Ροή
Κλείνει η ψαλίδα των επιτοκίων μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης, με τις αποδόσεις των Ελλήνων από τις καταθέσεις τους στις ελληνικές τράπεζες να συγκλίνουν σημαντικά με αυτές που λαμβάνουν οι λοιποί κάτοικοι της Ευρωζώνης από τις τράπεζές τους, και το ίδιο να συμβαίνει επίσης με το κόστος των δανείων τους. Την ίδια στιγμή περιορίζεται και η ψαλίδα μεταξύ των επιτοκίων για τα νέα δάνεια και επιτοκίων για τις νέες προθεσμιακές καταθέσεις.
Οι επτά αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ από τον περασμένο Ιούλιο μέχρι και την πρόσφατη στις 4 Μαΐου, ενώ πέρασαν αυτόματα στα κυμαινόμενα επιτόκια των δανείων, δεν πέρασαν αυτόματα και στα επιτόκια καταθέσεων. Ως αποτέλεσμα, οι δανειολήπτες είδαν τις μηνιαίες δόσεις των δανείων τους να εκτοξεύονται, παίρνοντας πάνω τους όλη την αύξηση των 375 μονάδων βάσης στην οποία έχει αθροιστικά προβεί η ΕΚΤ. Την ίδια στιγμή οι αποδόσεις στις καταθέσεις παρέμεναν καθηλωμένες, καθώς οι τράπεζες είχαν υπερεπάρκεια ρευστότητας και δεν χρειαζόταν να πληρώσουν παραπάνω για να αποκτήσουν επιπλέον καταθέσεις.
Η ψαλίδα επιτοκίων στην Ελλάδα, μάλιστα, ήταν για το πρώτο διάστημα σημαντικά υψηλότερη από την Ευρωζώνη και αυτό είχε να κάνει, όπως εξηγεί η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών με το ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν υψηλότερο κόστος δανεισμού οι ίδιες από τις αγορές και κυρίως με το ότι οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης ξεκίνησαν νωρίτερα την αύξηση των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις λόγω των αρνητικών επιτοκίων που είχαν επιβάλει για σχεδόν μία τριετία. Από την άλλη, είχαν ξεκινήσει παράλληλα και την ανοδική προσαρμογή των νέων επιτοκίων για δάνεια σε ιδιώτες από τις αρχές του 2022, με μία συνολική αύξηση περίπου 200 μ.β. έναντι 105 μ.β. στην Ελλάδα.
Όπως επισημαίνεται σε ενημερωτικό σημείωμα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών με την επιμέλεια και του Προέδρου της Συντονιστικής Επιτροπής Οικονομικών & Φορολογικών Θεμάτων (CFOs) της ΕΕΤ, κ. Λάζαρου Παπαγαρυφάλλου (CFO της Alpha Bank) τα στοιχεία που πρέπει κανείς να παρακολουθεί για να κατανοήσει τις τάσεις τιμολόγησης και να συγκρίνει τα επιτόκια στην Ελλάδα με την υπόλοιπη Ευρωζώνη είναι τα νέα επιτόκια που προσφέρονται για δάνεια σε ιδιώτες και επιχειρήσεις έναντι των νέων επιτοκίων που προσφέρονται στις προθεσμιακές καταθέσεις.
Όπως αναφέρει η ενημέρωση της ΕΕΤ, για τα επιτόκια των νέων δανείων και καταθέσεων, όπως επίσης και για το μεταξύ τους περιθώριο (spread), η ΤτΕ (όπως αντίστοιχα και η ΕΚΤ) συμπεριλαμβάνει το κόστος του συνόλου των καταθέσεων πρώτης ζήτησης (ταμιευτηρίου και όψεως). Οι καταθέσεις πρώτης ζήτησης, λόγω των χαρακτηριστικών τους, τιμολογούνται σε όλη την Ευρώπη πολύ χαμηλά, πρακτικά κοντά στο 0%. Επιπλέον, η μερική μετατροπή τους σε προθεσμιακές καταθέσεις άρχισε πριν μόλις λίγους μήνες και είναι ακόμα σε εξέλιξη, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωζώνη.
Στο πρόσφατο (5/5/2023) Δελτίο Τύπου της ΤτΕ για τον μήνα Μάρτιο, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων εμφανίζεται στο 0,23%, δηλ. 3 μονάδες βάσης κάτω από το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων (0,26%). Ωστόσο ο μέσος όρος των νέων προθεσμιακών καταθέσεων για το συγκεκριμένο μήνα είναι πάνω από το 1%. Αυτό σημαίνει ότι στο παρόν περιβάλλον αυξανόμενων παρεμβατικών επιτοκίων από την ΕΚΤ, η αύξηση του περιθωρίου μεταξύ νέων δανείων και καταθέσεων, η οποία είναι απολύτως συμβατή με τις τάσεις της Ευρωζώνης, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το υφιστάμενο επιτόκιο των καταθέσεων πρώτης ζήτησης, το οποίο δεν θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό αυτό.
Με τη διευκρίνιση αυτή, συγκρίνοντας τα επιτόκια στις νέες προθεσμιακές καταθέσεις και στα νέα δάνεια (που είναι αυτά που δείχνουν τις τάσεις τιμολόγησης) όπως αποτυπώνονται στα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ και της ΕΚΤ για τον μήνα Μάρτιο, φαίνεται πως οι διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης έχουν μικρύνει κατά πολύ.
Ειδικότερα:
Στις προθεσμιακές καταθέσεις έως 1 έτος, το επιτόκιο στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 12 μ.β. και ανήλθε στο 1,16% στους ιδιώτες και κατά 19 μ.β. στις επιχειρήσεις και ανήλθε στο 1,47%. Για διάρκειες άνω του 1 έτους, που βάσει των εποπτικών οδηγιών για τους δείκτες ρευστότητας στην Ευρωζώνη είναι οι επιθυμητές διάρκειες, στην Ελλάδα το επιτόκιο ανήλθε στο 1,83% (από 1,04% το Δεκέμβριο του 2022). Ο μέσος όρος της Ευρωζώνης για τις προθεσμιακές καταθέσεις σε ιδιώτες άνω του 1 έτους ανήλθαν στο 2,16%.
Σε ότι αφορά τα νέα δάνεια, και εστιάζοντας στα στεγαστικά δάνεια διάρκειας 5 έως 10 ετών, το επιτόκιο τον Μάρτιο μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 7 μ.β. στο 3,50%. Στην Ευρωζώνη, το μέσο επιτόκιο για την ίδια κατηγορία στεγαστικών δανείων ήταν 3,56%, έναντι 1,54% πριν από ένα χρόνο (Μάρτιος 2022). Το επιτόκιο στο σύνολο των δανείων των νοικοκυριών τον Μάρτιο μειώθηκε κατά 4μ.β. στην Ελλάδα, στο 3,79% ενώ στην Ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 13μ.β. στο 3,37%, έναντι 1,47% πριν από ένα χρόνο (Μάρτιος 2022). Σημειώνεται, τέλος, ότι οι ελληνικές τράπεζες ήταν οι μόνες που αποφάσισαν να «παγώσουν» για 12 μήνες τις αυξήσεις του κυμαινόμενου επιτοκίου στα στεγαστικά δάνεια για τους συνεπείς δανειολήπτες τους.
