Η κοινή επιτροπή των τριών ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών (Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών - EBA, Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων - EIOPA και Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών - ESMA) έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα τη φθινοπωρινή της έκθεση για το 2025, σχετικά με τους κινδύνους και τις ευπάθειες του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ, στην οποία υπογραμμίζεται ότι οι εντάσεις στο παγκόσμιο εμπόριο και στην παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας έχουν εντείνει τις γεωπολιτικές αβεβαιότητες.
Οι αρχές καλούν τις εθνικές εποπτικές αρχές σε αυξημένη επαγρύπνηση και παροτρύνουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα «να διατηρήσουν επαρκείς προβλέψεις στο σημερινό τεταμένο και απρόβλεπτο περιβάλλον», τονίζοντας ότι οι εξελίξεις στο παγκόσμιο εμπόριο και την ασφάλεια οδήγησαν σε αιφνίδιες διαρθρωτικές αλλαγές και συνέβαλαν στην επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, οι εκτεταμένοι και σημαντικοί δασμοί που ανακοινώθηκαν από τις ΗΠΑ δείχνουν πρόθεση προστατευτισμού και σηματοδοτούν ένα βήμα προς μια πιο κατακερματισμένη παγκόσμια οικονομία. «Η συχνότητα και η κλίμακα των ανακοινώσεων για την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ, καθώς και οι διεθνείς αντιδράσεις σε αυτές, προστέθηκαν στην ήδη αυξημένη γεωπολιτική αβεβαιότητα λόγω των συνεχιζόμενων πολέμων και συγκρούσεων» τονίζεται χαρακτηριστικά. Μεταξύ άλλων επισημαίνεται ότι, έως και τα τέλη Αυγούστου, οι εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των τελευταίων διπλωματικών προσπαθειών, το αποτέλεσμα και τα επόμενα βήματα των οποίων παραμένουν ανοιχτά, αλλά και γύρω από τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, παραμένουν απρόβλεπτες.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την απόκλιση των νομισματικών πολιτικών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ και τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια ανάπτυξη, οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές συμβουλεύουν τις αρμόδιες εθνικές αρχές, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τους συμμετέχοντες στις αγορές να δρομολογήσουν και να διασφαλίσουν τα εξής:
- Με δεδομένο ότι οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι είναι διατομεακοί και επηρεάζουν διάφορες πτυχές της λειτουργίας και της έκθεσης σε κίνδυνο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να συνεχίσουν να ενσωματώνουν στην καθημερινή τους λειτουργία και στις εκτιμήσεις κινδύνου τις επιπτώσεις από τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
Στο τρέχον γεωπολιτικό περιβάλλον, η διαρκής πρόσβαση στις υποδομές της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παρέχονται από παρόχους εκτός ΕΕ, παραμένει κεντρική για την αποτροπή πιθανών διαταραχών και τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών.
- Λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχιζόμενη βαθιά γεωπολιτική αβεβαιότητα και τις ταχέως μεταβαλλόμενες πολιτικές στο παγκόσμιο εμπόριο, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και θεσμοί πρέπει να σχεδιάζουν αντίστοιχα σενάρια. Οφείλουν να διαθέτουν κατάλληλες δυνατότητες διαχείρισης κινδύνου για να αντιμετωπίσουν απροσδόκητες βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες πολυδιάστατες προκλήσεις, ιδίως αιφνίδιες αλλαγές που μπορούν να υλοποιηθούν μέσω πολλών διαύλων, όπως οι διορθώσεις στις αγορές.
Αυτό περιλαμβάνει επαρκή επίπεδα προβλέψεων αλλά και πολιτικές προβλέψεων με προοπτική στο μέλλον. Η διενέργεια stress tests και αναλύσεων σεναρίων είναι ισχυρά εργαλεία για την υποστήριξη τέτοιων αξιολογήσεων κινδύνου, καθώς και για τον έλεγχο της ανθεκτικότητας και της ρευστότητας.
- Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι εποπτικές αρχές πρέπει να παραμείνουν σε επαγρύπνηση έναντι των κινδύνων επιχειρησιακής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που μπορεί να προκύψουν από κυβερνοαπειλές. Οι κυβερνοεπιθέσεις συνεχίζονται, κάποιες εκ των οποίων είναι επιτυχημένες, ενώ η πολυπλοκότητά τους αυξάνεται. Επιπλέον, τα υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης στη χρήση υπηρεσιών πληροφορικής από τρίτους παρόχους, όπως και η εξάρτηση από αυτούς, μπορούν να αυξήσουν περαιτέρω τον κίνδυνο, να εντείνουν τον κίνδυνο μετάδοσης, καθώς και τις πιθανές συστημικές επιπτώσεις περιστατικών στον κυβερνοχώρο.
Οι φορείς που δραστηριοποιούνται στον χρηματοπιστωτικό τομέα και οι επόπτες τους πρέπει να αντιμετωπίσουν τις κυβερνοαπειλές πιο ολιστικά και να εφαρμόσουν γρήγορα και πλήρως το πλαίσιο που παρέχει ο κανονισμός DORA (Digital Operational Resilience Act) για τη διαχείριση κινδύνων, την αναφορά περιστατικών, τις δοκιμές ανθεκτικότητας με προσομοίωση απειλών και τη συνεργασία εποπτικών αρχών. Αυτό περιλαμβάνει την εξασφάλιση επαρκών πόρων για την αντιμετώπιση κυβερνοαπειλών. Οι φορείς και οι επόπτες πρέπει επίσης να είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που φέρνει η ταχεία εξέλιξη τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, ενώ παράλληλα να αξιοποιούν τις ευκαιρίες που προσφέρουν.
- Αν και οι κίνδυνοι μετάδοσης από τα κρυπτοστοιχεία παραμένουν περιορισμένοι, αυτοί πρέπει να παρακολουθούνται καθώς οι αγορές επεκτείνονται και αυξάνονται οι διασυνδέσεις μεταξύ αγορών κρυπτονομισμάτων και παραδοσιακού χρηματοπιστωτικού τομέα. Αναπτύσσονται στενότερες σχέσεις και νέες δραστηριότητες μεταξύ παραδοσιακών παικτών της αγοράς και αγορών ψηφιακών στοιχείων. Ορισμένες τράπεζες έχουν προχωρήσει περαιτέρω στη δραστηριοποίησή τους σε αυτό το πεδίο, στο οποίο έχουν πλέον άμεση έκθεση. Αυτό δημιουργεί ευκαιρίες για την παροχή πρόσβασης στους πελάτες στην αγορά ψηφιακών στοιχείων, αλλά συνεπάγεται και κινδύνους.
- Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των σχεδίων για την Ένωση Αποταμίευσης και Επενδύσεων (SIU), όπως ανακοινώθηκε από τους νομοθέτες της ΕΕ. Σημαντικά θα είναι και τα περαιτέρω βήματα προς την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης. Αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία υπό το πρίσμα της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ανταγωνιστικότητα, τη μείωση των βαρών και την απλοποίηση των διαδικασιών. Δεδομένης της φιλοδοξίας να συνδεθούν οι αποταμιεύσεις με τις πιο παραγωγικές επενδύσεις, ένα υγιές εποπτικό σύστημα θα είναι απαραίτητο ώστε να οικοδομηθεί η αναγκαία εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην αγορά.
Επίσης, η διαρθρωτική στροφή προς τις εναλλακτικές επενδύσεις που παρατηρείται στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ -και εμφανίζεται σταδιακά στην ΕΕ- υπογραμμίζει τη σημασία της κατανόησης της διευρυνόμενης αγοράς των Μη Τραπεζικών Χρηματοπιστωτικών Διαμεσολαβητών (Non-Bank Financial Intermediaries – NBFI). Η εγγενώς χαμηλότερη ρευστότητα και ο πιστωτικός κίνδυνος των εναλλακτικών επενδύσεων σε σύγκριση με τις παραδοσιακές επενδύσεις πρέπει να παρακολουθούνται για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Δείτε αναλυτικά την έκθεση στη δεξιά στήλη «σχετικά αρχεία».
