Εξαιρετικά μη βιώσιμο θεωρεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το ελληνικό χρέος όπως προκύπτει από την αναθεωρημένη ανάλυση βιωσιμότητάς του που θα εξεταστεί στις 6 Φεβρουαρίου στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του Ταμείου και το περιεχόμενο της οποίας είναι σε γνώση του insider.gr.
To ΔΝΤ καθιστά ξεκάθαρο πως το χρέος είναι μη βιώσιμο ακόμη και με τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ που προβλέπει το πρόγραμμα. Θεωρεί δε πως οι προτάσεις του Eurogroup για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους δεν επαρκούν και προτείνει εναλλακτικές για μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους με επέκταση της περιόδου χάριτος και αναβολές καταβολής τόκων, επέκταση των ωριμάνσεων των ευρωπαϊκών δανείων και μείωση των επιτοκίων όλων των δανείων του ESFSF και του ESM.
Η ανάλυση του ΔΝΤ αναφέρει πως οι δημόσιες δαπάνες για τη χρηματοδότηση του χρέους θα γίνουν «εκρηκτικές» μακροπρόθεσμα και ότι «η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να αντικαταστήσει τη ιδιαίτερα χαμηλή χρηματοδότηση που λαμβάνει από τον επίσημο τομέα, με χρηματοδότηση από την αγορά σε τιμές που να συνάδουν με την αειφορία» της χώρας». Η έκθεση του ΔΝΤ σημειώνει πως οποιαδήποτε λύση για την αναδιάρθρωση του χρέους θα πρέπει να επιτύχει δύο βασικούς στόχους. Κατ 'αρχάς, θα πρέπει να διατηρήσει τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες εντός του εύρους του 15 -20 τοις εκατό του ΑΕΠ. Δεύτερον θα πρέπει να διασφαλίσει ότι το χρέος θα βρίσκεται σε μια σταθερή καθοδική πορεία.
Στο βασικό σενάριο του ΔΝΤ το ελληνικό χρέος αναμένεται να φτάσει στο 170% του ΑΕΠ μέχρι το 2020 και στο 164% του ΑΕΠ μέχρι το 2022, αλλά εν συνεχεία θα αυξηθεί, φτάνοντας περίπου στο 275% του ΑΕΠ μέχρι το 2060, καθώς το κόστος του χρέους θα αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου καθώς ο δανεισμός από τις αγορές θα αντικαθιστά τα χαμηλότοκα δάνεια του επισήμου τομέα υψηλά επιδοτούμενων επίσημο τομέα που χρηματοδοτούν περισσότερο που αντισταθμίζει το χρέος.
Αυτή η εξέλιξη θα αντισταθμίσει όποια πιθανά οφέλη από την αύξηση του ΑΕΠ και τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Στη βάση των προβλέψεων αυτών το ΔΝΤ αναμένει πως οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδος θα ανέλθουν στο 15% του ΑΕΠ ήδη από το 2024 και στο 20% του ΑΕΠ μέχρι το 2031, φθάνοντας περίπου το 33% από το 2040 και περίπου το 62% του ΑΕΠ μέχρι το 2060.
Η ανάλυση βιωσιμότητας του ΔΝΤ αναφέρει πως τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα υιοθετούν πολύ πιο αισιόδοξες παραδοχές που οδηγούν σε πιο ήπια δυναμική του χρέους. Όπως τονίζεται, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές υποθέσεις το χρέος προβλέπεται να μειωθεί κάτω από 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2030 και ελαφρώς πάνω από το 100% του ΑΕΠ από το 2040, με τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες να παραμένουν κάτω από το 10% του ΑΕΠ μέχρι το 2023, κάτω από το 20% του ΑΕΠ μέχρι το 2040, αλλά να αυξάνονται στο 24% του ΑΕΠ από το 2060.
Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται σε σημαντικά πιο αισιόδοξες παραδοχές από εκείνες του ΔΝΤ, ιδίως όσον αφορά στην ανάπτυξη και το πρωτογενές πλεόνασμα, που βάσει των ευρωπαϊκών εκτιμήσεων θα διατηρηθεί στο 3,5% του ΑΕΠ για μια δεκαετία (έως το 2028),θα μειωθεί σταδιακά στο 3,2% από το 2030, και στο 1,5% μετά το 2040.
Αναφερόμενο στις δεσμεύσεις του Eurogroup του Μάιου 2016 για την πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους το ΔΝΤ αναφέρει πως «ορισμένα μέτρα δεν είναι αρκετά συγκεκριμένα για να καταστεί δυνατή η πλήρης αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στη βιωσιμότητα του χρέους».
Στη βάση αυτή η ανάλυση του Ταμείου σημειώνει πως «μια σημαντική αναδιάρθρωση των όρων των ευρωπαϊκών δανείων προς την Ελλάδα απαιτείται για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους σύμφωνα με το βασικό σενάριο του ΔΝΤ». Στο σημείο αυτό ξεκαθαρίζεται πως μια πιθανή αναδιάρθρωση χρέους που θα μπορούσε να ικανοποιήσει τους στόχους που αναφέρθηκαν παραπάνω θα μπορούσε να βασίζεται σε ένα συνδυασμό από τα ακόλουθα μέτρα, «τα οποία υπερβαίνουν κατά πολύ το πεδίο εφαρμογής των μέτρων που προτείνεται σήμερα το Eurogroup»:
- Από την επέκταση μέχρι το 2040 των περιόδων χάριτος των δανείων του ESM και του EFSF, αλλά και των διμερών δανείων που δόθηκαν στην Ελλάδα το 2010: Σύμφωνα με την ανάλυση χρέους, «αν και πιθανές επεκτάσεις των περιόδων χάριτος αναφέρθηκαν από το Eurogroup, το πεδίο δεν έχει καλά καθορισμένο, και τα μέτρα αυτά δεν περιλαμβάνουν τα διμερή δάνεια (GLF) και τα δάνεια του ESM.
- Από την παράταση των ωριμάνσεων των ευρωπαϊκών δανείων μέχρι το 2070: Αυτό θα απαιτούσε την παράταση των ωριμάσεων των διμερών διακρατικών δανείων κατά 30 έτη και την επέκταση των ωριμάσεων των δανείων του EFSF έως και 14 έτη και των δανείων του ESM έως και 10 έτη. Στην ανάλυση του Ταμείου υπογραμμίζεται πως «αν και οι πιθανές παρατάσεις των ωριμάσεων αναφέρθηκαν από το Eurogroup, το πεδίο δεν έχει οριστεί και οι προτάσεις δεν περιλαμβάνουν τα δάνεια GLF και του ESM».
- Από τις αναβολές πληρωμής επιτοκίων μέχρι το 2040: Αυτό θα απαιτήσει περαιτέρω αναβολή των πληρωμών τόκων επί όλων των GFL, το ΕΤΧΣ και ΕΜΣ δάνεια μέχρι το 2040, αποσβένεται σε ίσες δόσεις μέχρι το 2070 (συμπεριλαμβανομένων και των τόκων επί των τόκων). Το πεδίο εφαρμογής αυτών των μέτρων δεν έχει επίσης καθορίζεται σαφώς από το Eurogroup.
- Από τη μη αύξηση του επιτοκιακού περιθώριο και την επιστροφή κερδών από τα ομολογα SMP και ANFA’s: Κατά το ΔΝΤ η κατάργηση του επιτοκιακού πέναλτι που έπρεπε να καταβάλει η Ελλάδα στον EFSF από το 2017 και μετά και η επιστροφή κερδών από τα ομολόγα SMP και ANFA’s κατά τη διάρκεια των ετών που έπονται του προγράμματος «έχουν προταθεί από το Eurogroup και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών και του χρέους».
- Από το κλείδωμα του επιτοκίου του συνόλου των δανείων του EFSF και ESM: Τα στελέχη του ΔΝΤ αναφέρουν στην ανάλυση τους πως για να εξασφαλιστεί ότι το χρέος μπορεί να παραμείνει σε καθοδική πορεία, τα επιτόκια όλων των δανείων του ESFSF και του ESM (ύψους περίπου 200 δισ. ευρώ ή 113% ΑΕΠ) θα πρέπει να καθοριστούν σε χαμηλά επίπεδα για 30 χρόνια και να μην υπερβαίνουν το 1,5%. «Ενώ το Eurogroup έχει συμφωνήσει να κλειδώσει το επιτόκιο σε ορισμένα ευρωπαϊκά δάνεια, το πεδίο εφαρμογής των μέτρων που προβλέπονται είναι πιθανόν πολύ μικρότερο από ότι απαιτείται για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας σύμφωνα με το βασικό σενάριο του ΔΝΤ», αναφέρεται στην ανάλυση σύμφωνα με πληροφορίες.
Το ΔΝΤ ξεκαθαρίζει πως ακόμη και εάν λαμβάνονταν όλα τα παραπάνω μέτρα αναδιάρθρωσης του χρέους, η δυναμική του χρέους θα παρέμενε εξαιρετικά ευαίσθητη σε σοκ. Τα δύο σενάρια σοκ που έχει λάβει υπόψη το ΔΝΤ συνίστανται στα εξής:
Απαισιόδοξο σενάριο: Εάν οι πολιτικές είναι ασθενέστερες από εκείνες που αναμένονται με αποτέλεσμα να υπάρξει χαμηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα (στο 1% του ΑΕΠ), η βιωσιμότητα του χρέους δεν θα είναι πλέον εξασφαλισμένη.
Αισιόδοξο σενάριο: Το σενάριο αυτό εκτιμά πως θα υπάρξουν διαρθρωτικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την αύξηση της παραγωγικότητας και να διασφαλίσουν ότι ο τραπεζικός τομέας μπορεί να στηρίξει την οικονομία μακροπρόθεσμα. Το ΔΝΤ ξεκαθαρίζει πως για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους σύμφωνα με αυτό το σενάριο τα επιτόκια των δανείων τόσο του EFSF όσο και του ESM θα πρέπει να μειωθούν στο 0,25% για 30 χρόνια.
«Στην περίπτωση αυτή, τόσο το χρέος όσο και οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες θα καταστούν μη βιώσιμες και θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου, δεδομένου ότι τα μέτρα δεν θα είναι πλέον επαρκή για να εξασφαλίσουν ότι η Ελλάδα μπορεί να έχει πρόσβαση στις αγορές σε τιμές που συνάδουν με την αειφορία», αναφέρει η ανάλυση.
Να σημειωθεί πως το ΔΝΤ στην ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους του έχει διατηρήσει την παραδοχή ότι απαιτούνται 10 δισ. ευρώ για την κάλυψη πιθανών αναγκών υποστήριξης των τραπεζών. Αυτό κατά το Ταμείο οφείλεται στο γεγονός ότι παρά τις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών οι ισολογισμοί τους παραμένουν ευάλωτοι, με υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ τα μισά από τα κεφάλαια των τραπεζών αποτελούνται από αναβαλλόμενες φορολογικών απαιτήσεις που αντιπροσωπεύουν ενδεχόμενες υποχρεώσεις του κράτους.
Το ΔΝΤ αναφέρει πως παρά τις δεσμεύσεις της Ελλάδας να δημιουργήσει ένα Υπερταμείο Ιδιωτικοποιήσεων 50 δισ. ευρώ, το Ταμείο δεν έχει αναθεωρήσει τις προβλέψεις του για τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις, εκτιμώντας πως θα ανέλθουν σε 3 δισ. ευρώ μέχρι το 2018 και σε 5 δισ. ευρώ στην συνέχεια. Ακόμη, το ΔΝΤ σημειώνει πως το κράτος δεν είναι σε θέση να ανακτήσει την επένδυσή του στις τράπεζες, καθώς μετά την πιο πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση η δημόσια συμμετοχή στον τραπεζικό τομέα μειώθηκε από περίπου 60%, σε περίπου 20%.
