Η εμπειρία, πέρα από την (οικονομική) θεωρία, «διδάσκει» ότι όταν αυξάνεται το κόστος του χρήματος - δηλαδή αυξάνονται τα επιτόκια – και ταυτόχρονα μειώνεται η διαθέσιμη ρευστότητα, οι καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων αρχίζουν να συρρικνώνονται.
Ο λόγος είναι απλός. Η φυσιολογική «τάση» για διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας στα προηγούμενα επίπεδα – άσχετα αν ήταν υψηλή ή χαμηλή – απαιτεί χρηματοδότηση, η οποία αναγκαστικά στις συνθήκες αυτές καταλήγει να «καταναλώνει» διαθέσιμους πόρους, από τις καταθέσεις.
Αν η συνθήκη αυτή εξελίσσεται σε ένα περιβάλλον στο οποίο ο πληθωρισμός είναι υψηλός, όπως στην τρέχουσα συγκυρία, η ταχύτητα «κατανάλωσης» των καταθέσεων αυξάνεται για τον προφανή λόγο ότι η διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας στα προηγούμενα επίπεδα, απαιτεί την «κατανάλωση» μεγαλύτερου μέρους των καταθέσεων.
Αν επιπλέον οι δύο προηγούμενες συνθήκες συνδυασμένες, εξελίσσονται σε ένα περιβάλλον στο οποίο διαφαίνεται ως βέβαιη η είσοδος της οικονομικής δραστηριότητας σε φάση ύφεσης, τότε η ταχύτητα συρρίκνωσης των καταθέσεων αποκτά ρυθμούς που τελευταία αρχίζουν να καταγράφονται με αξιοπρόσεκτο τρόπο στα λογιστικά στοιχεία και των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Πέραν εκείνων που συμβαίνουν στις αμερικάνικες τράπεζες.
Ακραίο παράδειγμα για το πως εξελίσσονται οι καταθέσεις στις ευρωπαϊκές τράπεζες, πέραν εκείνων του Μάρτη με την Credit Suisse και της Deutsche Bank, η πρόσφατη ανακοίνωση της ισπανικής Santander, αλλά και τα σχετικών στοιχείων των ιταλικών και γαλλικών τραπεζών...
Ένα δεύτερο στοιχείο που πρέπει να προσέξει κανείς σήμερα για να αξιολογήσει την σημασία της «κίνησης» στις καταθέσεις των τραπεζών, είναι το γεγονός ότι έστω και με κάποια καθυστέρηση, δέκα μήνες μετά την έναρξη της διαδικασίας αύξησης των επιτοκίων, οι αρμόδιες υπηρεσίες εποπτείας της ΕΚΤ στην Φρανκφούρτη ζήτησαν από τις τράπεζες αναλυτικά στοιχεία για τα διακρατούμενα μέχρι την λήξη τους assets (ομόλογα, αμοιβαία, παράγωγα, κ.λ.π.) που αφορούν στα ίδια κεφάλαια των τραπεζών.
Ο λόγος που ζητάει αυτό η ΕΚΤ έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα assets αυτά, με την αύξηση των επιτοκίων διατηρούν μεν την ονομαστική τους τιμή, αλλά σε περίπτωση που η τράπεζα χρειασθεί να τα ρευστοποιήσει άμεσα, για να καλύψει ανάγκες της, θα υποστούν μία σημαντική υποτίμηση.
Και ο λόγος που κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί είναι, είτε λόγω δραστικής μείωσης των καταθέσεων, όπως πχ. έγινε με τις αμερικάνικες τράπεζες τον Μάρτη (και συνεχίζεται και τον Απρίλη με την First Republic Bank), είτε λόγω κάποιας έκτακτης ανάγκης ενίσχυσης της ρευστότητας της τράπεζας...
Το χρονικό διάστημα που έδωσε η ΕΚΤ για να απαντήσουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι περιορισμένο.
Και αυτό γιατί η μείωση των καταθέσεων που παρατηρείται, σε συνδυασμό με τις συνέπειες της συνεχιζόμενης αύξησης των επιτοκίων, της συρρίκνωσης της διαθέσιμης ρευστότητας, τον πληθωρισμό και την επερχόμενη ύφεση μπορεί να προκαλέσει στο ορατό ορίζοντα έκτακτης φύσης ανάγκες ενίσχυσης της ρευστότητας κάποιων τραπεζών...
Το αξιοσημείωτο όμως εδώ είναι ότι όσα ισχύουν για τις τράπεζες, όσον αφορά στις πιέσεις που αναπτύσσονται, ισχύουν πολύ περισσότερο για τις ασφαλιστικές εταιρείες και ασφαλιστικά ταμεία, κλπ.
Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι η ΕΚΤ από την στιγμή που ενεργοποιεί αυτόν τον επείγοντος χαρακτήρα έλεγχο, έχει σοβαρούς λόγους για να το κάνει, αλλά ταυτόχρονα διαθέτει και τα εργαλεία για να αντιμετωπίσει τα όποια αποτελέσματα προκύψουν...
Με τις ασφαλιστικές εταιρείες, τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία, ποιος ελέγχει και ποιος διαθέτει την ετοιμότητα για να αντιμετωπίσει τις όποιες «έκτακτες καταστάσεις» και τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες;
Ήδη η περίπτωση της ανακοίνωσης ζημιών 2 δισ. ευρώ από μεγάλο συνταξιοδοτικό ταμείο στην Σουηδία, ή οι βιαστικές ενέργειες αντιμετώπισης μιας κατάστασης που λίγο απέχει από την κατάρρευση μεγάλης ασφαλιστικής εταιρείας στην Ιταλία, ή αντίστοιχη περίπτωση που έχει προηγηθεί στην Ρουμανία (με παρακλάδι στην Ελλάδα), έχουν αρχίσει να «χτυπάνε καμπανάκια» στην Ευρωζώνη.
Δεν πρέπει «κάποιος» αρμόδιος εποπτικός φορέας να... ασχοληθεί πριν οι εκπλήξεις αρχίσουν να αποκτούν ονοματεπώνυμο;
Γ. Αγγέλης
Διαβάστε περισσότερα άρθρα της στήλης ΟΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ
Ακολουθήστε το insider.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.