Ισχυρές αντιστάσεις καλείται να επιδείξει το 2024 το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, καθώς θα βρεθεί και τη νέα χρονιά αντιμέτωπο με μια σειρά σημαντικών προκλήσεων. Το νέο τοπίο που διαμορφώνεται επιτάσσει τα σούπερ μάρκετ αφενός να αναπτύξουν γρήγορα αντανακλαστικά προκειμένου να απορροφήσουν τους κραδασμούς της τρέχουσας συγκυρίας, αλλά και να «χτίσουν» άμυνες για όσα επιφυλάσσει το μέλλον.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πλέον πως η κλιματική κρίση είναι εδώ και ρίχνει βαριά τη σκιά της σε κάθε πτυχή της κοινωνίας και κάθε κλάδο της οικονομίας, με τα σούπερ μάρκετ να μην μπορούν να μείνουν ανεπηρέαστα. «Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα τρόφιμα πάρα πολύ, τόσο από πλευράς επάρκειας, όσο και σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση των τιμών τους», δήλωσε πρόσφατα ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, Απόστολος Πεταλάς, περιγράφοντας τις νέες, ιδιαίτερες συνθήκες που απασχολούν – και θα συνεχίσουν να απασχολούν – την οργανωμένη λιανική».
Η γεωπολιτική αστάθεια αποτελεί μια ακόμη μεγάλη πρόκληση για τα σούπερ μάρκετ, καθώς μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, αυξάνοντας τις δυσκολίες απέναντι στην απρόσκοπτη λειτουργία του οργανωμένου λιανεμπορίου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία που δεν λέει να κοπάσει, σε συνδυασμό με την ανάφλεξη της κατάστασης στη Μέση Ανατολή συνθέτουν ένα εκρηκτικό «κοκτέιλ» κόντρα στις προοπτικές της επιχειρηματικότητας και κατ’ επέκταση της οικονομίας.
Μεγάλο «αγκάθι» για τον κλάδο των σούπερ μάρκετ αποτελεί και ο εγχώριος κρατικός παρεμβατισμός, καθώς βάζει φρένο στη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς. «Το μέτρο του υπουργείου Ανάπτυξης για την επιβολή πλαφόν στο περιθώριο του μικτού κέρδους των επιχειρήσεων είναι παρεμβατισμός. Εάν κάποια επιχείρηση είχε κέρδος το 2021, δεν μπορεί το 2023 να έχει μεγαλύτερο κέρδος. Κάθε παρεμβατισμός έχει δυσλειτουργίες», σχολίασε χαρακτηριστικά ο κ. Πεταλάς. «Η επιβολή πλαφόν στο περιθώριο κέρδους ήταν ένα έκτακτο μέτρο. Εγώ διαφωνώ με τα έκτακτα μέτρα που μονιμοποιούνται. Δεν ωφελεί ούτε τον καταναλωτή πλέον ο περιορισμός του περιθωρίου κέρδους», ανέφερε με τη σειρά του ο Διευθύνων Σύμβουλος της METRO ΑΕΒΕ και πρόεδρος της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, Αριστοτέλης Παντελιάδης. Υπενθυμίζεται εδώ ότι στις αρχές Δεκεμβρίου, το μέτρο περί περιστολής φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας πήρε παράταση έως τα τέλη Ιουνίου 2024.
Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί αποτελούν έναν επίσης πολύ σοβαρό αστάθμητο παράγοντα για τη λειτουργία των σούπερ μάρκετ. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τη δεδομένη στιγμή συζητείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κανονισμός που προβλέπει την υποχρεωτική αποπληρωμή των προμηθευτών εντός 30 ημερών σε όλο το εμπόριο. Εάν ο κανονισμός εφαρμοστεί, τότε θα προκύψει ένα έλλειμμα ρευστότητας ύψους 2 δισ. ευρώ στα σούπερ μάρκετ, την ώρα που στην Ελλάδα η πίστωση αποτελεί ένα σημαντικό συστατικό που πρωτοστατεί στις συζητήσεις μεταξύ της οργανωμένης λιανικής και των προμηθευτών της.
Σύμφωνα ωστόσο με τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα από το βήμα συνεδρίου, ο πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γεώργιος Δουκίδης, το μεγαλύτερο «αγκάθι» που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή τα σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα είναι η έλλειψη εργαζομένων. «Υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις εργαζομένων σε όλη την Ευρώπη και φυσικά και στην Ελλάδα, όπου το παράδοξο είναι ότι υπάρχει ακόμη ανεργία», δήλωσε πριν από μερικές ημέρες ο κ. Παντελιάδης, αποκαλύπτοντας μάλιστα πως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, υπολογίζεται ότι περίπου 8.000 εργαζόμενοι λείπουν σήμερα από τα σούπερ μάρκετ.
Σε ένα ταχύτατα μεταλλασσόμενο περιβάλλον, η ψηφιακή μετάβαση του κλάδου του λιανεμπορίου τροφίμων κρίνεται επιτακτική ανάγκη, διαφορετικά τα σούπερ μάρκετ κινδυνεύουν να χάσουν το «τρένο» της ανάπτυξης. Πρόκειται για μια διαδικασία η οποία ξεκίνησε μεν κατά το ξέσπασμα της πανδημίας αλλά όπως φαίνεται είναι μακρά και αναγκαία. Η άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου αποτελεί μια νέα πραγματικότητα για τους βασικούς πρωταγωνιστές του κλάδου της οργανωμένης λιανικής και όχι ένα «πυροτέχνημα» που θα χαθεί. Υπό αυτό το πρίσμα, κάθε αλυσίδα σούπερ μάρκετ που θέλει να… μεταπηδήσει στο μέλλον θα πρέπει να ενισχύσει τα επενδυτικά της σχέδια στην κατεύθυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού, διευκολύνοντας έτι περαιτέρω τη μετάβασή της στην ψηφιακή εποχή. Σύμφωνα άλλωστε με κορυφαία στελέχη της αγοράς, έρχονται μεγάλες αλλαγές στο εγχώριο λιανικό εμπόριο τροφίμων, καθώς όσο οι απαιτήσεις αυξάνονται, τόσο δημιουργούνται νέα δεδομένα. Το μέλλον του retail θα περνά μέσα από την εμπειρία του omnichannel (λιανική σε πολλά κανάλια), ενώ η ανάγκη για προηγμένη εξυπηρέτηση των πελατών καθιστά μονόδρομο την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης στο λιανεμπόριο.
Η… καυτή λίστα των προτεραιοτήτων
Την ίδια ώρα, η βαριά σκιά που ρίχνει ο επίμονος πληθωρισμός στην ελληνική οικονομία και δη στις ελληνικές επιχειρήσεις, υποχρεώνει τα σούπερ μάρκετ να θέσουν μια δέσμη επιπλέον προτεραιοτήτων, με στόχο την άμεση υλοποίησή τους. Στην… καυτή λίστα και στη σκιά του έντονου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος που διέπει την οργανωμένη λιανική φιγουράρουν η μείωση του κόστους λειτουργίας, η διαχείριση των ανατιμήσεων και η ενίσχυση των πωλήσεων.
Παράλληλα, στη μάχη της καθημερινότητας τα σούπερ μάρκετ θέτουν ως κορυφαία προτεραιότητα την εξυπηρέτηση των πελατών τους μέσω της ομαλής λειτουργίας της αγοράς, η οποία ωστόσο απαιτεί διαρκώς νέες επενδύσεις για την αναβάθμιση των δικτύων διανομών και πωλήσεων.
Ο κλάδος σε αριθμούς
Όπως προκύπτει από στοιχεία της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, το αποτύπωμα του κλάδου στην ελληνική οικονομία είναι αρκετά σημαντικό αφού αντιστοιχεί στο 4% του ΑΕΠ και μεταφράζεται σε μισθούς και εισφορές σε ποσό άνω των 2 δισ. ευρώ.
Στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ απασχολούνται σήμερα 120.000 εργαζόμενοι, ενώ υπάρχουν συνολικά 3.700 καταστήματα λιανεμπορίου σε όλη τη χώρα.
Ωστόσο η κερδοφορία του κλάδου κρίνεται χαμηλή με φθίνουσα πορεία, με το περιθώριο των προ φόρων κερδών να αντιστοιχεί στο 1,47% το 2022, ενώ για το 2023 δεν μπορεί να αποκλειστεί η υποχώρησή του ακόμη χαμηλότερα.
