Τον ομφάλιο λώρο μεταξύ ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ επιχειρεί να «κόψει» το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, μέσω σαφούς διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων των δύο σιδηροδρομικών φορέων. Η πολυαναμενόμενη αναδιάρθρωση των δύο φορέων, βάσει ενός «σφιχτού οδικού χάρτη» που υπαγορεύεται από τα χρονοδιαγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης, προβλέπει την απόσχιση ΟΣΕ - ΕΡΓΟΣΕ και τον σαφή διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων τους ως προς την παραγωγή έργων.
Τις βασικές αρχές σχεδίου νόμου που θα αναδιοργανώνει τον ΟΣΕ και την ΕΡΓΟΣΕ παρουσίασαν χτες κατά τη διάρκεια του Υπουργικού Συμβουλίου υπό τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Κώστας Καραμανλής και ο Υφυπουργός Υποδομών κ. Γιώργος Καραγιάννης. Με το νομοσχέδιο διαχωρίζονται οι εταιρείες ΟΣΕ Α.Ε. και ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε., ενώ το σύνολο των μετοχών της ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. μεταβιβάζεται στο Ελληνικό Δημόσιο.
Ο διαχωρισμός ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ
Ειδικότερα, ο ΟΣΕ, ως Διαχειριστής Υποδομής, θα αναλάβει τη διαχείριση της σιδηροδρομικής υποδομής και όλων των εργασιών που απαιτούνται για το σιδηροδρομικό δίκτυο σε λειτουργία.
Η ΕΡΓΟΣΕ, ως Διαχειριστής Έργων, θα επικεντρωθεί στην ανάληψη νέων έργων σιδηροδρομικής υποδομής εκτός του εν λειτουργία δικτύου, όπως νέες χαράξεις και επεκτάσεις υφιστάμενου δικτύου. Η ΕΡΓΟΣΕ θα αναλαμβάνει επίσης εργασίες αναβάθμισης στο υφιστάμενο δίκτυο που απαιτούν διακοπή στη λειτουργία της γραμμής (όπως υπογειοποίηση γραμμής), η ευθύνη όμως της γραμμής θα παραμένει στον ΟΣΕ.
Η εκλογή και η σύνθεση των Διοικήσεων θα αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, με βάση τον νόμο για το Επιτελικό Κράτος. Για την επιλογή των διοικήσεων θα συγκροτηθεί Επιτροπή Επιλογής που θα απαρτίζεται από τουλάχιστον τρία μέλη: εκπρόσωπο/ους του Υπουργείου, εκπρόσωπο της ΕΕΣΥΠ και έναν ανεξάρτητο αξιολογητή με διεθνή εμπειρία σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού.
Η εποπτεία και οι στόχοι
Το Υπουργείο θα έχει την εποπτεία των δύο εταιρειών και μέσω του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού Μεταφορών θα καθορίζει το μακροχρόνιο σχεδιασμό των έργων, ενώ παράλληλα είναι υπεύθυνο για τη θέσπιση πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης των εταιρειών. Η υλοποίηση του σχεδιασμού θα παρακολουθείται μέσω ετήσιων συμβάσεων απόδοσης ως προς την επίτευξη των στόχων μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και καθεμιάς από τις δύο εταιρείες, σύμφωνα με τις νέες τους αρμοδιότητες. Οι ετήσιες αμοιβές των Προέδρων και των Διευθυνόντων Συμβούλων θα εξαρτώνται από την επίτευξη των στόχων αυτών.
Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο ήδη από τον περασμένο Ιούνιο έχει εκκινήσει και διαδικασίες νομικής υποστήριξης αυτής της πράξης.
Στο υπουργείο εκτιμούν ότι ο «απογαλακτισμός» της ΕΡΓΟΣΕ από τον ΟΣΕ στοχεύει περαιτέρω στην βελτίωση της ελκυστικότητας, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας των σιδηροδρόμων ώστε να προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες που είναι αξιόπιστα, οικονομικά αποδοτικά και ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς και των χρηστών, στην αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων των σιδηροδρόμων αναφορικά με την ενεργειακή απόδοση και την μείωση των εκπομπών ρύπων, στο πλαίσιο λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στον ψηφιακό μετασχηματισμό των σιδηροδρόμων με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών και στην εξάλειψη των χρόνιων καθυστερήσεων στην ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου.
Το timing και το Ταμείο Ανάκαμψης
Όπως έχει αναδείξει το insider.gr με συνεχή θεματολογία του, έως τον Ιούνιο του 2024 θα πρέπει να πραγματοποιηθεί η πλήρης εφαρμογή του εταιρικού μετασχηματισμού ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ, μέσα από την παρακολούθηση υλοποίησης της σχετικής Δράσης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Έως τότε, μέσα στο καλοκαίρι 2022 αναμένονταν διαμόρφωση του γενικού πλαισίου της θεσμικής μεταβολής των σιδηροδρομικών εταιρειών ΟΣΕ Α.Ε. και ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 η εκπόνηση των σχεδίων διοικητικής και οργανωτικής αναδιάρθρωσης των άνω εταιρειών. Έως τον Μάρτιο του 2023 αναμένεται η έγκριση των σχεδίων διοικητικής και οργανωτικής αναδιάρθρωσης των άνω δημόσιων επιχειρήσεων και του νέου μηχανισμού παραγωγής έργων (μετασχηματισμός ΟΣΕ-ΕΡΓΟΣΕ), που θα περιλαμβάνει και σχέδιο μετάβασης σε αυτόν, με γνώμονα την αποτελεσματική υλοποίηση των σιδηροδρομικών έργων και τη βέλτιστη αξιοποίηση της διατιθέμενης ενωσιακής στήριξης.
Αυτά είχε αποφασίσει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, σύμφωνα με σχετικό έγγραφο που είχε δημοσιοποιηθεί στη «Διαύγεια», αν και μένει να φανεί αν τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα.
Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο προωθεί διαδικασίες για την «αναδιοργάνωση του μηχανισμού παραγωγής σιδηροδρομικών έργων, ώστε με την αποτελεσματικότερη χρήση ενωσιακών πόρων να ολοκληρωθεί / αναβαθμισθεί το σιδηροδρομικό δίκτυο εντός του νέου απελευθερωμένου περιβάλλοντος για τις σιδηροδρομικές μεταφορές». Ανάμεσα στο «πακέτο» των μεταρρυθμίσεων εντάσσεται και ο διακριτός ρόλος ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, με την βασική βέβαια… υποσημείωση, που έχει αναδείξει το insider, ότι η ευρύτερη αναβάθμιση του σιδηροδρομικού τομέα μαζί με την προώθηση μεγάλων διαγωνισμών ΣΔΙΤ του ΟΣΕ που αφορούν στην ανάταξη και συντήρηση του δικτύου ή τον εκσυγχρονισμό - ψηφιοποίησή του, εντάσσονται στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
Εν αναμονή των διαγωνισμών ΣΔΙΤ ύψους 1,5 δισ. ευρώ
Πλέον, αναμένονται και κινήσεις στο μέτωπο διαγωνισμών ΣΔΙΤ, άνω των 1,5 διΣ. ευρώ συνολικά, που έχει αναδείξει από τις αρχές κιόλας του έτους το insider.gr. Ανάμεσα σε αυτούς, το έργο της αναβάθμισης και συντήρησης του υφιστάμενου σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, μέσω τριών ξεχωριστών συμβάσεων – εργολαβιών που σχεδιάζεται να δημοπρατηθούν ως ΣΔΙΤ (1,3 διΣ. ευρώ, σε 3 «κομμάτια», ωριμότερο είναι το κομμάτι «στη Βόρεια Ελλάδα, έπεται το Δίκτυο Αθήνα - Κιάτο και ακολουθεί το Κύριο δίκτυο «Κεντρική Ελλάδα Πειραιάς - Αθήνα - Θεσσαλονίκη – βόρεια σύνορα»), το project που σχετίζεται με τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση του ΟΣΕ αλλά και του Σιδηροδρόμου γενικότερα (συστήματα διαχείρισης εισιτηρίων και τηλεματικής με στόχο τουλάχιστον το 60% των επιβατών να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά εισιτήρια μέχρι το 2025, υποδομή για έξυπνους σταθμούς, υπηρεσίες πελατειακής εμπειρίας, διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων σε τρένα και σταθμούς και σύστημα τηλεματικής για την ενημέρωση των Σιδηροδρομικών Επιχειρήσεων και του επιβατικού κοινού) αλλά και ο διαγωνισμός για την επέκταση του προαστιακού προς τα Δυτικά (Λιόσια-Μέγαρα).
Η παρέμβαση του υπ. Υποδομών
Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής, μεταξύ άλλων επεσήμανε ότι με τη συγκεκριμένη παρέμβαση εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό «με όραμα, σε μια 5ετία από σήμερα, η Ελλάδα να έχει μετατραπεί σε έναν πραγματικό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Κι αυτό το πετυχαίνουμε με πλάνο επενδύσεων 4,5 δις σε πολύ σημαντικά σιδηροδρομικά έργα. Προχωρούμε στην αναβάθμιση του ρόλου των λιμανιών μας, συνδέοντάς τα με τον σιδηρόδρομο, ώστε η χώρα μας να έχει τη δυνατότητα να πρωταγωνιστήσει ως πολλαπλός κόμβος υποδομών, μεταφορών κι ενέργειας της ευρύτερης περιοχής. Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στους λιμένες της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης. Αλλάζουμε, δηλαδή, το μοντέλο παραγωγής, ώστε όλα αυτά να έχουν υλοποιηθεί μέχρι το 2028. Διότι τώρα είναι η στιγμή να εκμεταλλευτούμε τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική θέση της Βόρειας Ελλάδας, και του λιμένα της Αλεξανδρούπολης. Τώρα είναι η στιγμή που πρέπει να δημιουργήσουμε ένα ισχυρό και αξιόπιστο εμπορευματικό hub για το bypass των στενών προς τις χώρες του Ευξείνου Πόντου αλλά και πιο μακριά».
Από την πλευρά του ο Υφυπουργός Υποδομών κ. Γιώργος Καραγιάννης τόνισε: «Με το νομοσχέδιο αναδιάρθρωσης του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ επιχειρούμε τη βελτίωση της λειτουργίας τους και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Με τη μεταρρύθμιση αυτή θα καταστήσουμε το μέσο ελκυστικό, θα εξαλείψουμε τις χρόνιες καθυστερήσεις στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό του δικτύου. Παράλληλα, θα αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητά του ανοίγοντας τον δρόμο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Στόχος μας είναι ο σιδηρόδρομος να αποκτήσει τη θέση που του αξίζει και οι πολίτες να έχουν στη διάθεσή τους ποιοτικές υπηρεσίες».
