Η ανοικτή πώληση (short selling) ή το σορτάρισμα, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη χρηματιστηριακή διάλεκτο, χρησιμοποιείται από τους επενδυτές όταν θέλουν να κερδίσουν από την πτώση των μετοχών.
Η λέξη «σορτάρισμα» έγινε διεθνώς γνωστή στο ευρύ κοινό μέσα από το βιβλίο του Michael Lewis: «Το Μεγάλο Σορτάρισμα» (The Big Short) το οποίο μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο Adam McKay το 2015.
Το εν λόγω βιβλίο αφηγείται πώς τέσσερις μη «ειδήμονες» προέβλεψαν την φούσκα της αγοράς ακινήτων των ΗΠΑ πριν από οποιονδήποτε άλλο και κέρδισαν μυθικά ποσά στοιχηματίζοντας στην πτώση της αγοράς.
Όπως προαναφέρθηκε στο short selling ο επενδυτής προσπαθεί να κερδίσει από την πτώση της τιμής π.χ. μιας μετοχής ή ενός νομίσματος κάτι που συνεπάγεται αυξημένο ρίσκο, καθώς σε πολλές περιπτώσεις πηγαίνει κόντρα σε όλη την αγορά. Ένας επενδυτής που έχει λάβει θέση short σε μία μετοχή, θα ζημιωθεί με την αύξηση της τιμής της και θα κερδίσει από τη μείωση της αξίας της.
Όταν «σορτάρει» ο επενδυτής πουλάει κάτι που δεν έχει στην κατοχή του και για να γίνει η συναλλαγή απαιτείται δανεισμός. Για να ολοκληρωθεί δε η συναλλαγή θα πρέπει ο επενδυτής να αγοράσει σε μεταγενέστερο χρόνο το περιουσιακό στοιχείο (π.χ. μετοχή).
Μπορεί το short selling να είναι παγιωμένη τεχνική και να εφαρμόζεται και ευρέως στο ελληνικό χρηματιστήριο, ωστόσο μέχρι σήμερα πολλές διατάξεις δεν αναφέρονταν με σαφήνεια στο Κανονισμό του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς το άλλαξε αυτό και με απόφαση της που θα ισχύσει από τις 16 Ιανουαρίου 2017 καθιστά ακόμη πιο συγκεκριμένο το θεσμικό πλαίσιο.
Έτσι, από την επομένη Δευτέρα ως προς τις συναλλαγές καλυμμένης πώλησης θα ισχύσουν τα εξής:
- Η εντολή καλυμμένης πώλησης θα εκτελείται μόνον όταν οι πωλούμενες μετοχές στις οποίες αφορά η σχετική εντολή βρίσκονται διαθέσιμες προς δέσμευση στο λογαριασμό χειριστή της μερίδας του επενδυτή κατά το χρόνο εισαγωγής της σχετικής εντολής στο σύστημα και μόνον εάν πρώτα επιβεβαιωθεί η αυτόματη δέσμευσή τους υπέρ της Εταιρείας Εκκαθάρισης μέσω του συστήματος. Σε περίπτωση μη πλήρωσης των όρων αυτών η εντολή καλυμμένης πώλησης θα ακυρώνεται αυτόματα από το σύστημα.
- Η εντολή καλυμμένης πώλησης θα εισάγεται από τη χρηματιστηριακή στο σύστημα υποχρεωτικώς ως εντολή ημερήσιας διάρκειας και ως ανενεργή εντολή.
- Οι συναλλαγές καλυμμένης πώλησης θα καταρτίζονται από χρηματιστηριακές εταιρείες που είναι και εκκαθαριστικά μέλη. Η δε εκκαθάριση της συναλλαγής καλυμμένης πώλησης θα διενεργείται υποχρεωτικά από την εταιρεία που την κατήρτισε. Η εισαγωγή εντολής καλυμμένης πώλησης δεν θα προϋποθέτει την ύπαρξη πιστωτικού ορίου για την χρηματιστηριακή εταιρεία.
- Δεν θα είναι δυνατή η διόρθωση (αντιστροφή πράξης) στην περίπτωση συναλλαγών καλυμμένης πώλησης.
Να ξεκαθαριστεί πως η απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για τις καλυμμένες πωλήσεις με τον τρόπο που διατυπώνεται καθιστά ακόμη πιο αυστηρή και σαφή την απαγόρευση των ακάλυπτων ανοικτών πωλήσεων (naked short selling)
Ακάλυπτη ανοιχτή πώληση έχουμε όταν μια μετοχή έχει πουληθεί σορτ χωρίς να υπάρξει δανεισμός της μέσα στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που απαιτείται (εντός της ημέρας). Αυτή η πρακτική που οδηγεί σε υποτιμητική κερδοσκοπία είναι καταδικαστέα από τις Εποπτικές Αρχές διεθνώς.
Η ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει επιβάλει την τελευταία τριετία βαρύτατα πρόστιμα σε επενδυτικές φίρμες που κέρδισαν πολλά χρήματα σορτάροντας «ακάλυπτα» ελληνικές τραπεζικές μετοχές, ήτοι πουλούσαν τίτλους τους οποίους δεν διέθεταν κατά το χρόνο διενέργειας των συγκεκριμένων συναλλαγών.
