Την ανθεκτικότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος αλλά και τους κινδύνους που ελλοχεύουν από το ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον καταγράφει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε έκθεσή της που συζητήθηκε χθες στο Eurogroup, παράλληλα με την καθιερωμένη εξάμηνη αποτίμηση του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (SRB).
Όπως αναφέρει η ΕΚΤ, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν αντέξει τις πρόσφατες καταιγίδες, χάρη τόσο στη δική τους ανθεκτικότητα όσο και στα μέτρα πολιτικής που ελήφθησαν για τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Όσον αφορά την οικονομική ανθεκτικότητα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι πλέον πολύ καλύτερα κεφαλαιοποιημένες από ό,τι πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Ο δείκτης CET1 των μεγάλων τραπεζών υπερδιπλασιάστηκε από περίπου 8% το 2007, σε λίγο υψηλότερα επίπεδα από το 17% στα τέλη του 2024, ενώ ο δείκτης μόχλευσης αυξήθηκε την τελευταία δεκαετία, από λίγο πάνω από το 5% το 2016, σε 5,9% το 2024.
Όπως αναφέρει ο εποπτικός μηχανισμός, οι θέσεις ρευστότητας των ευρωπαϊκών τραπεζών παρέμειναν υψηλές και σε άνετα επίπεδα, ακόμη και κατά τη διάρκεια της πρόσφατης αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής. Η κερδοφορία έχει αυξηθεί, εν μέρει λόγω των υψηλότερων επιτοκίων. Ωστόσο, ο αριθμός των περιστατικών που καταγράφηκαν στον κυβερνοχώρο από τις τράπεζες, έχει διπλασιαστεί από το 2022 και η σοβαρότητα των επιθέσεων έχει αυξηθεί. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για υπερσύγχρονες υποδομές πληροφορικής και συστήματα διαχείρισης κινδύνων. Ένα stress - test στον κυβερνοχώρο που διεξήχθη το 2024 βοήθησε τις τράπεζες να αξιολογήσουν και να βελτιώσουν την ετοιμότητά τους και να ανταποκριθούν σε ένα επιτυχημένο πλαίσιο κυβερνοεπίθεσης, αναφέρει η EKT.
Σε εγρήγορση λόγω γεωπολιτικών - εμπορικών εντάσεων
Επιπλέον, οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στον τραπεζικό κλάδο. Η ανθεκτικότητα των τραπεζών σε άμεσες μακροοικονομικές απειλές και σοβαρούς γεωπολιτικούς «κραδασμούς» αποτελεί επομένως βασική προτεραιότητα για την ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία. Το γεωπολιτικό ρίσκο δεν αποτελεί μια νέα κατηγορία κινδύνου, αλλά επηρεάζει τις τράπεζες μέσω όλων των υφιστάμενων «καναλιών» κινδύνου.
Οι αυξημένοι κίνδυνοι που σχετίζονται με τους δασμούς δεν έχουν ακόμη επηρεάσει σημαντικά τους τραπεζικούς ισολογισμούς. Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων διαμορφώθηκε στο 1,9% περίπου στα τέλη του 2024, σημαντικά χαμηλότερος από ό,τι μια δεκαετία νωρίτερα. Τα πρώτα δείγμα επιδείνωσης της ποιότητας του ενεργητικού όσον αφορά την έκθεση σε δανεισμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και στο CRE (εμπορικά ακίνητα) δεν έχουν διαχυθεί σε όλα τα χαρτοφυλάκια δανείων. Ωστόσο, θα χρειαστεί χρόνος για να αξιολογηθεί ο πλήρης αντίκτυπος των υψηλότερων δασμών και της αυξημένης αβεβαιότητας στους ισολογισμούς των τραπεζών. Το αυξημένο κόστος και ο χαμηλότερος όγκος εμπορίου επηρεάζουν επίσης αρνητικά την πραγματική οικονομία, καθώς διαχέονται μέσω των πιστωτικών ανοιγμάτων των τραπεζών στους τομείς και στις χώρες που επηρεάζονται. Συνεπώς, οι τράπεζες θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση και να εξετάσουν πώς τα δυσμενή σενάρια θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ποιότητα του ενεργητικού.
Διαρθρωτικές προκλήσεις
Παράλληλα, όπως επισημαίνει η ΕΚΤ, οι τράπεζες δεν θα πρέπει να παραβλέπουν τις μακροπρόθεσμες, διαρθρωτικές προκλήσεις που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση και την κλιματική αλλαγή. Και οι δύο ενότητες αποτελούν επίσης προτεραιότητες για την ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία. Η αυξανόμενη τάση ψηφιοποίησης των χρηματοοικονομικών μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες, ιδίως αν συνδυαστεί με την προώθηση της Ενιαίας Αγοράς. Ωστόσο, οι τράπεζες εκτίθενται επίσης σε αυξημένο ανταγωνισμό, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερους κινδύνους. Οι crypto - asset εταιρείες και άλλοι πάροχοι χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών συχνά υπόκεινται σε ένα ηπιότερο κανονιστικό πλαίσιο, έναντι των τραπεζών, αλλά εισέρχονται ολοένα και περισσότερο στα παραδοσιακά τμήματα αγοράς των τραπεζών. Αυτό ασκεί πίεση στα business model των τραπεζών, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να αυξήσουν τις επενδύσεις τους σε υποδομές IT και στην παρακολούθηση κινδύνων.
Όσον αφορά το ρυθμιστικό πλαίσιο, γίνεται αναφορά στην πίεση για χαμηλότερα πρότυπα προκειμένου να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών αυξάνεται. Ωστόσο, τα χαμηλότερα πρότυπα θα αποδυνάμωναν τις τράπεζες, δεν θα τις ενισχύσουν, όπως υποστηρίζει η ΕΚΤ. Οι καλά κεφαλαιοποιημένες και με ένα καλό πλαίσιο εποπτείας, τράπεζες, είναι στην πραγματικότητα πιο ανταγωνιστικές. Η εφαρμογή του πλαισίου της «Βασιλείας III» δεν ασκεί υπερβολική πίεση στις τράπεζες. Τα μεταβατικά χρονικά πλαίσια είναι σχετικά μεγάλα, επιτρέποντας στις τράπεζες να προσαρμόσουν τους ισολογισμούς τους. Για ορισμένες τράπεζες, οι κεφαλαιακές απαιτήσεις στην πραγματικότητα θα μειωθούν, όπως αναφέρεται. Ο SRB επισημαίνει επίσης πως όλες οι τράπεζες που εμπίπτουν στο πλαίσιο εποπτείας του, έχουν επιτύχει την πλήρη συμμόρφωση με το πλαίσιο ελάχιστων απαιτήσεων για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις (MREL).
