Τα μολυσμένα και τα παραποιημένα ή πλαστά φάρμακα αποτελούν διεθνή μάστιγα και έχουν κοστίσει την ζωή χιλιάδων πολιτών, ειδικά μικρών παιδιών, καθώς αφορούν κυρίως σιρόπια για τον λαιμό και τον βήχα καθώς και αντιπυρετικά σκευάσματα σε υγρή μορφή.
Η μόλυνση των σκευασμάτων προκύπτει είτε από την μη τήρηση των αυστηρών κανονισμών ασφαλείας κατά την παραγωγή και την τυποποίηση των προϊόντων είτε σε εγκληματική ενέργεια και γι' αυτό οι δύο διεθνείς φορείς που ανέλαβαν να εκπονήσουν την σχετική μελέτη περιλαμβάνουν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Φάρμακα και το Έγκλημα (United Nations Office on Drugs and Crime-UNODC).
Τουλάχιστον 1.300 ασθενείς πέθαναν
Στα μολυσμένα και παραποιημένα (πλαστά) φαρμακευτικά σκευάσματα, ανιχνεύονται τοξικές χημικές ουσίες σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα και τα τελευταία 90 χρόνια έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 25 ανάλογα περιστατικά διεθνώς, όπου ευρείας χρήσης φαρμακευτικά προϊόντα περιείχαν υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών εκδόχων, με συνέπεια μέσω της κατάποσης και της πέψης, να χάσουν την ζωή τους περισσότεροι από 1300 ασθενείς, στην πλειονότητά τους, μικρά παιδιά, που νοσούσαν από κοινές λοιμώξεις.
Τα περισσότερα περιστατικά έχουν συμβεί σε κράτη χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος τα οποία προμηθεύονται φθηνά φάρμακα από εργοστάσια τρίτων χωρών όπου σε κάποιο σημείο της αλυσίδας τροφοδοσίας των φαρμακευτικών εκδόχων δεν τηρήθηκαν οι κανόνες ασφαλείας και τυποποίησης.
Βιομηχανικοί διαλύτες και αντιψυκτικά σε σιρόπια για τον βήχα!
Με τίτλο «Μολυσμένα φάρμακα και αυθεντικότητα των φαρμακευτικών εκδόχων της αλυσίδας τροφοδοσίας» η έκθεση που συνέταξαν από κοινού ο ΠΟΥ και το Γραφείο UNODC αναδεικνύει μια συνεχιζόμενη υγειονομική απειλή: Την επιμόλυνση και την παραποίηση ευρέως χορηγούμενων φαρμάκων με βιομηχανικά χημικά συστατικά και ειδικότερα δύο συστατικά, την διαιθυλενογλυκόλη (DEG) και την αιθυλένογλυκόλη (EG).
Αυτές οι δυο χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται ως βιομηχανικοί διαλύτες κι ως αντιψυκτικά και μπορούν να προκαλέσουν πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας αν καταναλωθούν μέσω χαπιού ή υγρού σιροπιού, δηλαδή αν απορροφηθούν από την γαστρική οδό. Αν καταναλωθούν ακόμα και σε μικρή ποσότητα από παιδιά μπορεί να τα οδηγήσουν στο θάνατο, καθώς κατά την πέψη ενός τοξικού συστατικού, το πόσο επικίνδυνο θα αποβεί εξαρτάται και από σωματικό βάρος του θύματος. Τα παιδιά, έχοντας μεγάλη περιεκτικότητα νερού στον οργανισμό τους και λιγότερα κιλά από τους ενήλικες, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε τόσο τοξικές ουσίες.
Πώς όμως βρίσκονται αυτά τα χημικά συστατικά μέσα σε φαρμακευτικά σιρόπια; Συνήθως γίνεται παράνομη υποκατάσταση άλλων συστατικών του φαρμάκου, όπως η προπυλενογλυκόλη, η γλυκερίνη και η σορβιτόλη. Τα 3 αυτά συστατικά χρησιμοποιούνται ευρέως στην παραγωγή φαρμάκων, ειδικά στα σιρόπια για τον βήχα και τα αντιπυρετικά και ως φαρμακευτικά έκδοχα είναι πιο ακριβά από τους προαναφερθέντες διαλύτες της βιομηχανίας. Η υποκατάσταση τους με τα τοξικά χημικά της βιομηχανίας αποσκοπεί στην μείωση του κόστους παραγωγής και στην αισχροκέρδεια.
7 προειδοποιήσεις για πλαστά και μολυσμένα σκευάσματα
Από τον Οκτώβριο του 2022, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε 7 ειδοποιήσεις για ιατρικά σκευάσματα στις οποίες συμπεριλήφθηκαν ειδοποιήσεις για παραποιημένα ή μολυσμένα παιδιατρικά φαρμακευτικά προϊόντα ευρείας χρήσης. Ο ΠΟΥ επίσης στο ίδιο διάστημα εξέδωσε δύο προειδοποιήσεις για παράνομη παραποίηση χημικών ουσιών που παρουσιάστηκαν στην αγορά ως φαρμακευτικά έκδοχα.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε πως σε προγενέστερες μελέτες για τα πλαστά φάρμακα, γνωστά και ως «φάρμακα μαϊμού» τα οποία διακινούνται κυρίως μέσω του διαδικτύου (on line) είχε βρεθεί ότι περιέχουν στην σύσταση τους εξαιρετικά τοξικές βιομηχανικές ουσίες όπως υγρά μπαταρίας, βερνίκια, ασφαλτόστρωμα και άλλα επικίνδυνα και άκρως τοξικά συστατικά που κάθε νοήμων άνθρωπος δεν θα τα κατανάλωνε ποτέ, ακόμα και αν του ασκούσαν βία!
Ένα από τα πιο τραγικά περιστατικά κατανάλωσης μολυσμένων και παραποιημένων φαρμάκων συνέβη τα τελευταία χρόνια στην Αφρικανική Γκάμπια όπου 66 παιδιά έχασαν την ζωή τους μέσα σε λίγα 24ωρα, μετά την χορήγηση αντιβηχικού σιροπιού. Ακολούθησαν άλλα ανάλογα περιστατικά με συνολικά 268 θανάτους να καταγράφονται στην Ινδονησία και το Ουζμπεκιστάν. Τα περισσότερα από τα ένοχα προϊόντα ήταν ΜΗΣΥΦΑ (μη συνταγογραφούμενα σκευάσματα), για παιδιατρική χρήση, που απαντώνται σε κάθε φαρμακείο ακόμα και σε καταστήματα καλλυντικών και ΜΗΣΥΦΑ, που υπάρχουν σε χώρες του εξωτερικού.
Καθοριστικός ο ρόλος των διωκτικών Αρχών
Η έκθεση των ΠΟΥ και UNDOC αποκαλύπτει πώς οι εγκληματικές οργανώσεις και τα δίκτυα των παρανόμων εκμεταλλεύονται τα κενά και τις αδυναμίες των υφιστάμενων κανονισμών για να εισάγουν τοξικά βιομηχανικά υλικά στην φαρμακευτική αλυσίδα τροφοδοσίας. Επίσης εντοπίζει ποιες είναι οι φαρμακευτικές ουσίες που υποκαθίστανται σε αυτές τις παράνομες δραστηριότητες και με ποιες τοξικές ενώσεις της βιομηχανίας γίνεται η υποκατάσταση. Προφανώς όλη αυτή η δραστηριότητα καθίσταται εφικτή από την ελλιπή τήρηση των κανονισμών ασφαλείας και τον ελλιπή συντονισμό και έλεγχο από τους φορείς της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Είναι ξεκάθαρο από τα ευρήματα ότι απαιτείται ένα πολύ πιο αυστηρό κανονιστικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, σε συνδυασμό με μεγαλύτερη συμμόρφωση από τους κατασκευαστές των τρίτων χωρών και τους διανομείς, μεγαλύτερη διαφάνεια και ιχνηλάτηση των φαρμακευτικών εκδόχων σε όλη την αλυσίδα παραγωγής και ισχυρότερες συνεργασίες μεταξύ των αρμόδιων Αρχών για την επιβολή του Νόμου, την παραπομπή στη δικαιοσύνη όσων παρανομούν και την παραδειγματική τους τιμωρία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις στην διακίνηση μολυσμένων και παραποιημένων φαρμάκων εμπλέκονται διεθνείς σπείρες εγκληματιών. Η καταπολέμηση τέτοιων δράσεων απαιτεί στενές συνεργασίες με τις διωκτικές αρχές, τα Σώματα των αδιάφθορων, των ελεγκτών, της δικαιοσύνης και τις Κυβερνήσεις.
