Ροή
Οι τέσσερις συστημικές ξεκίνησαν το 2020 με ενεργητικό αξίας 261,4 δις ευρώ, εκ των οποίων στο ταμείο τους είχαν διαθέσιμα 14,7 δις ευρώ, που αντιστοιχούν στο 5,7% του ενεργητικού τους, ενώ τα δάνεια που έχουν δώσει ανέρχονταν σε 149,3 δις ευρώ ή αλλιώς το 57,1% του ενεργητικού τους. Τα υπόλοιπα 97,4 δις ευρώ ήταν απαιτήσεις έναντι άλλων πιστωτικών ιδρυμάτων, ομόλογα, παράγωγα, συμμετοχές και άλλα λοιπά στοιχεία.
Σημειωτέων ότι το 2019 είχαμε σε σχέση με το 2018 περιορισμένη αύξηση του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζικών ομίλων κατά 8,7 δις ευρώ, μετά από πολυετή συρρίκνωσή του ενώ τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ) με στοιχεία Μαρτίου 2020 της ΤτΕ ήταν στα 60,9 δις ευρώ, αποτελώντας το 40% των δανείων τους.
Ένα προβληματικό σημείο του ενεργητικού τους, δηλαδή των απαιτήσεων τους, είναι τα δάνεια που έχουν δώσει. Εδώ και μια δεκαετία κανείς – ούτε οι ίδιες οι τράπεζες- δεν γνωρίζουν την - έστω και με προσέγγιση - πραγματική αξία του ενεργητικού τους. Δεν έχει ξανασυμβεί στην ιστορία του δυτικού κόσμου να έχουμε ανώνυμες εταιρείες που να μην γνωρίζουν για δέκα χρόνια την αξία του ενεργητικού τους. Ταυτόχρονα, το παθητικό των τραπεζών, οι υποχρεώσεις τους δηλαδή, είναι πάρα πολύ καλά ορισμένες.
Το πιο ενδιαφέρον σημείο είναι ότι παρότι την ημιθανή τους κατάσταση έχουν πρόσβαση σε απεριόριστη ρευστότητα λόγω ΕΚΤ κι ενώ η πρόσβαση σε θηριώδη ρευστότητα μέσω δανεισμού, έφθασε τα 38,9 δισ. ευρώ από 12,3 δισ. ευρώ που ήταν τον Μάρτιο, εντούτοις τη ρευστότητα αυτή την κρατούν κερδίζοντας έως και 0,5%. Οι λόγοι είναι πολλοί. Κυρίως δεν έχουν εικόνα για το ενεργητικό τους, ούτως ή αλλιώς, έχουν την μη προβλέψιμη πίεση, που εισάγει η πανδημία στα δανειακά τους χαρτοφυλάκια, η οποία είναι σίγουρο ότι θα εκτινάξει κι άλλο τον όγκο των ΜΕΔ και φυσικά, μια μικρή και μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα, που σε ένα μεγάλο της ποσοστό είναι zombie. Ταυτόχρονα έχουν να αντιμετωπίσουν και την Ελληνική πολιτεία που έχει μεριμνήσει εδώ και χρόνια να προστατεύει τον κακοπληρωτή, είτε ιδιώτη είτε επιχειρηματία με διάφορους τρόπους.
Οι τράπεζες την τελευταία δεκαετία θα έπρεπε να είχαν σαφώς επιταχύνει τις πωλήσεις και τις τιτλοποιήσεις δανείων, αλλά και ταυτόχρονα να είχαν προχωρήσει με πιο γοργά βήματα στον τομέα των εσόδων, με μία πιο υγιή πιστωτική επέκταση, πράγμα που η ΤτΕ, αλλά και όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις αρνήθηκαν πεισματικά τα τελευταία χρόνια. Έτσι, οι τράπεζες επικεντρώθηκαν κυρίως στο πώς να «διώξουν» τα προβληματικά στοιχεία του ενεργητικού τους, κυρίως με την παραίνεση της ΤτΕ, καθώς και του SSM, με αποτέλεσμα η πιστωτική επέκταση τους να βαίνει διαρκώς σε αρνητικά επίπεδα.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι έχουμε βρεθεί σαν χώρα και σαν οικονομία, 10 χρόνια μετά, να μην έχουμε λύσει το πρόβλημα στο τραπεζικό μας σύστημα. Ταυτόχρονα τρέχουμε στο 9μηνο με δημοσιονομικό έλλειμα 10%, 7 δις πρωτογενές έλλειμα, με προοπτική να μεγαλώσουν μέχρι τη λήξη του έτους, καθώς και πτώση εσόδων από άμεσους και έμμεσους φόρους στο ίδιο διάστημα κατά 13%.
Από τα πρώτα χρόνια της κρίσης χρέους της χώρας, που οδήγησε και στην τραπεζική κρίση, λόγω του εναγκαλισμού των τραπεζών και των πολιτικών κομμάτων εξουσίας, οι μετοχές των ελληνικών τραπεζών έχουν «μηδενίσει» αρκετές φορές. Ο λόγος; Οι τράπεζες αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα που λύνεται άμεσα με χρήματα μόνο, ενώ ακόμη και το στελεχιακό δυναμικό της διοίκησης των τραπεζών, μέχρι πριν από μερικά χρόνια, ήταν τοποθετημένο με την σύμφωνη γνώμη των πολιτικών κομμάτων, στερώντας από το χρηματοπιστωτικό σύστημα σοβαρές διοικήσεις, που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη σοβαρή κρίση που πέρασε η χώρα.
Όταν όμως οι τράπεζες, σε αγαστή συνεργασία με το ελληνικό πολιτικό σύστημα, προσπαθούν να λύσουν χωρίς λεφτά, παρά μόνο με προβλέψεις και λογιστικά κεφάλαια, ένα πρόβλημα που χρειάζεται λεφτά, τότε το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί. Οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου έγιναν «οριακά» ώστε οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας να είναι υψηλοί, αλλά δεν συνοδεύτηκαν με αντίστοιχες πολιτικές, στο επίπεδο ανάκτησης των προβληματικών δανείων, γιατί απλά στην χώρα οι ψήφοι είναι πιο σημαντικές από τις τραπεζικές υποχρεώσεις.
Φυσικά το ερώτημα παραμένει: Πως μπορεί να λυθεί ο γόρδιος δεσμός των ελληνικών τραπεζών; Θα απαντήσουμε μέσω Η.Π.Α. Στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 η πολιτική εξουσία αποφάσισε μέσω του προγράμματος Troubled Asset Relief Program (TARP) να στηρίξει το αμερικάνικο χρηματοπιστωτικό σύστημα με 426,4 δις δολάρια, αφού δεν υπήρχε κανείς άλλος να το κάνει. Όταν ολοκληρώθηκε πάντως η πώληση των περιουσιακών στοιχείων, που είχε αγοράσει το κράτος, απέφερε στο αμερικανικό δημόσιο περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια κέρδος. Το ίδιο διάστημα, όλες οι τραπεζικές μετοχές απογειώθηκαν, με νέους μετόχους, με τον τραπεζικό δείκτη να δίνει αποδόσεις σχεδόν 500% σε μια δεκαετία, ενώ μετοχές όπως η Bank of America, JPMorgan Chase & Co, Morgan Stanley και Wells Fargo να δίνουν αποδόσεις το ίδιο διάστημα της τάξης του 1000%, 502%, 356% και 344% αντίστοιχα.
Το ίδιο διάστημα οι μετοχές των ελληνικών τραπεζών απλά μηδένισαν.
Με λίγα λόγια, ένα πρόβλημα που ήθελε λεφτά για να λυθεί, διότι υπήρχαν πολλές απώλειες που έπρεπε να παρθούν κατά τη διάρκεια της λύσης, λύθηκε με λεφτά στις ΗΠΑ, τα οποία έφεραν τελικά κέρδος στα κρατικά ταμεία, γιατί η οικονομία λειτούργησε με σωστά κριτήρια. Στην Ελλάδα το πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών, φυσικά δεν θέλει τέτοιου μεγέθους κεφάλαια, όμως χρειάζεται αρκετά δισεκατομμύρια, για αυτό όλοι σπρώχνουν το τενεκεδάκι παρακάτω. Τα κεφάλαια πρέπει όμως να δοθούν, δεν έχει σημασία ποιος ή ποιοι θα τα βάλουν. Όταν δείτε να πέφτουν στο τραπέζι αρκετά δις ευρώ, που ίσως ξεπερνούν και τη σημερινή κεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, τότε θα είμαστε σίγουροι ότι το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με το σωστό τρόπο και θα αποκτήσουμε τραπεζικό σύστημα σαν κι αυτό που υπάρχει και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
