«Όχι» σε οποιαδήποτε μορφή επένδυσης λέει σχεδόν το 50% των Ελλήνων, επηρεαζόμενοι τόσο από το ρίσκο όσο κι από την έλλειψη γνώσης. Την ίδια στιγμή μάλιστα που η πλειονότητα αισθάνεται εξοικειωμένη και συνδεδεμένη με τον λογαριασμό καταθέσεών της, φαίνεται να ανησυχεί για τα κρυπτονομίσματα και παραμένει επιφυλακτική απέναντι στο ψηφιακό ευρώ. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Gen Z η οποία επιδεικνύει ένα πιο τολμηρό προφίλ.
1 στους 2 Έλληνες δεν έχει επενδύσει πουθενά
Τα παραπάνω προκύπτουν από την έρευνα «Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός στην Ελλάδα 2025» που υλοποιήθηκε από το Found.ation για λογαριασμό των Financial Greeks με στόχο να χαρτογραφήσει το οικονομικό προφίλ των Ελλήνων, εμβαθύνοντας στις συνήθειες και τη διαχείριση των οικονομικών τους, τις επενδυτικές δραστηριότητες και την αποταμιευτική τους κουλτούρα.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα ένας στους δύο Έλληνες (49,7%) δεν διαθέτει καθόλου επενδύσεις αυτή τη στιγμή και μόλις το 8,9% των ερωτηθέντων της έρευνας έχει εισόδημα που προκύπτει κυρίως από επενδύσεις.
Την ίδια στιγμή, το 28,7%, σχεδόν ένας στους τρεις Έλληνες δηλαδή, δεν έχει αξιοποιήσει κανένα οικονομικό ή επενδυτικό προϊόν. Παρότι το ποσοστό είναι βελτιωμένο σε σχέση με το 2023 - το αντίστοιχο ποσοστό ήταν σχεδόν 1 στους 2 - παραμένει χαμηλό.
Εξ όσων επενδύουν, 1 στους 10 έχει επενδύσει λιγότερα από 1.000 ευρώ ενώ το 19,8% επενδύει ποσά μεταξύ 1.000 και 10.000 ευρώ, με τον ρυθμό ενίσχυσης των επενδυτικών επιλογών να είναι κατά βάση, αραιός - κάθε λίγους μήνες.
Κίνητρο για τις επενδύσεις φαίνεται να αποτελούν τα παιδιά που αυξάνουν τα λειτουργικά έξοδα της οικογένειας, καθώς το ποσοστό όσων έχουν παιδιά και επενδύουν καταγράφεται υψηλότερο.
Όσο για τους επενδυτές φαίνεται να συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιφέρειες. Η Δυτική Ελλάδα και τα Νησιά του Ιονίου είναι οι περιφέρειες με το μεγαλύτερο ποσοστό (63%) όσων δήλωσαν ότι δεν έχουν επενδύσεις, έναντι 49,7% που είναι ο εθνικός μέσος όρος.
Οι κάτοικοι του Νοτίου Αιγαίου εμφανίζονται σε ποσοστό που αθροιστικά φτάνει το 20% να έχουν επενδύσεις άνω των 50.000 ευρώ, ενώ η Πελοπόννησος έχει το υψηλότερο ποσοστό ερωτηθέντων (15,38%) με επενδύσεις μεταξύ 10 και 50 χιλιάδων ευρώ.
Το υψηλότερο ποσοστό με επενδύσεις άνω των 100.000 ευρώ εντοπίζεται στη Στερεά Ελλάδα (10,64%), ενώ σε κανένα κλιμάκιο ποσών δεν εντοπίζεται αξιοσημείωτη παρουσία των περιφερειών με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού, δηλαδή της Αττικής και της Κεντρικής Μακεδονίας.
Σε κάποιες περιφέρειες, όπως το Νότιο Αιγαίο και οι Ιόνιοι νήσοι, εμφανίζεται και έντονο επενδυτικό χάσμα, δηλαδή υπάρχει πολύ μι κρό ποσοστό επενδυτών, αλλά όσοι επενδύουν, τοποθετούν υψηλά κεφάλαια (άνω των 50.000 ευρώ).
Οι επενδυτικές επιλογές των Ελλήνων και ο φόβος των κρυπτονομισμάτων
Όσον αφορά τις επενδυτικές επιλογές των Ελλήνων εμφανίζονται αρκετά παραδοσιακές. Πέρα από τον αποταμιευτικό τους λογαριασμό, στη διαχείριση του οποίου δείχνουν μεγάλη εμπιστοσύνη, οι Έλληνες επιλέγουν να επενδύουν σε ακίνητα, σε αμοιβαία κεφάλαια και επενδυτικούς λογαριασμούς.
Ακόμα και οι πιο φιλικοί στις επενδύσεις βέβαια, εμφανίζονται διστακτικοί απέναντι στα κρυπτονομίσματα. Συγκεκριμένα το 33% των συμμετεχόντων ξεκαθαρίζει ότι δεν θα επένδυε ποτέ σε κρυπτονομίσματα. Αντίστοιχα διστακτικοί εμφανίζονται και με τις μετοχές και τα ομόλογα.
Αρνητικοί εμφανίζονται και ως προς την χρήση του ψηφιακού ευρώ, για το οποίο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ίσως λάβει οριστικές αποφάσεις εντός του 2025. Βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας το 65% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι δεν γνωρίζει τι είναι το ψηφιακό ευρώ, ενώ στο υποθετικό σενάριο τι θα έπρατταν αν το ψηφιακό ευρώ ήταν διαθέσιμο στις καθημερινές συναλλαγές, μόλις το 10,2% δήλωσε ότι θα το χρησιμοποιούσε χωρίς επιφυλάξεις, ενώ το 25,2% έκανε λόγο για περιστασιακή χρήση.
Τα παραπάνω δεδομένα μαρτυρούν έλλειψη επενδυτικής κουλτούρας αλλά και περιορισμένες χρηματοοικονομικές γνώσεις. Η κατανόηση των χρηματοοικονομικών εννοιών δε, φαίνεται να συνδέεται και με το εισόδημα. Για παράδειγμα την έννοια του πληθωρισμού κατανοεί το 55% των χαμηλόμισθων (με μισθό κάτω από 1000 ευρώ) και το 62% των υψηλόμισθων (με μισθό άνω των 2000 ευρώ). Αντίστοιχα την έννοια του ανατοκισμού κατανοεί το 45% των χαμηλόμισθων και το 71% των υψηλόμισθων.
Δάνεια και δίκτυ ασφαλείας
Στο θέμα του δανεισμού, δύο στους τρεις (67%) δήλωσαν ότι δεν έχουν δάνεια. Από αυτούς που έχουν, ένας στους τέσσερις (25,7%) έχει δάνεια μεταξύ 10.000 και 50.000 ευρώ, ενώ το 16,19% έχει δάνεια άνω των 50.000 ευρώ. Όσον αφορά στους τύπους των δανείων, τα στεγαστικά και τα καταναλωτικά εμφανίζονται στις πρώτες θέσεις, με τα δεύτερα να κυριαρχούν σε νοικοκυριά χωρίς παιδιά.
Όσον αφορά στο κεφάλαιο ανάγκης, ένας στους πέντε (26,7%) παραδέχεται ότι ζει χωρίς κάποιο δίχτυ ασφαλείας. Αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι το 26% αναφέρει ότι έχει ένα απόθεμα μικρότερο ή ίσο με έναν μισθό, το ποσοστό όσων βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού φτάνει στο 54%. Μόλις το 15,7% αναφέρει ότι έχει απόθεμα μεγαλύτερο από 6 μισθούς για να αντιμετωπίσει μια έκτακτη κατάσταση.
Εξαίρεση η Gen Z
Φωτεινή εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα της επιφυλακτικότητας έναντι των επενδύσεων αποτελεί η γενιά Z (Gen Z), όπως προκύπτει από την έρευνα. Βάσει της ανάλυσης των στοιχειών της έρευνας η Γενιά Ζ, η οποία περιλαμβάνει άτομα ηλικίας έως και 25 ετών, παρουσιάζει αυξημένη αυτοπεποίθηση στη διαχείριση των οικονομικών της, ενώ είναι περισσότερο πιθανό να επενδύει σε αγοραπωλησίες κρυπτονομισμάτων σε σχέση με τις άλλες γενιές.
Για παράδειγμα σχεδόν το 20% δηλώνει ότι ασχολείται με την αγοραπωλησία κρυπτονομισμάτων. Επιπλέον το 51,32% δηλώνει ότι θα χρησιμοποιούσε έστω και περιστασιακά το ψηφιακό ευρώ με μόλις το 25,2% να δηλώνει ρητά ότι δε θα το επέλεγαν.
