Εκλογές 2023: Τι θα ψηφίσω

Την επόμενη φορά που θα συναντηθούμε μέσα από αυτές τις γραμμές, πιθανότατα την Δευτέρα το πρωί, όλοι μας θα ξέρουμε «τι ψηφίσαμε».

Κοντός ψαλμός …

Γι’ αυτό, το Οικονογράφημα εκτιμά ότι θα ήταν σκόπιμο, πριν από την Κυριακή να ρίξουμε μια ματιά μέσα από το «παράθυρο» αυτής της στήλης, στον κόσμο όπως θα είναι την Δευτέρα το πρωί, όταν όλοι μας θα ξέρουμε «τι ψηφίσαμε».

Για να το κάνουμε αυτό θα επιλέξουμε δύο στοιχεία μη αμφισβητήσιμα, δύο εκθέσεις ήδη δημοσιευμένες από τις δύο μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη – αν εξαιρέσει κανείς εκείνη της Κίνας – την Fed και την ΕΚΤ.

Και οι δύο δημοσιοποιήσαν τις προηγούμενες εβδομάδες τις τακτικές Εκθέσεις τους για την κατάσταση που βρίσκονται οι πιστωτικές συνθήκες στο τραπεζικό σύστημα, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Και οι δύο Εκθέσεις βεβαιώνουν ότι οι τράπεζες έχουν αυστηροποιήσει με ραγδαίους ρυθμούς τους τελευταίους 6 – 8 μήνες τις συνθήκες παροχής δανείων τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στα νοικοκυριά.

Η αυστηροποίηση αυτή είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι οι Κεντρικές Τράπεζες Fed και ΕΚΤ έχουν αντιστρέψει την νομισματική τους πολιτική και από την για πολλά χρόνια ποσοτική χαλάρωση έχουν περάσει στην νομισματική σύσφιξη. Με άλλα λόγια, έχουν κάνει το δολάριο και το ευρώ ακριβότερο και λιγότερο ή περισσότερο δυσκολότερο να το δανειστεί κανείς, είτε για να επενδύσει, είτε για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος του, είτε απλά για να συντηρήσει το βιοτικό του επίπεδο ενισχύοντας την καταναλωτική του δαπάνη.

Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας διαδικασίας είναι ότι η οικονομική δραστηριότητα οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια σε επιβράδυνση ή ύφεση και τα κέρδη των επιχειρήσεων σε πτώση. Από την διαδικασία αυτή, βέβαια, δεν λείπουν οι «παράπλευρες» απώλειες, οι χρεοκοπίες, οι τραπεζικές κρίσεις και η συρρίκνωση της λεγόμενης «αγοράς» και τέλος οι νομισματικές αναταραχές, με κατάληξη τις συνέπειες στην απασχόληση, κλπ. Δηλαδή, με άλλα λόγια αυτά που καθορίζουν την καθημερινή ζωή μας. Τι από αυτά έχουν ήδη αρχίσει να συμβαίνουν; Από τα τελευταία στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί στο Bloomberg – μιας και στις ΗΠΑ όλα συμβαίνουν και «μετριούνται» γρηγορότερα – βρήκαμε και «ψαρέψαμε» τα ακόλουθα:

• Ο δείκτης παραγγελιών μειώθηκε περισσότερο από τον Απρίλιο του 2020.
• Ο μετρητής αποστολών έπεσε περισσότερο από 40 μονάδες.
• Ο δείκτης απασχόλησης έδειξε συρρίκνωση του αριθμού των εργαζομένων (αν και μικρότερη από τον προηγούμενο μήνα).
• Οι ώρες εργασίας μειώθηκαν.
• Ο δείκτης των εργοστασιακών αποθεμάτων συρρικνώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2020.

Στην εικόνα αυτή δεν χρειάζεται να προσθέσει κανείς ούτε την κρίση του ορίου χρέους στις ΗΠΑ, ούτε την πρωτοφανή πολιτική κρίση, ούτε ένα νέο κύκλο τραπεζικών καταρρεύσεων, ούτε ένα νέο γύρο επέκτασης του πολέμου στην Ουκρανία, με νέες αναταραχές στην ενεργειακή κρίση, για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα. Από μόνη της η «τάση» αρκεί για να δείξει ένα δύσκολο, πολύ δύσκολο ορίζοντα.

Το παράδοξο όπως παρατηρούν πολλοί αναλυτές στα μεγάλα οικονομικά διεθνή ΜΜΕ, είναι ότι «ο τρόπος με τον οποίο η αγορά μετοχών δεν αντικατοπτρίζει μια επερχόμενη ύφεση φαίνεται, όλο και πιο ανώμαλος…». Και το ερώτημα είναι γιατί. Γιατί οι αγορές με όσα έχουν συμβεί και με όσα η ίδια η οικονομία προδιαγράφει ως αναμενόμενο να συμβούν, δεν «προεξοφλεί» αρνητικά αυτή την «τάση».

Η απάντηση που οι περισσότεροι αναλυτές δίνουν είναι ότι οι αγορές θεωρούν ότι οι Κεντρικές Τράπεζες είναι αδύνατο να συνεχίσουν – με την καταστροφή που μπορούν να προκαλέσουν – στην ίδια κατεύθυνση και ότι σύντομα θα υποχρεωθούν να ξανανοίξουν τους «κρουνούς» του χρέους και της ποσοτικής χαλάρωσης, είτε ο πληθωρισμός έχει συγκρατηθεί, είτε όχι…

Υπάρχει βέβαια και η μερίδα εκείνων που θεωρεί ότι οι αγορές παίζουν ήδη το επικίνδυνο παιχνίδι με τις «μουσικές καρέκλες», ένα παιχνίδι που λέει ότι «παίζεις» το ρίσκο μέχρι τελευταία στιγμή και εύχεσαι να είναι εσύ αυτός που θα προλάβει να «βγει» από την αγορά λίγο πριν αυτή καταρρεύσει. Ίσως η πραγματικότητα περιλαμβάνει και τις δύο εξηγήσεις… Ίσως.

Λίγο πολύ λοιπόν, είτε στις ΗΠΑ, είτε στην Φρανκφούρτη, είτε στο... Οροπέδιο Λασιθίου Κρήτης, από Δευτέρα και αφού θα έχουμε ψηφίσει, σ’ αυτόν τον κόσμο θα έχουμε να... κυβερνήσουμε και να κυβερνηθούμε. Και για να μη νομίζουμε πως μόνο όσοι διαβάζουν το Bloomberg, το Reuters, την Handelsblatt ή την LesEchos, καταλαβαίνουν τι γίνεται γύρω μας, σας μεταφέρω μια μικρή στιχομυθία προχθές το απόγευμα σε ένα χωματόδρομο ανάμεσα στα περιβόλια στο Οροπέδιο Λασιθίου.

Ο Στάθης, ένας «νεαρός» στα 40 – 42, ξεχορτάριαζε ένα μικρό περιβόλι όταν περνούσαμε μετά από ένα «περίπατο» 3 χιλιομέτρων, περνώντας από δίπλα του. Στάθηκε, σηκώθηκε, μας χαιρέτησε, δώσαμε γνωριμία και πιάσαμε την κουβέντα. Μας εξήγησε ότι φέτος αποφάσισε να καλλιεργήσει ολόκληρο το περιβόλι και να αποθηκεύσει πολλά λαχανικά για τον χειμώνα. Γιατί περιμένει ότι θα είναι δύσκολος, πολύ πιο δύσκολος από τα προηγούμενα χρόνια και... μακάρι να είναι έτσι μόνο για ένα δυο χρόνια ακόμα, όπως είπε. Και δεν εννοούσε τον καιρό βέβαια.

Δεν σας μεταφέρω την οικονομική και πολιτική «εξήγηση» που μας έδωσε, γιατί ήμαστε μόλις λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές και θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι το Οικονογράφημα μεροληπτεί υπέρ κάποιου κόμματος... Αλλά ο «νεαρός» αυτός μαγαζάτορας (έχει ένα κιόσκι) στο Ψυχρό, αγρότης και κτηνοτρόφος, σε υψόμετρο 950 μέτρα από την θάλασσα, είχε «μεταφράσει» σε ελαφριά κρητική διάλεκτο πολλά, από τις αναλύσεις των διεθνών οικονομικών ΜΜΕ χωρίς να τις έχει δει ποτέ του με αξιοπρόσεκτη... ακρίβεια. Άντε λοιπόν, να πάμε να ψηφίσουμε την Κυριακή, και τα λέμε πάλι από Δευτέρα…

Γ. Αγγέλης