Ροή
Η αναζήτηση ευέλικτων γραφειακών χώρων, απόρροια των νέων συνθηκών που ανέκυψαν λόγω της πανδημίας, φαίνεται να αποτελεί μια τάση που ξεχωρίζει στον ευρύτερο τομέα του real estate. Η οποία καταγράφηκε από στελέχη της κτηματαγοράς κατά τη διάρκεια διαδικτυακής συζήτησης στο πλαίσιο του συνεδρίου Prodexpo North για την ακίνητη περιουσία στη Βόρεια Ελλάδα που διοργανώθηκε προ ημερών.
«Έχει αυξηθεί η ζήτηση για ευέλικτους γραφειακούς χώρους λόγω πανδημίας» υπογράμμισε ο κ. Χρήστος Μισαηλίδης, διευθύνων σύμβουλος της IWG (International Workplace
Σύμφωνα με τον κ. Μισαηλίδη «οι επιχειρήσεις για να ανταπεξέλθουν στα νέα δεδομένα, αναγκάζονται να δημιουργήσουν ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας, που περιλαμβάνει εργασία από το σπίτι και ένα μείγμα παραδοσιακών γραφειακών χώρων με εκτενέστερη χρήση των ευέλικτων χώρων εργασίας. Οι πρόσφατες μεγάλες συμφωνίες μας, με την Stantard Chartered και την Nippon επιβεβαιώνουν την τάση αυτή».
Σημειώνεται ότι η IWG ανακοίνωσε πρόσφατα την υπογραφή της μεγαλύτερης συμφωνίας που πέτυχε ποτέ με την εταιρεία ΝΤΤ (Nippon Telegraph and Telephone Corporation). Η IWG θα παρέχει στους 300.000 υπαλλήλους, οι οποίοι εργάζονται στις εταιρείες και το παγκόσμιο δίκτυο που αποτελούν το χαρτοφυλάκιο της ΝΤΤ, πρόσβαση σε περισσότερους από 3.300 χώρους εργασίας σε όλο τον κόσμο. Είχε προηγηθεί συμφωνία της IWG με τον οργανισμό οικονομικών υπηρεσιών Standard Chartered για 95.000 εργαζόμενους. Η IWG έχει κάνει λόγο για θεαματική έναρξη το 2021, καθώς το δίκτυο χρηστών της αυξήθηκε κατά μισό εκατομμύριο. Στην Ελλάδα η IWG διαχειρίζεται 9 κτήρια ευέλικτων γραφειακών χωρών και ο στόχος είναι φτάσουν στα 50 με 60.
«Η ευελιξία είναι το νούμερο 1 θέμα συζήτησης μεταξύ των πολυεθνικών εταιρειών» σημείωσε η Κρύστα Πετροπούλου, Διευθύντρια Αξιοποίησης Ακίνητης Περιουσίας Ομίλου ΟΤΕ, Member of Advisory Board RICS Greece, επισημαίνοντας επίσης πως η τηλεργασία ήρθε για να μείνει. Όπως είπε η πλειονότητα των εργαζομένων προτιμά ένα υβριδικό μοντέλο. Στην Ευρώπη προτιμούν περισσότερες μέρες εργασίας από το γραφείο και στην Αμερική περισσότερες από το σπίτι. Στον ΟΤΕ, σύμφωνα με την κα. Πετροπούλου, το 70% των εργαζομένων σήμερα βρίσκεται σε τηλεργασία, ωστόσο, δεν έχει αποφασιστεί τι ακριβώς θα γίνει μετά την πανδημία. Η διευθύντρια του ΟΤΕ ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή ο Όμιλος ανακαινίζει τα δύο πιο σημαντικά κτήριά του, το διοικητικό μέγαρο στο Μαρούσι και στο κέντρο της Αθήνας το αποκαλούμενο ΥΜΑ-ΝΥΜΑ, επί των οδών Πατησίων και 3ης Σεπτεμβρίου. Οι χώροι μετασχηματίζονται σύμφωνα με την κυρίαρχη τάση που είναι η ευελιξία ώστε κάθε φορά να λειτουργούν ανάλογα με τις ανάγκες.
Στην έλλειψη αποθέματος σύγχρονων γραφειακών χώρων στη Θεσσαλονίκη, με συνέπεια να μην υπάρχει ισορροπία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς αναφέρθηκε ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, γενικός διευθυντής της Danos – BNP Paribas Real Estate. Ο κ. Παρασκευόπουλος σημείωσε και αυτός ότι στην πανδημία η ανάγκη για ευελιξία από τις επιχειρήσεις έχει ενισχυθεί και στο εξωτερικό εξετάζονται μοντέλα όπως η διατήρηση μικρών κεντρικών γραφείων σε κομβικό σημείο με παράλληλη λειτουργία περιφερειακών γραφείων κοντά στις περιοχές που κατοικούν οι εργαζόμενοι, κάτι που, όπως είπε, θα έρθει κάποια στιγμή και στη δική μας αγορά. «Την τελευταία διετία υπάρχει σημαντική ζήτηση για γραφειακούς χώρους ενώ δυναμική παρουσία έχουν οι παίκτες του εξωτερικού. Ωστόσο δεν υπάρχει διαθέσιμο αντίστοιχο προϊόν με τις απαιτήσεις των ενδιαφερομένων» τόνισε η Φώφη Πασχαλίδου, διευθύντρια του γραφείου Θεσσαλονίκης, της Danos – BNP Paribas Real Estate.
Αντίστοιχες απόψεις εξέφρασε και ο Γιώργος Βιτούλας, Partner, Arbitrage Real Estate τονίζοντας επίσης τη σημασία της ευελιξίας για τις επιχειρήσεις. Μίλησε επίσης για το μεγάλο έλλειμμα σε σύγχρονους γραφειακούς χώρους στη Θεσσαλονίκη, λέγοντας ότι πρόσφατα η εταιρεία του αναζητούσε γραφεία για λογαριασμό της Pfizer και η προσφορά που υπήρχε ήταν εξαιρετικά περιορισμένη.
Αναφερόμενος στους γραφειακούς χώρους και στη ζήτηση που καταγράφεται ο Δημήτρης Τζιβράς, διευθυντής του γραφείου Θεσσαλονίκης της CBRE Atria υπογράμμισε πως είναι ικανοποιητική δεδομένης της ρευστής κατάστασης που βιώνουμε τον τελευταίο χρόνο λόγω του κορονοϊού. «Υπάρχει κινητικότητα από τις πολυεθνικές ωστόσο οι σύγχρονοι, υψηλών προδιαγραφών, γραφειακοί χώροι είναι πολύ λίγοι» σημείωσε ο Τζιβράς υπογραμμίζοντας ωστόσο πως στα καταστήματα υπάρχει μία στασιμότητα λόγω της αβεβαιότητας που έχει προκαλέσει η πανδημία και έχει θέσει εκτός λειτουργίας επί μακρόν το λιανεμπόριο. Ωστόσο σε prime δρόμους, όπως είναι η οδός Τσιμισκή συνεχίζουν να γίνονται συμφωνίες, με τους ιδιοκτήτες των ακινήτων να εξασφαλίζουν τιμήματα κοντά σε αυτά που λάμβαναν προ κορονοϊού.
Μία ενδιαφέρουσα παράμετρο για την αγορά των γραφείων της Θεσσαλονίκης επισήμανε ο Νίκος Μανομενίδης, επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Μεσιτών Ακινήτων Πιστοποιημένων Πραγματογνωμόνων Ελλάδας ο οποίος τόνισε ότι στο παρελθόν οι γραφειακοί χώροι στην πόλη συνδέονταν με τις κατοικίες. Με την είσοδο του Airbnb στην αγορά πολλά από αυτά τα γραφεία μετατράπηκαν σε χώρους βραχυπρόθεσμης μίσθωσης, δημιουργώντας ένα κενό στην τοπική αγορά που ωστόσο πλέον θα πρέπει να καλυφθεί με γραφεία υψηλότερων προδιαγραφών.
Πάντως, η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής για την αύξηση της ζήτησης σε έναν άλλο κλάδο ακινήτων, αυτόν των logistics, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Δημήτρης Καραγιάννης, COO της Sarmed. Κατά την τοποθέτησή του, το στέλεχος της Sarmed τόνισε ότι την ώρα που μειώνονται τα τ.μ. στο retail καταγράφεται αύξηση για σύγχρονους αποθηκευτικούς χώρους δεδομένου πως το ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce), ως απόρροια τους κορονοϊού, έχει αυξηθεί σημαντικά στη χώρα μας τον τελευταίο χρόνο. Όπως τόνισε η πανδημία έφερε τις αλλαγές που θα βλέπαμε μετά από δύο ή τρία χρόνια στο σήμερα. Επισήμανε πως το ηλεκτρονικό εμπόριο ήρθε για να μείνει και μαζί του και η ανάγκη για μεγαλύτερους αποθηκευτικούς χώρους. Αυτό που εκτιμάει ότι θα δούμε είναι να αναπτύσσεται η ανάγκη για μεγάλα αποθηκευτικά κέντρα συγκεκριμένων προδιαγραφών (πρόσβασης και ψηφιακών χαρακτηριστικών), ενώ παράλληλα θα αναπτύσσονται και μικρότεροι χώροι (από 500 έως και 2.000 τμ) μέσα ή κοντά στο αστικό πλέγμα ώστε να εξυπηρετείται το last mile.
