Ροή
Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, η Κύπρος και η Ελλάδα προωθούν την υλοποίηση του αγωγού EastMed, ενός νέου αγωγού φυσικού αερίου που προορίζεται για τη διαφοροποίηση των πηγών φυσικού αερίου της Ευρώπης και για την εξεύρεση μακροχρόνιας αξιόπιστης αγοράς η οποία θα απορροφήσει το αέριο που θα προέλθει από τις πρόσφατες ανακαλύψεις στη Μεσόγειο.
Τελικά, Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ κατέληξαν σε συμφωνία για τον αγωγό East Med, ενός project το οποίο θα έχει ίδιο κόστος κατασκευής με τον TurkStream (περίπου 7 δισ.).
Ωστόσο, η αγορά εξακολουθεί να διατηρεί επιφυλάξεις ως προς τη βιωσιμότητα του αγωγού EastMed λόγω τεχνικών δυσκολιών που προκύπτουν από τη γεωλογία των περιοχών όδευσης όσο και λόγω αμφιβολιών για την επάρκεια κοιτασμάτων.
Η ιδέα του EastMed πρωτοεμφανίστηκε γύρω στο 2009-2010 μετά από την ανακάλυψη του κοιτάσματος Tamar στην παράκτια ζώνη του Ισραήλ. αυτό άνοιξε το δρόμο για εικασίες σχετικά με τις ενδεχόμενες ποσότητες που θα προέκυπταν ενώ στη συνέχεια ήρθε το κοίτασμα Λεβιάθαν στα ανοιχτά του Ισραήλ (με αποθέματα τα οποία θα μπορούσαν να φθάσουν τα 21 τρισ. κυβικά πόδια) και η ανακάλυψη του κοιτάσματος Ζορ στην αιγυπτιακή ΑΟΖ πέντε χρόνια αργότερα κάτι που δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες για τη δυναμική της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου.
Ωστόσο, στο μεσοδιάστημα, οι φορείς εκμετάλλευσης του Λεβιάθαν έχουν ήδη διαθέσει μέρος του συνολικού όγκου φυσικού αερίου σε εγχώριες εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και κυρίως στην εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας της Ιορδανίας. Η Αίγυπτος έχει επικεντρωθεί στην κάλυψη των εγχώριων αναγκών και την απαλλαγή από τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου. Όλα αυτά δημιουργούν αμφιβολίες σχετικά με την επάρκεια των πόρων και την ανάγκη μεταφοράς τους εκτός συνόρων.
Έτσι, τίθεται το ερώτημα σχετικά με τη χρησιμότητα του αγωγού East Med. Αν ο αγωγός βασιστεί στην Κύπρο, τότε θα ήταν λογικό να αναμένουμε οι συγκεκριμένοι όγκοι θα αξιοποιηθούν κατά κάποιον τρόπο. Ωστόσο, η Κύπρος υστερεί σε σχέση με την Αίγυπτο και το Ισραήλ μέχρι στιγμής δεν διαθέτει ένα ξεκάθαρο γιγάντιο πεδίο για να στηρίξει το μέλλον της προσφοράς.
Οι δύο ανακαλύψεις στο κοίτασμα Καλυψώ από την ENI και στο κοίτασμα Αφροδίτη που εκμεταλλεύεται η Noble Energy, δεν αρκούν για να στηρίξουν την κατασκευή ενός σχετικά ακριβού αγωγού φυσικού αερίου - ακόμα περισσότερο καθώς η Noble υπέγραψε μια προσωρινή συμφωνία να στείλει αέριο από το κοίτασμα «Αφροδίτη» στο τερματικό σταθμό LNG Idku της Αιγύπτου, πιθανότατα μέσω ενός υποθαλάσσιου αγωγού. Με βάσει την τρέχουσα κατάσταση, το κοίτασμα Καλυψώ και το Ισραήλ θα μπορούσαν να «γεμίσουν» τον αγωγό, ενώ τα σχέδια εξαγωγής φυσικού αερίου μέσω της Ελλάδας αντιμετωπίζουν επίσης δυσκολίες.
Το υποθαλάσσιο τμήμα από την παράκτια ζώνη της Κύπρου μέχρι το νησί της Κρήτης βρίσκεται σε βάθος 3 χλμ. Και εκτείνεται σε μια σεισμικά ενεργή ζώνη. Υπάρχει ακόμη ο φόβος ότι η Τουρκία θα διεκδικήσει δικαιώματα επί των αποθεμάτων υδρογονανθράκων στην Κύπρο (τον Φεβρουάριο του 2018 έστειλε πολεμικά πλοία προς την εξέδρα γεώτρησης της ΕΝΙ).
Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρεζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει ποτέ την εκβίαση φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο εάν εξαιρεθεί η Άγκυρα και η Βόρεια Κύπρος. Γνωρίζοντας τους εγγενείς κινδύνους σε έναν αγωγό φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν υπήρξε ενδιαφέρον από τις μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου να συμμετάσχουν στο έργο.
Αυτό είναι ανησυχητικό καθώς τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από ιδιώτες επενδυτές, από τους οποίους υπάρχει μια αισθητή έλλειψη - παρά τη χρηματοδότηση της ΕΕ των 35 εκατομμυρίων για την προώθηση αυτού που θεωρεί ως έργο κοινού ενδιαφέροντος.
Παράλληλα, ακόμη και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο αγωγός φυσικού αερίου East Med αποτελεί έναν πονοκέφαλο, καθώς η ανάθεσή του θα καθιστούσε «ανταγωνιστικό» τον Νότιο Διάδρομο Αερίου, ο οποίος μέχρι στιγμής περιλαμβάνει μόνον τον αγωγό Trans Adriatic Pipeline (TAP) με χωρητικότητα 10 δισεκατομμυρίων τόνων ετησίως.
