Ροή
Σήμερα
Εδώ και τρεις μήνες η πανδημία του κορονοϊού δοκιμάζει τις αντοχές της ευρωπαϊκής κοινωνίας και οικονομίας. Η Ευρώπη βγαίνει «πληγωμένη» από μια ακόμα κρίση και σταδιακά προσπαθεί να συνέλθει. Άνθρωποι έχασαν απροσδόκητα τη ζωή τους, την επαφή με την οικογένεια τους, τη δουλειά τους και μέρος της ελευθερίας τους. Κάθε σχεδιασμός για το αύριο γίνεται πλέον με άλλα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα. Τείνει να επικρατήσει μια αίσθηση φόβου που οφείλεται σε τρείς παράγοντες.
Στην χρονική αβεβαιότητα εύρεσης αποτελεσματικής θεραπείας και εμβολίου.
Στην πιθανότητα έλευσης και άλλων «κυμάτων» ενός μεταλλαγμένου ιού, και
Στην πρωτοφανή οικονομική ύφεση που θα ακολουθήσει.
Υπάρχουν πολλοί που δαιμονοποιούν την παγκοσμιοποίηση, διακινούν θεωρίες συνομωσίας ή καταστροφολογούν για το μετά. Προκρίνουν την εθνική περιχαράκωση και την εφαρμογή ολοένα και πιο αυταρχικών και αμφιλεγόμενων μέτρων παρακολούθησης. Παραβλέπουν το γεγονός ότι αν είναι να έρθει γρήγορα μια αξιόπιστη θεραπεία, αυτό απαιτεί διεθνή συντονισμό και μια πολυμερή συνεργασία ερευνητικών κέντρων και δικτύων καινοτομίας. Ξεχνούν πως η πρόοδος της ανθρωπότητας προήλθε κυρίως από ανοιχτά και διαφανή συστήματα. Ξεχνούν επίσης ότι οι αποκλεισμοί και οι κάθε είδους καταπιέσεις στην Ευρώπη δεν έφεραν ποτέ καλύτερες μέρες και θετικές εξελίξεις.
Παρόλα αυτά η αγωνία, η αβεβαιότητα και ο φόβος παραμένουν.
Θα ξαναχρειαστεί να ληφθούν τέτοια αυστηρά μέτρα καραντίνας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο;
Θα αντέξουν οι επιχειρήσεις; Αεροπορικές εταιρείες και πολλοί κλάδοι της οικονομίας προστρέχουν ήδη σε κρατικές ενισχύσεις.
Το φιλόδοξο πράσινο σχέδιο ενός Green Deal θα προχωρήσει στην Ευρώπη ;
Θα βρεθούν οι αναγκαίοι πόροι, πώς και από ποιους;
Πώς θα είναι η ζωή μετά;
Αύριο
Σε όλες τις μεταβατικές εποχές της ιστορίας, όπως αυτή που ζούμε εδώ και καιρό, τα ηθικά διλήμματα έρχονταν πάντα στο προσκήνιο. Οι απαντήσεις σε αυτά τα διλήμματα, οι επιλογές των οικονομικών εργαλείων, και οι προτεραιότητες της πολιτικής, διαμόρφωναν τις ιδεολογίες και το σκηνικό της επόμενης εποχής. Τα τεχνολογικά επιτεύγματα της 4η βιομηχανικής επανάστασης, η κλιματική αλλαγή και η προοπτική συχνών επαναλήψεων παρόμοιων παγκόσμιων επιδημιών, θέτουν το πλαίσιο των διλημμάτων της εποχής μας. Οι απαντήσεις στα διλήμματα αυτά θα μας οδηγήσουν σε μια διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας αλλά και της οικονομίας μας αύριο.
Ένα από τα σημερινά ηθικά διλήμματα που ανέδειξε εμφατικά (και) η κρίση του κορονοϊού, είναι το ποιος ελέγχει και με ποιες διαδικασίες τον τεράστιο όγκο κρίσιμων πληροφοριών αξίας δισεκατομμυρίων. Τα λεγόμενα και μέτα-δεδομένα που αποτελούν πληροφορίες για ευρύτερα σύνολα πληροφοριών/δεδομένων και συσσωρεύονται τεχνολογικά από δημόσιες υπηρεσίες αλλά και εταιρείες. Το ηθικό αυτό δίλημμα, σε επίπεδο χάραξης δημόσιας πολιτικής, δίνει δυο επιλογές στα κράτη:
Την επιλογή του συστήματος του Απολυταρχικού Καπιταλισμού των Δεδομένων από την μια, και
Την επιλογή του συστήματος της Συνεργατικής Οικονομίας του Διαμοιρασμού από την άλλη.
Η πρώτη επιλογή, στο όνομα της ασφάλειας, θέλει να εφαρμόσει μια συγκεντρωτική ψηφιακή επιτήρηση και διαχείριση των (μέτα)δεδομένων μέσα από κλειστά συστήματα. Επιδιώκει την αυστηρή ψηφιακή επιτήρηση της πληροφόρησης, της ιδιωτικότητας και των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Αδιαφορεί για τα νέα ψηφιακά δικαιώματα άλλα και για τα κλασσικά όπως η συμμετοχή κα. Μοιράζεται με τους άλλους διεθνείς δρώντες μόνο όσα δεδομένα κρίνει ως μη ενοχοποιητικά για το ίδιο. Ορίζει την εθνική κυριαρχία με όρους που είναι ωφέλιμοι μόνο για τους έχοντες την εξουσία.
Η δεύτερη επιλογή αντιμετωπίζει τα (μέτα)δεδομένα ως τον ψηφιακό καθρέφτη του πραγματικού κόσμου. Επιδιώκει όμως την ευρύτερη δυνατή συνεργασία με αποκεντρωμένη διαχείριση για την μείωση ή μηδενισμό κάθε κόστους προς όφελος των πολλών. Βάζει δικλείδες ασφαλείας στην χειραγώγηση των (μέτα)δεδομένων και θεσπίζει μηχανισμούς ανταπόδοσης των υπερκερδών από την χρήση τους. Διασταυρώνει και πιστοποιεί τις πληροφορίες με διαφανείς διαδικασίες ευνοώντας τον πλουραλισμό. Κατευθύνει και χρηματοδοτεί κατά προτεραιότητα την έρευνα της τεχνητής νοημοσύνης σε ζητήματα πχ υγείας και εξάλειψης νόσων, αντιμετώπισης της φτώχειας και της κλιματικής αλλαγής. Μοιράζεται τη γνώση και την πληροφόρηση με άλλους διεθνείς δρώντες, γιατί έτσι θεωρεί ότι προστατεύει τους πολίτες και ενισχύει την εθνική κυριαρχία.
Η επιλογή για την Ευρώπη
Ο κορονοϊός άλλαξε την καθημερινότητά μας και μπορεί να καθορίσει τον μετέπειτα τρόπο ζωής μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάστηκε σε μια ακόμα κρίση διχασμένη και άτολμη. Τα ρήγματα βορείων - νοτίων και δυτικών - ανατολικών ενισχύονται αποσταθεροποιητικά και το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται ήδη αμήχανο εκτός Ε.Ε. Την ίδια στιγμή Η.Π.Α. και Κίνα δείχνουν έτοιμες να κλιμακώσουν έναν νέο ψυχρό και αδυσώπητο εμπορικό πόλεμο που θα αφορά και τα (μέτα)δεδομένα.
Μέσα σε αυτό το ραγδαία μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον η Ε.Ε. είναι πιο φανερό από ποτέ ότι χρειάζεται άμεσα αλλαγές. Αλλαγές στη δομή της, τη λειτουργία των οργάνων της και τους στόχους της. Μόνο ενωμένη και δίνοντας ένα νέο νόημα στην ύπαρξή της, μπορεί να έχει ευοίωνο μέλλον! Σε διαφορετική περίπτωση θα ξαναχωριστεί σε κομμάτια και το όραμα της ενοποίησης θα καταρρεύσει.
Αυτές τις ημέρες βρίσκεται σε διαβούλευση μέχρι τις 19 Μαΐου η ευρωπαϊκή ψηφιακή στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη και τα δεδομένα που παρουσιάστηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2020. Εντός του έτους θα παρουσιαστεί νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες και θα αναθεωρηθεί ο κανονισμός για την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις ηλεκτρονικές συναλλαγές (Κανονισμός eIDAS).
Αν θέλουμε οι ακρογωνιαίοι λίθοι της ευρωπαϊκής ενοποίησης που είναι το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατία και η ειρήνη, να επαναβεβαιωθούν και να επανανοηματοδοτηθούν μέσα σε ένα νέο πλαίσιο οργάνωσης κοινωνίας και οικονομίας, τότε η επιλογή για το ψηφιακό μέλλον μιας ενωμένης Ευρώπης είναι μονόδρομος. Η Συνεργατική Οικονομία του Διαμοιρασμού έναντι του Απολυταρχικού Καπιταλισμού των Δεδομένων. Με σύμμαχο καινοτόμα οικονομικά εργαλεία (Crowdfunding, Ομόλογα ειδικού σκοπού κα) και αποκεντρωμένες τεχνολογίες DLT παραγωγής, διαχείρισης και διαμοιρασμού (3D printing, Blockchain κα) μπορεί να παραχθεί και να αναδιανεμηθεί πλούτος και γνώση. Από αποκεντρωμένα συστήματα παραγωγής και διανομής ενέργειας μέχρι τον διαμοιρασμό αυτοκινήτων, ηλεκτρικών και φαρμακευτικών ειδών.
Αυτό είναι και το στοίχημα της μετα-κορονοϊού εποχής για την ψηφιακή Ευρώπη, αν αποφασίσει να προχωρήσει ενωμένη…
