτηση/ψηφοφορία στην ολομέλεια. Πχ, πιθανότατα μέσα στο πρώτο τρίμηνο, θα παρουσιαστούν στην ολομέλεια τα εθνικά σχέδια. Την Τετάρτη τη Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε τον κανονισμό για τη θέσπιση Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης, το οποίο θα βοηθήσει τον σχεδιασμό των κρατών μελών προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στα κονδύλια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης είναι ο διάδοχος του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων και θα στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη μετά και πέρα από την πανδημία COVID-19, προωθώντας την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, καθώς και την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας και της υλοποίησης των κλιματικών στόχων. Οι μεταρρυθμίσεις που υποστηρίζονται από το μέσο θα πρέπει να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις που έχουν επισημανθεί στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις.
Είστε ικανοποιημένοι από τη συμφωνία και το ρόλο που θα διαδραματίσει το ΕΚ στο Ταμείο Ανάκαμψης και στον πολυετή Προϋπολογισμό της ΕΕ;
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπλήρωσε τον ρόλο στου στο ακέραιο όσον αφορά στο Ταμείο ανάκαμψης και τον πολυετή προϋπολογισμό και δεν επικύρωσε τις προτάσεις του Συμβουλίου παρά μόνο όταν ήταν απολύτως ικανοποιημένο από το περιεχόμενό τους. Εξ αρχής χαιρέτισε τη συμφωνία για την βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη ως απολύτως απαραίτητη κίνηση, χαρακτηρίζοντας όμως απαράδεκτες τις περικοπές στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό όπως είχαν αρχικά προταθεί, και έδωσε μάχες προκειμένου να τις περιορίσει - μάχες τις οποίες κέρδισε! Οι ευρωβουλευτές διαπραγματεύθηκαν προς όφελος των πολιτών σημαντικές ενισχύσεις ύψους 15 δισ., για εμβληματικά προγράμματα (π.χ. υγεία, έρευνα, Erasmus+). Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέμενε στην ανάγκη μεταρρύθμισης του συστήματος ίδιων πόρων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής μιας δέσμης νέων ίδιων πόρων έως το τέλος του ΠΔΠ 2021-2027 η οποία είναι απαραίτητη για να καλυφθεί τουλάχιστον το κόστος της αποπληρωμής του σχεδίου ανάκαμψης. Οι ευρωβουλευτές συνέβαλαν στην επίτευξη συμφωνίας για νομικά δεσμευτικό χάρτη πορείας για την θέσπιση νέων πηγών εσόδων της ΕΕ. Tέλος, το ΕΚ επέμενε στην αναγκαιότητα δημοκρατικού ελέγχου του μηχανισμού ανάκαμψης και το σεβασμό του κράτους δικαίου για την εκταμίευση πόρων, άλλη μια μάχη την οποία τελικά κέρδισε. Η συμφωνία μεταξύ του ΕΚ και του Συμβουλίου αναφέρει σαφώς ότι τίθεται σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου.
Όσον αφορά τις δαπάνες των κονδυλίων του προγράμματος Next Generation EU, το Κοινοβούλιο εξασφάλισε ότι θα πραγματοποιούνται τακτικές συνεδριάσεις μεταξύ των τριών θεσμικών οργάνων για την αξιολόγηση της χρήσης των κονδυλίων που διατίθενται βάσει του άρθρου 122. Αυτά τα έκτακτα κονδύλια, που παρέχονται εκτός του τακτικού προϋπολογισμού για την επανεκκίνηση της οικονομίας που έχει πληγεί σοβαρά από την πανδημία, θα δαπανώνται με διαφανή τρόπο και το Κοινοβούλιο, από κοινού με το Συμβούλιο, θα ελέγχουν τυχόν αποκλίσεις από τα προηγουμένως συμφωνηθέντα.
Το μέσο ανάκαμψης της ΕΕ (Next Generation EU) βασίζεται σε άρθρο της Συνθήκης της ΕΕ (άρθρο 122 ΣΛΕΕ) το οποίο δεν προβλέπει κανένα ρόλο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ως εκ τούτου, οι διαπραγματευτές του ΕΚ επέμειναν και πέτυχαν μια νέα διαδικασία, καθιερώνοντας έναν «εποικοδομητικό διάλογο» μεταξύ Κοινοβουλίου και Συμβουλίου.
Παράλληλα, η παρακολούθηση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού της ΕΕ από το ΕΚ, η οποία είναι ούτως ή άλλως δεδομένη, θα βελτιωθεί ώστε να διασφαλιστεί ότι τουλάχιστον το 30% του συνολικού ποσού, αλλά και των δαπανών του Next Generation EU, θα στηρίξουν τους στόχους για την προστασία του κλίματος. 7,5% των ετήσιων δαπανών θα διατεθεί για στόχους βιοποικιλότητας από το 2024, ποσοστό που θα αυξηθεί σε 10% από το 2026.
Για την Ελλάδα τι σημαίνει αυτή η συμφωνία; Τι πρέπει να προσέξει η χώρα για να ωφεληθεί από τα εργαλεία χρηματοδότησης που θα δημιουργηθούν;
Χρόνια τώρα στην Ελλάδα συζητάμε για την ανάγκη αλλαγής παραγωγικού μοντέλου αλλά και για την ανάγκη πόρων για την ανάπτυξη αυτού του μοντέλου. Παραδόξως η αντιμετώπιση της πανδημίας μας προσφέρει και τα δύο: πόρους, άνευ προηγουμένου, από το Ταμείο Ανάκαμψης και ένα “business plan” βασισμένο στην πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Η ευκαιρία είναι ιστορική για να πετύχουμε αυτό που χρόνια διακαώς επιθυμούμε: την αλλαγή μοντέλου και την επανεκκίνηση του οικονομικού υποδείγματος. Η Ευρώπη αλλάζει - μαζί της έχουμε και εμείς μια πρωτοφανή ευκαιρία ουσιαστικού μετασχηματισμού με εξαιρετικές πιθανότητες επιτυχίας καθώς οι πόροι είναι διαθέσιμοι και οι οδηγίες απολύτως σαφείς.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την οικονομία της ΕΕ την επόμενη ημέρα της πανδημίας;
Θα μου επιτρέψετε να σημειώσω ότι οι κίνδυνοι δεν αφορούν μόνο την ΕΕ, είναι παγκόσμιοι. Όμως μέσα από τις κρίσεις η Ένωση έχει αποδείξει ότι γίνεται πιο δυνατή. Στις τελευταίες ευρωεκλογές, οι προφήτες διαψεύσθηκαν καθώς ούτε ο λαϊκισμός κέρδισε αλλά και η συμμετοχή των πολιτών επανήρθε σε επίπεδα που είχαμε να δούμε 30 χρόνια! Δείτε πόσα πετύχαμε, εξαιτίας του κορονοϊού, σε μέσα λίγους μόνο μήνες: η Επιτροπή να δανείζεται εκ μέρους όλων των κρατών μελών, ένα χρηματοδοτικό μέσο στήριξης άνευ προηγουμένου, και ακόμα και η κατάκτηση ενός τομέα, που αποτελούσε ευρωπαϊκό ταμπού - του τομέα της υγείας, προκειμένου όχι μόνο να εξασφαλισθεί η προμήθεια εμβολίων για όλους στην ΕΕ αλλά και να προχωρήσουμε ενωμένοι και χωρίς αποκλεισμούς κατά τη διαδικασία εξόδου από την κρίση. Στα καλύτερά της η Ευρώπη μετατρέπει τους όποιους κινδύνους σε ευκαιρίες.
Ο Επίτροπος Τζεντιλόνι έδωσε έμφαση μετά το Eurogroup στην ανάγκη επιτάχυνσης της επικύρωσης της συμφωνίας για τους Ιδίους Πόρους και εν γένει της ενεργοποίησης του Κανονισμού. Πιστεύετε πως υπάρχει θέμα- ενδεχόμενο καθυστέρησης;
Αν υπάρχει/θα υπάρξει καθυστέρηση, αυτή δεν (θα) οφείλεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η εξίσωση είναι πολυπαραγοντική. Όμως το ΕΚ, ως το μόνο απευθείας εκλεγμένο όργανο της Ένωσης και ως νόμιμος εκπρόσωπος των ευρωπαίων φορολογούμενων οφείλει να μη συμβιβάζεται με οτιδήποτε κατατίθεται σε αυτό προς έλεγχο. Το ΕΚ έχει ευθύνη έναντι των πολιτών να εξασφαλίσει ότι η Ένωση απαντά στις προσδοκίες των πολιτών, σε συνάφεια με τις αξίες τους, αλλά και να διαφυλάξει ότι αυτό θα γίνει με δικαιοσύνη και ασφάλεια για όλους. Σε εκπλήρωση αυτής της εντολής, επεδίωξε να εξασφαλιστεί ότι οι πόροι που θα απαιτηθούν για την ανάκαμψη δεν θα μετατραπούν σε δημοσιονομική τροχοπέδη για την επόμενη γενιά. Προς το σκοπό αυτό στήριξε τη ριζοσπαστική μεταρρύθμιση της χρηματοδότησης των δαπανών της ΕΕ, με αμοιβαιοποίηση του χρέους για την ανάκαμψη, και νέους ίδιους πόρους από δίκαιη φορολόγηση οικονομικών δραστηριοτήτων, σε αντικατάσταση συνεισφορών των κρατών μελών από την φορολόγηση των πολιτών. Υπάρχουν συμφωνίες που πρέπει να τηρηθούν.
