Σταθερή στροφή στις προθεσμιακές καταθέσεις έχουν κάνει τα νοικοκυριά από τον περασμένο Σεπτέμβριο, λίγο μετά την έναρξη της αύξησης των επιτοκίων της ΕΚΤ τον Ιούλιο. Από τότε, μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023 (σ.σ. στις 2 Μαΐου η ΤτΕ αναμένεται να ανακοινώσει τα στοιχεία μηνός Μαρτίου), οι καταθέσεις ταμιευτηρίου έχουν υποχωρήσει κατά 1,858 δις. ευρώ (από τα 112.391 δις. στα 110,533 δις. ευρώ), ενώ οι καταθέσεις προθεσμίας έχουν αυξηθεί κατά 3,209 δις. ευρώ (από τα 23,904 στα 27,113 δις. ευρώ).
Η στροφή των νοικοκυριών σε καταθέσεις προθεσμίας έγινε εντονότερη από τις αρχές του 2023, όταν οι αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ άρχισαν να αποτυπώνονται πιο ορατά στα επιτόκια των καταθέσεων. Και παρά τη μείωση των συνολικών καταθέσεων των νοικοκυριών και τον «αντιπερισπασμό» από εναλλακτικές τοποθετήσεις υψηλότερων αποδόσεων, στο πρώτο δίμηνο του έτους τα νοικοκυριά αύξησαν τις καταθέσεις τους προθεσμίας κατά 3,033 δις. ευρώ (από τα 24,080 στο τέλος Δεκεμβρίου 2022, στα 27,113 δις. ευρώ). Σημειώνεται ότι τo μεσοσταθμικό επιτόκιo στις καταθέσεις προθεσμίας των νοικοκυριών (και των επιχειρήσεων) διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο το 2022 σε 0,16%, περίπου όσο και το 2021, για να ενισχυθεί στον Ιανουάριο 2023 στο 0,6% και τον Φεβρουάριο στο 1,03%.
Την ίδια στιγμή, οι καταθέσεις ταμιευτηρίου των νοικοκυριών μειώθηκαν από το τέλος Δεκεμβρίου 2022 μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2023 κατά 4,4 δις. ευρώ (από τα 114,933 στα 110,533 δις. ευρώ).
Αυτά, την ώρα που οι καταθέσεις των νοικοκυριών συρρικνώνονται λόγω της αύξησης του πληθωρισμού και της αναγκαίας κάλυψης υποχρεώσεων. Τον Φεβρουάριο του 2023 οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 202 εκατ. ευρώ, έναντι μείωσης κατά 1,419 δις. ευρώ που είχαν καταγράψει τον Ιανουάριο.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρατίθενται στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ, η επιβράδυνση στην αύξηση των καταθέσεων άρχισε να σημειώνεται από το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Προς τα τέλη του 2022 άρχισε να λαμβάνει χώρα μερική αναδιάρθρωση των διαθεσίμων των νοικοκυριών (και των επιχειρήσεων) από καταθέσεις μίας ημέρας προς καταθέσεις με συμφωνημένη διάρκεια (προθεσμίας), η οποία συνεχίστηκε το 2023.
Το 2022 οι τραπεζικές καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα εξακολούθησαν να ενισχύονται, με ρυθμό όμως που συνέχισε για δεύτερο έτος να αποκλιμακώνεται. Ειδικότερα, οι καταθέσεις του εγχώριου ιδιωτικού τομέα σημείωσαν σωρευτική αύξηση κατά 8,6 δισ. ευρώ (ή 5%) το 2022, που αντιστοιχούσε στο 1/2 περίπου της ροής του 2021 (16,2 δισ. ευρώ), αλλά ήταν σχεδόν ανάλογη με την ετήσια ροή που είχε καταγραφεί κατά τα έτη 2018-19 πριν από την πανδημία. Το υπόλοιπο των ιδιωτικών καταθέσεων διαμορφώθηκε στα τέλη του 2022 σε 189 δισ. ευρώ, που είναι το υψηλότερο επίπεδο από τα μέσα του 2011 και μετά.
Οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 6,0 δισ. ευρώ το 2022, έναντι 8,5 δισ. ευρώ το 2021. Ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των καταθέσεων των νοικοκυριών, που είχε αρχίσει να επιβραδύνεται από το δ΄ τρίμηνο του 2021, συνέχισε να υποχωρεί στη διάρκεια του 2022 και την περίοδο Απριλίου-Δεκεμβρίου κυμάνθηκε γύρω στο 4%, δηλ. χαμηλότερα από τις προ πανδημίας τιμές το 2019 (Δεκέμβριος 2022: 4,4%, Δεκέμβριος 2021: 6,8%). Τον Ιανουάριο του 2023 ο εν λόγω ρυθμός επιβραδύνθηκε περαιτέρω σε 3,7%.
H πορεία των καταθέσεων των νοικοκυριών υποστηρίχθηκε το 2022 από τον υψηλό ρυθμό ανάκαμψης της οικονομίας, που συνέχισε να αποτυπώνεται σε αξιοσημείωτη άνοδο της μισθωτής απασχόλησης (στους τομείς του τουρισμού, της μεταποίησης, των κατασκευών και του εμπορίου) κυρίως κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, καθώς και του εισοδήματος των αυτοαπασχολουμένων.
Ταυτόχρονα, υποστηρικτικά για τις καταθέσεις των νοικοκυριών λειτούργησε η εισοδηματική ενίσχυση που καταβλήθηκε με διάφορες μορφές προς τα φυσικά πρόσωπα λόγω των ανατιμήσεων στην ενέργεια και τα τρόφιμα. Από την άλλη πλευρά, το 2022 δεν σημειώθηκε σημαντική αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων σε ονομαστικούς όρους ικανή να ενισχύσει τα κίνητρα των νοικοκυριών για αποταμίευση. Τα νοικοκυριά συνέχισαν να πραγματοποιούν καταναλωτικές δαπάνες που είχαν αναβάλει στην περίοδο της πανδημίας, ενώ παράλληλα έληξαν, στην πλειοψηφία τους, τα μέτρα στήριξης για την πανδημία. Μάλιστα, εφόσον ληφθεί υπόψη η εξέλιξη του πληθωρισμού, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των καταθέσεων των νοικοκυριών σε πραγματικούς όρους, αφού κατά την οξεία φάση της πανδημίας υπερέβη προσωρινά τον ονομαστικό ρυθμό, στη συνέχεια εξασθένησε σημαντικά και από το Φεβρουάριο του 2022 έλαβε αρνητικές τιμές, αντανακλώντας την απότομη επιτάχυνση του πληθωρισμού. Το τελευταίο τρίμηνο του 2022, ο ρυθμός συρρίκνωσης των καταθέσεων των νοικοκυριών σε πραγματικούς όρους περιορίστηκε.
