Ροή
Μεγάλοι όμιλοι από το εξωτερικό που διαχειρίζονται πάνω από 10 χιλ. χιλιόμετρα οδικών παραχωρήσεων αθροιστικά, ισχυρά εγχώρια σχήματα του τομέα κατασκευών (ΑΒΑΞ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ) και, κυρίως, ξένα funds με «γεμάτα πορτοφόλια» που συνολικά διαχειρίζονται εκατοντάδες δις δολάρια, βρίσκονται στην γραμμή εκκίνησης για τη διεκδίκηση της νέας σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού, η οποία θα έχει διάρκεια 25 ετών, με τις προσδοκίες για υψηλό τίμημα που θα κυμανθεί μεταξύ 2 και 3 δισ. ευρώ να παραμένουν μετά και τη σχετική υποβολή χτες των φακέλων εκδήλωσης ενδιαφέροντος στον διαγωνισμό που «τρέχει» το ΤΑΙΠΕΔ.
Σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιώθηκαν οι βασικές συμμαχίες, τουλάχιστον των εγχώριων ομίλων με τις ΕΛΛΑΚΤΩΡ-ΑΒΑΞ να συμμαχούν με το γαλλικό επενδυτικό σχήμα Ardian, τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ να «κουμπώνει» με το fund First και τη Μυτιληναίος να κατεβαίνει με τους γάλους της Vinci και το Macquarie με τον όμιλο Κοπελούζου.
Οκτώ σχήματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται δεκαπέντε διαφορετικοί υποψήφιοι επενδυτές (σε κοινοπραξίες ή αυτόνομα) έδωσαν το παρών στην αρχική φάση. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζουν «βαθιές τσέπες» όπως αυτές του αυστραλιανού fund Macquarie (με περιουσιακά στοιχεία 53 δισ., «τίναξε την μπάνκα» με 2,1 δισ. ευρώ για τον ΔΕΔΔΗΕ ενώ φέρεται να ενδιαφέρεται και για μεγάλο πακέτο μετοχών στην Τέρνα Ενεργειακή) που «κατεβαίνει» στον διαγωνισμό με τον όμιλο Κοπελούζου, της Igneo (πρώην First Sentier Investors) που συμμάχησε με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, της γαλλικής επενδυτικής Ardian που συμμάχησε με ΕΛΛΑΚΤΩΡ-ΑΒΑΞ, της Vauban (κορυφαίος διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων, ο οποίος ειδικεύεται στις επενδύσεις υποδομών στην Ευρώπη), της DIF Capital Partners (με κεφάλαια υπό διαχείριση ύψους περίπου €10 δις.). Αν μάλιστα συμπεριλάβουμε τη συμμετοχή της Rubicone BidCo, S.A. που είναι ο μέτοχος πλειοψηφίας της Brisa (και επενδυτικό όχημα που ανήκει σε σύμπραξη διεθνών επενδυτών όπως οι APG Asset Management N.V., National Pension Service of the Republic of Korea and Swiss Life Asset Managers, γίνεται αντιληπτό ότι το κοντέρ των υπο διαχείριση κεφαλαίων εκτοξεύεται στα ύψη (π.χ. το NPS της Κορέας διαχειρίζεται 350-400 δις δολάρια, αναλόγου βεληνεκούς και τα άλλα).
Συμμετέχουν επίσης πανίσχυροι όμιλοι που ειδικεύονται σε υποδομές και στην ανάπτυξη και διαχείριση δρόμων υψηλής χωρητικότητας και ποιότητας, όπως η ισπανική Abertis, η Brisa που είναι ο μεγαλύτερος ιδιωτικός διαχειριστής αυτοκινητοδρόμων στην Πορτογαλία, η Egis που διαχειρίζεται 47 αυτοκινητοδρόμους σε πέντε ηπείρους (γνωστή από την οριακή συμμετοχή στην Αττική Οδό, συμμετέχει επίσης στην κοινοπραξία της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ που κέρδισε την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού με τίμημα 1,5 δις ευρώ) η INC SpA που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες υποδομών στην Ιταλία και βέβαια η πολύ γνωστή και στην Ελλάδα γαλλική Vinci (leader στη Γέφυρα Ρίο-Αντίρριο, με ποσοστά σε οδικές παραχωρήσεις όπως Ολυμπία Οδός κ.α.) που διεκδίκησε, ατυχώς τελικά, την Εγνατία Οδό μαζί με τη Μυτιληναίος καθώς και άλλα μεγάλα projects στη χώρα μας.
Μπορεί τελικά να μην έδωσαν το παρών κάποια μεγάλα επενδυτικά funds και κεφάλαια από τις ΗΠΑ και τον Αραβικό κόσμο, αλλά όπως λένε, η… ιστορία γράφεται από τους παρόντες. Επίσης, τελικά σε αυτή τη φάση δεν εμφανίστηκε ως μέλος κάποιας κοινοπραξίας η Intrakat (παρά τις αλλαγές σε όρους του διαγωνισμού, μένει όμως να φανεί αν στο μέλλον «κουμπώσει» κάπου).
Στο ΤΑΙΠΕΔ εμφανίζονται παραπάνω από ικανοποιημένοι καθώς υπάρχει ενδιαφέρον από όλους τους βασικούς εγχώριους κατασκευαστικούς ομίλους, από διεθνείς κολοσσούς των υποδομών αλλά βέβαια, και από ισχυρότατα επενδυτικά κεφάλαια. Αλλωστε, η δομή του διαγωνισμού (δίχως κατασκευαστικό αντικείμενο, παρά μόνο η ελαφρά συντήρηση), οι όροι και προϋποθέσεις (απαιτούνταν μίνιμουμ κεφάλαια 2 δις ευρώ) φανέρωνε και την επιλογή κυβέρνησης και Ταμείου να προσελκύσουν ξένους ομίλους και διεθνής funds με μεγάλη χρηματοοικονομική δύναμη πυρός, κόντρα στις επιθυμίες κάποιων κατασκευαστών να συμπεριληφθούν και επεκτάσεις (προβλέπονται με ξεχωριστούς δημόσιους διαγωνισμούς, ΣΔΙΤ ή παραχωρήσεις στο μέλλον).
Δηλαδή, το βασικό ζητούμενο είναι «τα χρήματα που θα δοθούν για τη mega σύμβαση η οποία μοιάζει «υπόθεση κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των funds», ενώ μένει να φανεί στο προσεχές μέλλον, σ ε κάποιους μήνες από τώρα αν δεν προκύψει κάποιο απρόοπτο, αν ο πήχης των 2,5 – 3 δις ευρώ θα… επιτευχθεί, αν οι προσφορές «περάσουν πάνω ή κάτω από αυτόν», αναλόγως και των συνθηκών που θα επικρατούν προσεχώς σε ένα αβέβαιο περιβάλλον. Εκτός αν μέχρι τότε (Σεπτέμβριο – Οκτώβριο εκτιμάται ότι θα πάμε στη φάση των προσφορών) η χώρα πλησιάσει την επενδυτική βαθμίδα οπότε αλλάξει και η εικόνα της προς το επενδυτικό κοινό.
Βέβαια, δεν έγινε παρά το πρώτο, πλην όμως σημαντικό και παραπάνω από ικανοποιητικό, αν κρίνουμε από τις συμμετοχές, βήμα, καθώς οι σύμβουλοι αξιοποίησης του Ταμείου, αφού αξιολογήσουν τους υποβληθέντες φακέλους εκδήλωσης ενδιαφέροντος, θα υποβάλουν την εισήγησή τους προς το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΑΙΠΕΔ σχετικά με τους υποψηφίους που πληρούν τα κριτήρια συμμετοχής στη Β΄ φάση του διαγωνισμού (φάση δεσμευτικών προσφορών).
Υπάρχουν 8 σχήματα, 15 διαφορετικά γκρουπ και funds, θα πρέπει να αποσφραγιστούν οι φάκελοι, να ελεγχθούν νομιμοποιητικά έγγραφα κ.λπ., άρα υπάρχει δρόμος μπροστά μας. Σε κάθε περίπτωση πάντως, με ισχυρές συμμαχίες ή κάποιες απουσίες, επιβεβαιώθηκε η εκτίμηση της αγοράς ότι το ενδιαφέρον για τη «χρυσή» σύμβαση θα είναι μεγάλο. Ωστόσο, στην πορεία θα προκύψει σχετικό ξεσκαρτάρισμα, όπως έγινε και το προηγούμενο διάστημα (ανάμεσα στο να ζητηθούν στοιχεία μέχρι να υποβληθεί αρχικό ενδιαφέρον υπάρχει… απόσταση) κατά συνέπεια στο μέλλον θα φανεί πόσα σχήματα και ποια θα φτάσουν στην υποβολή δεσμευτικών οικονομικών προσφορών αλλά και πόσα θα δώσουν, όπως και τι περιλαμβάνουν οι προσφορές τους (π.χ. για το ύψος των διοδίων προσεχώς, μετά το φθινόπωρο του 2024 που λήγει η τρέχουσα σύμβαση).
Οι ενδιαφερόμενοι
Υπενθυμίζεται ότι ενδιαφέρον εκδήλωσαν οι εξής (με αλφαβητική σειρά):
- ABERTIS INFRAESTRUCTURAS S.A.
- GRUPPO FININC – INC SpA
- Ένωση προσώπων αποτελούμενη από τις εταιρείες «ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Α.Ε.» και «FS ARK HOLDCO S.a.r.l.»
- Ένωση προσώπων «VINCI HIGHWAYS S.A.S. – VINCI CONCESSIONS S.A.S. – ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε. – MOBILITY PARTNER S.A.S.»
- Ένωση προσώπων «ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ Α.Ε. – ΑΒΑΞ Α.Ε. – ARDIAN INFRASTRUCTURE»
- Κοινοπραξία αποτελούμενη από τις εταιρείες «BRISA – AUTO ESTRADAS de PORTUGAL S.A.» και «RUBICONE BIDCO S.A.»
- Κοινοπραξία αποτελούμενη από τις εταιρείες «MACQUARIE ASSET MANAGEMENT MOTORWAY HOLDINGS S.AR.L.» και «FINCOP INFRASTRUCTURE LTD»
- Κοινοπραξία αποτελούμενη από τις εταιρείες «VAUBAN» – «DIF» – «EGIS»
Και αν για τους 4 μεγάλους (ΑΒΑΞ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, Μυτιληναίος) η αγορά γνωρίζει ποιοι είναι, για τους υπόλοιπους υπάρχει ένα μικρό προφίλ για το «who is who»:
Η Abertis είναι κορυφαίος διεθνής διαχειριστής στην ανάπτυξη και διαχείριση δρόμων υψηλής χωρητικότητας και ποιότητας, με περίπου 8.000 χλμ. σε 16 χώρες σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Είναι ο πρώτος εθνικός διαχειριστής εκμετάλλευσης οδών με διόδια σε χώρες όπως η Ισπανία, η Χιλή και η Βραζιλία, ενώ επίσης έχει σημαντική παρουσία στη Γαλλία και την Ιταλία. Το 2021, η Abertis απασχολούσε 13.200 εργαζομένους.
Η Ardian είναι ένας κορυφαίος διεθνής ιδιωτικός επενδυτικός οίκος με συνολικά κεφάλαια $125 δισ., προς διαχείριση ή παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Η Ardian Infrastructure κατέχει ηγετική θέση στις βασικές υποδομές με περιουσιακά στοιχεία υπό διαχείριση $20 δισ., ενώ αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο ιδιοκτήτη αυτοκινητοδρόμων με διόδια παγκοσμίως.
Η Brisa είναι ο μεγαλύτερος ιδιωτικός διαχειριστής αυτοκινητοδρόμων στην Πορτογαλία και διακρίνεται τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η Brisa διαχειρίζεται 1.628 χλμ. παραχωρήσεων αυτοκινητοδρόμων και απασχολεί πάνω από 2.844 εργαζομένους.
Η Rubicone BidCo, S.A.είναι ο μέτοχος πλειοψηφίας της Brisa (81% συμμετοχή) – αποτελεί ένα επενδυτικό όχημα που ανήκει πλήρως (άμεσα και έμμεσα) σε σύμπραξη προσώπων διεθνών επενδυτών (APG Asset Management N.V., National Pension Service of the Republic of Korea and Swiss Life Asset Managers).
Ο Όμιλος Κοπελούζου κατέχει ηγετικό ρόλο στην ελληνική αγορά και αποτελείται από εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε διάφορους επιχειρηματικούς τομείς στην Ελλάδα και διεθνώς. Οι βασικοί τομείς δραστηριότητας του Ομίλου είναι η παραγωγή και εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμμετοχή σε έργα υποδομών και παραχωρήσεων, ακίνητα, διαχείριση εγκαταστάσεων, διαφημιστικά κέντρα, εκθεσιακά και συνεδριακά κέντρα, καθώς και διαχείριση μεγάλων έργων. Η Fincop Infrastructure Ltd είναι ένα επενδυτικό όχημα του Ομίλου Κοπελούζου.
Η Macquarie, μέσω της Macquarie Asset Management (MAM), κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στη δημιουργία και τη διαχείριση εξειδικευμένων κεφαλαίων που επικεντρώνονται στις υποδομές, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα ακίνητα, τη γεωργία, την ιδιωτική πίστωση και τη χρηματοδότηση μεταφορών. Η Macquarie Asset Management (MAM) διαχειρίζεται 39 επιχειρήσεις υποδομών και πραγματικών περιουσιακών στοιχείων στην περιοχή EMEA, που αντιπροσωπεύουν πάνω από £53 δισ. περιουσιακών στοιχείων υπό διαχείριση.
Η DIF Capital Partners κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως ως ανεξάρτητος διαχειριστής επενδύσεων, με κεφάλαια υπό διαχείριση ύψους περίπου €10 δισ. μέσω εννέα επενδυτικών κεφαλαίων υποδομών κλειστού τύπου και διαφόρων οχημάτων συνεπένδυσης. Η DIF επενδύει σε εταιρείες υποδομών και περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται κυρίως στην Ευρώπη, την Αμερική και την Αυστραλία.
Η Egis είναι μία διεθνής εταιρεία που δραστηριοποιείται ενεργά στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, καθώς και στους τομείς των κατασκευαστικών έργων και μεταφορών. Η Egis διαχειρίζεται 47 αυτοκινητοδρόμους σε πέντε ηπείρους, συνολικού μήκους 4.500 χλμ. Δραστηριοποιείται σε 120 χώρες και απασχολεί περισσότερους από 16.200 εργαζομένους.
Η Vauban είναι ένας κορυφαίος διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων, ο οποίος ειδικεύεται στις επενδύσεις υποδομών στην Ευρώπη και αποτελεί συνδεδεμένο μέρος της Natixis Investment Managers. Η Vauban διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία ύψους περίπου €6,5 δισ. Έχει επίσης πραγματοποιήσει πάνω από 65 επενδύσεις σε όλη την Ευρώπη σε έργα σχετικά με μεταφορές υπηρεσίες ενέργειας, καθώς και έργα κοινωνικών και ψηφιακών υποδομών σε 11 διαφορετικές χώρες.
Η Igneo (πρώην First Sentier Investors) είναι ένας από τους μεγαλύτερους άμεσους επενδυτές υποδομών στον κόσμο έχοντας προβεί σε 60 εξαγορές από το 1994. Διαχειρίζεται ένα χαρτοφυλάκιο 24 εταιριών υποδομών μεσαίου μεγέθους στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, και κατέχει περιουσιακά στοιχεία αξίας $14,8 δις. Η FS Ark Holdco αποτελεί επενδυτικό όχημα της Igneo (με έδρα στο Λουξεμβούργο).
Η INC SpA, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες υποδομών στην Ιταλία. Η εταιρία δραστηριοποιείται στους κλάδους των κατασκευών και των παραχωρήσεων αυτοκινητοδρόμων στην Ιταλία και στις διεθνείς αγορές.
Είναι μέλος της FININC GROUP, μιας ιταλικής εταιρίας συμμετοχών που δραστηριοποιείται κυρίως στον κλάδο των μεγάλων δημοσίων έργων.
Η VINCI είναι διεθνής εταιρεία που δραστηριοποιείται σε έργα παραχωρήσεων, ενέργειας και κατασκευών, απασχολώντας περισσότερους από 260.000 εργαζομένους σε περίπου 120 χώρες. Σχεδιάζει, χρηματοδοτεί, κατασκευάζει και διαχειρίζεται υποδομές και εγκαταστάσεις που συμβάλλουν στη βελτίωση της καθημερινότητας και των μεταφορών. Επισημαίνεται ότι, η θυγατρική της, VINCI Autoroutes, είναι ο κορυφαίος διαχειριστής παραχωρήσεων αυτοκινητοδρόμων στη Γαλλία. Διαχειρίζεται παραχωρήσεις αυτοκινητοδρόμων μήκους 4.443χλμ στη Γαλλία και απασχολεί περισσότερους από 5.800 εργαζομένους. Η Mobility Partner είναι 100% θυγατρική εταιρία της Vinci.
Η Αττική Οδός είναι ένας σύγχρονος αυτοκινητόδρομος μήκους περίπου 70 χλμ., που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1990 με τη μέθοδο της παραχώρησης. Αποτελεί τον περιφερειακό της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας και τμήμα της σπονδυλικής στήλης του οδικού δικτύου του Νομού Αττικής. Πρόκειται για ένα προαστιακό οδικό δίκτυο και αυτοκινητόδρομο, με δύο ή τρεις λωρίδες κυκλοφορίας και μία λωρίδα έκτακτης ανάγκης (ΛΕΑ), ανά κατεύθυνση. Σε ορισμένα τμήματα στο μέσον του αυτοκινητόδρομου, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κινείται ο προαστιακός σιδηρόδρομος, που δεν αποτελεί μέρος της σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού.
Περαιτέρω, ο αυτοκινητόδρομος της Αττικής Οδού αποτελεί τον συνδετικό κρίκο του οδικού άξονα ΠΑΘΕ (Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη - Εύζωνοι), αφού συνδέει την Εθνική Οδό Αθηνών - Λαμίας με την Εθνική Οδό Αθηνών - Κορίνθου, παρακάμπτοντας το κέντρο της Αθήνας. Ο αυτοκινητόδρομος έχει ελεγχόμενες προσβάσεις και αποτελείται από δύο κάθετα, διασταυρούμενα μεταξύ τους, τμήματα, την Ελεύθερη Λεωφόρο Ελευσίνας – Σταυρού - Σπάτων, μήκους περίπου 52 χλμ., και τη Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού, μήκους περίπου 13 χλμ. Στην Αττική Οδό εντάσσεται και τμήμα της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Αιγάλεω, μήκους περίπου 5 χλμ.
Όπως έχει αναφέρει πολλές φορές το insider.gr, η μέση ημερήσια κίνηση στην Αττική Οδό το 2021 ανήλθε σε 210 χιλ. περίπου οχήματα, έναντι περίπου 180 χιλ. το 2020 και 236 χιλ. το 2019. Στο β’ εξάμηνο του 2021, η μέση ημερήσια κίνηση στην Αττική Οδό ξεπέρασε τις 24 1χιλ. διελεύσεις οχημάτων.
O κύκλος εργασιών της «Αττικής Οδού» για το 2021 φέρεται να ανήλθε σε 176,77 εκατ. ευρώ περίπου, ενισχυμένος κατά 16,6% έναντι του 2020 (151,56 εκατ. ευρώ) και μειωμένος μόλις κατά 8% σε σχέση με το 2019, όταν και είχε ξεπεράσει τα 192,7 εκατ. ευρώ. Όσον αφορά στο τελικό αποτέλεσμα, τα μετά φόρων κέρδη για το σύνολο του 2021 φέρονται να ξεπέρασαν τα 56,8 εκατ. ευρώ, ενισχυμένα κατά 17,7% σε σχέση με το 2020 (στα 48,3 εκατ. ευρώ) αλλά και σε σχετική απόσταση από την καθαρή κερδοφορία των 71,98 εκατ. ευρώ του 2019 (-21,1%).Αναφορικά με το θέμα του μερίσματος, για το 2021 εκτιμάται σε 69,37 εκατ. ευρώ.
Να συνυπολογιστεί επίσης ότι ο αυτοκινητόδρομος αναμένεται να έχει ως… έμμεση «προίκα» την κατασκευή νέων επεκτάσεων (εκτός της σύμβασης), όπως της Λ. Κύμης (ήδη έχει δημοπρατηθεί ως δημόσιο έργο), προς τα λιμάνια Ραφήνας και Λαυρίου, μέσω σήραγγας προς τη Λ. Βουλιαγμένης και το Ελληνικό, ενώ, όπως είχε αναφέρει το insider, στο teaser του ΤΑΙΠΕΔ για τον οδικό άξονα υπήρχε και «φωτογραφία» για ενδεχόμενη αναβίωση της σήραγγας (μέσα από τον Υμηττό) που θα βγάζει στο Κορωπί. Το σύνολο αυτών των επεκτάσεων (αφήνοντας στην άκρη την τελευταία που είναι υποθετική), προφανώς και θα δώσουν περαιτέρω ώθηση στα έσοδα και τη λειτουργική κερδοφορία του οδικού άξονα, αποτελώντας πρόσθετο δέλεαρ για επενδυτές.
