Καθώς Ισραήλ και Ιράν εμπλέκονται πλέον σε μια ανοιχτή, άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση, ο μακροχρόνιος σκιώδης πόλεμος μεταξύ των δύο πλευρών έχει μετατραπεί σε μια επικίνδυνη και εξαιρετικά ασταθή πολεμική σύγκρουση.
Καθώς η διεθνής κοινότητα αγωνίζεται να περιορίσει τις επιπτώσεις, ένα θεμελιώδες ερώτημα έχει γίνει πιο επείγον από ποτέ: Ποια η στρατιωτική ισχύς των δύο χωρών, ποια τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα και πόσο μπορεί να διαρκέσει ο μεταξύ τους πόλεμος;
Διαβάστε ακόμα - Νετανιάχου: «Η δολοφονία του αγιατολάχ Χαμενεΐ θα τερμάτιζε τη σύρραξη»
Το Ιράν διαθέτει μεγάλη μόνιμη δύναμη, αλλά βασίζεται επίσης σε πληρεξούσιους και μυστικές επιχειρήσεις που έχουν ακινητοποιηθεί σοβαρά τους τελευταίους μήνες από τις ενέργειες των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Από την άλλη, το Ισραήλ βασίζεται σε ισχυρές τακτικές επίγειες και αεροπορικές δυνάμεις που θεωρούνται απαράμιλλες στην περιοχή. Αν και περίπου ίσοι σε αριθμό στρατευμάτων, οι δύο στρατοί διαθέτουν εντυπωσιακά διαφορετικές τακτικές και ισχύ πυρός, σύμφωνα με το ΑΡ.
Επίγειες Δυνάμεις και Ανθρώπινο Δυναμικό
Θεωρητικά, το Ιράν φαίνεται να έχει πλεονέκτημα σε αριθμούς, με 88 εκατομμύρια κατοίκους και έκταση 1,6 εκατομμυρίων τετραγωνικών σε σύγκριση με τα 9 εκατομμύρια κατοίκους και τα 22.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα του Ισραήλ. Στρατιωτικά, ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί δεν έχουν και τόση σημασία.
Τα στρατεύματα του Ιράν χωρίζονται στις τακτικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες γενικά έχουν αναλάβει την φύλαξη των συνόρων του Ιράν και την εκτέλεση πιο συμβατικών στρατιωτικών αποστολών, και στους παραστρατιωτικούς Φρουρούς της Επανάστασης, συμπεριλαμβανομένης της επίλεκτης Δύναμης Quds, της διοίκησης στρατηγικών πυραύλων και της κυβερνοδύναμης.
Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS), ο τακτικός στρατός του Ιράν (Artesh), το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) και η παραστρατιωτική ομάδα Basij αποτελούν μαζί πάνω από 600.000 ενεργό προσωπικό, με επιπλέον εφεδρείες που ανεβάζουν το σύνολο πάνω από 900.000. Το IRGC λειτουργεί τις δικές του χερσαίες, ναυτικές και αεροδιαστημικές μονάδες και κατέχει κυρίαρχο ρόλο σε στρατηγικές επιχειρήσεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Μαζί με τους πληρεξούσιους του, οι συμβατικές του δυνάμεις πιστεύεται ότι έχουν υποβαθμιστεί σε μεγάλο βαθμό από τις ισραηλινές και αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις τον τελευταίο χρόνο.
Αντίθετα, το Ισραήλ διατηρεί μια πολύ μικρότερη αλλά άρτια εκπαιδευμένη δύναμη. Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) αποτελούνται από περίπου 170.000 ενεργό προσωπικό και περίπου 460.000 εφέδρους. Παρά το μικρότερο μέγεθός του, ο στρατός του Ισραήλ είναι γνωστός για την ταχεία κινητοποίηση, την ετοιμότητα που βασίζεται στην υποχρεωτική στράτευση και τα ολοκληρωμένα συστήματα διοίκησης που του επιτρέπουν να ανταποκρίνεται γρήγορα σε πολλαπλά πεδία επιχειρήσεων.
Αεροπορική Ισχύς
Η αεροπορική υπεροχή αποτελεί εδώ και καιρό το καθοριστικό στρατιωτικό πλεονέκτημα του Ισραήλ. Η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία (IAF) χρησιμοποιεί μαχητικά αεροσκάφη stealth F-35I «Adir», μαζί με μοίρες αναβαθμισμένων F-15 και F-16, δεξαμενόπλοια ανεφοδιασμού στον αέρα, αεροσκάφη επιτήρησης AWACS και πλατφόρμες ηλεκτρονικού πολέμου, σύμφωνα με τη βρετανική ιστοσελίδα news18.com. Η ικανότητά του να χτυπά μακρινούς στόχους με ακρίβεια φάνηκε στην επίθεσή του τον Ιούνιο του 2025, η οποία φέρεται να απενεργοποίησε πολλά ιρανικά συστήματα ραντάρ και πυραύλων σε μια νύχτα.
Η πολεμική αεροπορία του Ιράν παραμένει συγκριτικά ξεπερασμένη. Παρά τις δεκαετίες κυρώσεων και περιορισμών στις εισαγωγές, η Τεχεράνη έχει διατηρήσει ένα στόλο από παλαιά αμερικανικά F-4 και F-5, MiG-29 της σοβιετικής εποχής και έναν μικρό αριθμό εγχώρια αναβαθμισμένων συστημάτων. Ενώ ορισμένα νέα ρωσικά συστήματα φέρεται να έχουν τεθεί σε λειτουργία, το Ιράν εξακολουθεί να μην διαθέτει πραγματικές δυνατότητες πέμπτης γενιάς και βασίζεται περισσότερο σε πυραύλους εδάφους-αέρος (SAM) για την άμυνα του εναέριου χώρου.
Ωστόσο, το Ιράν έχει την ικανότητα να παράγει ένα ευρύ φάσμα UAV και παρόμοιου εξοπλισμού, όπως χαρακτηριστικά έχουν τα επιθετικά drones Shahed που έχει πωλήσει στη Ρωσία σε μεγάλους αριθμούς για χρήση στον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με το ΑΡ.
Πύραυλοι και Drones
Το Ιράν διαθέτει το μεγαλύτερο οπλοστάσιο βαλλιστικών πυραύλων στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με τις αμερικανικές και ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, το οπλοστάσιό του περιλαμβάνει τα Shahab-3, Fateh-110, Sejjil και νεότερα μοντέλα στερεών καυσίμων με εμβέλεια μεταξύ 300 και 2.000 χλμ. Η Αεροδιαστημική Δύναμη των Φρουρών της Επανάστασης διαχειρίζεται αυτά τα συστήματα, τα οποία είναι διασκορπισμένα σε υπόγεια σιλό και κινητούς εκτοξευτές. Το κρίσιμο είναι ότι το Ιράν έχει επίσης αναδειχθεί σε σημαντική δύναμη με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, χρησιμοποιώντας UAV όπως τα Shahed-136, Mohajer-6 και Ababil-3 τόσο σε ρόλους επιτήρησης όσο και ως «καμικάζι».
Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ διατηρεί ένα μικρότερο πυραυλικό οπλοστάσιο που επικεντρώνεται σε συστήματα υψηλής ακρίβειας, βραχείας και μεσαίας εμβέλειας, όπως το LORA (Πυροβολικό Μακράς Εμβέλειας) και η σειρά Jericho, τα οποία φέρεται να αποτελούν τη βάση της στρατηγικής του αποτροπής. Το Ισραήλ ηγείται επίσης στην τεχνολογία μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), λειτουργώντας με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) δοκιμασμένα σε μάχη για αναγνώριση, επιτήρηση και επιθέσεις ακριβείας. Ωστόσο, δεν διαθέτει τον όγκο και την ποικιλομορφία των πυραυλικών πλατφορμών που διαθέτει το Ιράν.
Συνεπώς, το Ιράν ηγείται σε ποσότητα και βεληνεκές πυραύλων. Το Ισραήλ ηγείται στην ικανότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) και στην ακρίβεια των επιθέσεων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το news18.com.
Συστήματα αεράμυνας
Ένα από τα σημαντικότερα στρατιωτικά επιτεύγματα του Ισραήλ τα τελευταία χρόνια είναι η ανάπτυξη ενός πολυεπίπεδου δικτύου αντιπυραυλικής άμυνας. Το σύστημα Iron Dome αναχαιτίζει πυραύλους μικρού βεληνεκούς, ενώ οι David's Sling και Arrow-2/3 αντιμετωπίζουν απειλές μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων βαλλιστικών πυραύλων. Αυτά τα συστήματα, που αναπτύχθηκαν με τη συνεργασία των ΗΠΑ, έχουν αναχαιτίσει με επιτυχία χιλιάδες βλήματα από το 2011 και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην άμυνα κατά των αντιποίνων του Ιράν.
Το δίκτυο αεράμυνας του Ιράν εκσυγχρονίζεται, αλλά παραμένει ασυνεπές. Η χώρα έχει εισαγάγει ρωσικά συστήματα S-300 και έχει αναπτύξει εγχώριες πλατφόρμες όπως το Bavar-373 και το Khordad-15, τα οποία η Τεχεράνη ισχυρίζεται ότι ανταγωνίζονται τους S-400. Ωστόσο, πρόσφατα ισραηλινά πλήγματα φέρεται να διέσχισαν αυτές τις άμυνες με περιορισμένη αντίσταση, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την ετοιμότητα και την ολοκλήρωση του δικτύου αεράμυνας του Ιράν.
Ωστόσο, η σύγκρουση με το Ιράν αποκαλύπτει αδυναμίες στα αμυντικά συστήματα του Ισραήλ, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των θυμάτων από τις ιρανικές επιθέσεις. Το Ιράν έχει εξαπολύσει μέχρι στιγμής περίπου 370 βαλλιστικούς πυραύλους προς το Ισραήλ, με περίπου 30 να πλήττουν στόχους και να σκοτώνουν 24 άτομα και να τραυματίζουν σχεδόν 600. Η αεράμυνα του Ισραήλ έχει δοκιμαστεί, με περίπου το 10-15% των βαλλιστικών πυραύλων να διαπερνούν, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές σε σπίτια και πόλεις, σύμφωνα με το Bloomberg.
Έχουμε μερικά καλά αμυντικά συστήματα, αλλά δεν σφραγίζουν ερμητικά τον ουρανό», δήλωσε την Κυριακή στο ABC ο πρεσβευτής του Ισραήλ στις ΗΠΑ, Γεχίελ Λάιτερ. «Περίπου το 10% έως 15% αυτών των βαλλιστικών πυραύλων τα καταφέρνουν.»
Οι επιθέσεις του Ιράν από την Παρασκευή ήταν πολύ πιο φονικές και πιο καταστροφικές από ό,τι όταν η Ισλαμική Δημοκρατία εκτόξευσε πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Ισραήλ τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, αναφέρει επίσης το Bloomberg.
Τότε, το Ιράν επικεντρώθηκε κυρίως σε στρατιωτικούς στόχους και στόχους πληροφοριών. Αυτή τη φορά, εκτοξεύει μεγαλύτερο αριθμό βλημάτων και περισσότερα κατευθύνονται προς περιοχές αμάχων.
Κυβερνοχώρος και Πληροφορίες
Και οι δύο χώρες θεωρούνται σημαντικές κυβερνοδυνάμεις, σύμφωνα με το news18.com.
Το Ισραήλ πιστώνεται ευρέως με την εκτόξευση του ιού Stuxnet που διέκοψε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν το 2010, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ. Η Μονάδα 8200 της χώρας είναι μια κορυφαία μονάδα SIGINT και κυβερνοπολέμου. Έχει επίσης βαθιά ενσωμάτωση μεταξύ των στρατιωτικών πληροφοριών, της Shin Bet (εσωτερική ασφάλεια) και της Mossad, επιτρέποντας την προληπτική και ακριβή στόχευση.
Το Ιράν έχει αναπτύξει σημαντικές κυβερνοδυναμικές ικανότητες, ενορχηστρώνοντας επιθέσεις εναντίον ισραηλινών υποδομών, αμερικανικών τραπεζών και ενεργειακών υποδομών της Σαουδικής Αραβίας. Οι Φρουροί της Επανάστασης διατηρούν το δικό τους τμήμα κυβερνοασφάλειας και έχουν χρησιμοποιήσει κυβερνοεπιθέσεις για να υποστηρίξει δυνάμεις πληρεξουσίων στη Συρία, το Ιράκ και τον Λίβανο.
Πληρεξούσιο και Περιφερειακή Επιρροή
Ίσως η μεγαλύτερη διαφορά έγκειται στο στρατηγικό δόγμα. Το Ιράν έχει δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο δυνάμεων πληρεξουσίων -συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ στη Γάζα, σιιτικών πολιτοφυλακών στο Ιράκ και τη Συρία και των Χούθι στην Υεμένη. Αυτός ο «Άξονας Αντίστασης» δίνει στην Τεχεράνη τη δυνατότητα να ανοίξει πολλαπλά μέτωπα και να διεξάγει ασύμμετρο πόλεμο μακριά από τα σύνορά της.
Το Ισραήλ δεν διαθέτει τέτοιο δίκτυο πληρεξουσίων, αλλά βασίζεται σε στοχευμένες επιχειρήσεις, υπεροχή στις πληροφορίες και άμεση στρατιωτική δράση για την αντιμετώπιση της επιρροής του Ιράν. Οι πρόσφατες επιθέσεις εναντίον αξιωματούχων του IRGC στη Συρία και τον Λίβανο, καθώς και οι επιχειρήσεις δολιοφθοράς εντός του Ιράν, αντικατοπτρίζουν μια στρατηγική πρόληψης και αναστάτωσης και όχι φθοράς.
Το Πυρηνικό Ζήτημα
Πιστεύεται ευρέως ότι το Ισραήλ διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο -που εκτιμάται ότι αριθμεί μεταξύ 80 και 200 κεφαλές- που παραδίδονται μέσω πυραύλων Jericho III, υποβρυχίων κλάσης Dolphin ικανών να εκτοξεύουν πυραύλους κρουζ και αεροσκαφών F-15I και F-16I με πυρηνική ισχύ. Εκτιμάται ότι είναι το μόνο πυρηνικό κράτος στη Μέση Ανατολή, ωστόσο διατηρεί μια πολιτική «πυρηνικής ασάφειας», που σημαίνει ότι ούτε επιβεβαιώνει ούτε αρνείται την ύπαρξη τέτοιων όπλων.
Το Ιράν έχει προχωρήσει σημαντικά στο πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Σύμφωνα με έκθεση της ΔΟΑΕ του Μαΐου 2025, το Ιράν διαθέτει περίπου 408,6 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου έως και 60%, αρκετό για 9-10 κεφαλές εάν εμπλουτιστεί σε όπλα.
