Ροή
Ήπια αναθεώρηση προς τα κάτω επεφύλασσε το ΚΕΠΕ για τον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ του 2023, σύμφωνα με τις προβλέψεις του υποδείγματος παραγόντων την Πέμπτη, εκτιμώντας πως τελικά «έκλεισε» στο 2,2% από 2,4% που ήταν και η προηγούμενη πρόβλεψη.
Στα ίδια επίπεδα το ΚΕΠΕ εκτιμά πως θα διαμορφωθεί και ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ για το 2024, εκτίμηση που υποδηλώνει ότι η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ανοδική τροχιά, διατηρώντας έναν ικανοποιητικό ρυθμό ανάπτυξης.
Το Κέντρο, ωστόσο, σημειώνει πως με βάση τις ευμετάβλητες συνθήκες που επικρατούν στην παρούσα συγκυρία, οι προβλέψεις για την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ της Ελλάδας υπόκεινται σε σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας.
Οι προκλήσεις που υπάρχουν για φέτος, όπως και για το 2023, είναι πως οι οικονομίες της ΕΕ βρίσκονται αντιμέτωπες με τον πληθωρισμό και τα επιτόκια, ενώ παράλληλα σοβαροί εμφανίζονται και οι κίνδυνοι που απορρέουν από τις γεωπολιτικές εντάσεις και την κλιματική κρίση.
Από την άλλη πλευρά, αξιόλογες εμφανίζονται στην παρούσα φάση και οι δυνατότητες της χώρας να επιτύχει μία περισσότερο ευνοϊκή εξέλιξη του ΑΕΠ, μέσα από τις ευκαιρίες που προσφέρονται από την σταδιακή βελτίωση των οικονομικών συνθηκών στην ΕΕ, τη συνεχόμενα θετική προοπτική βασικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας, την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων με αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του νέου ΕΣΠΑ.
Ας σημειωθεί δε, πως ο στόχος της ελληνικής κυβέρνησης για την ανάπτυξη του 2024 όπως απορρέει από τον προϋπολογισμό, κάνει λόγο για ρυθμό 2,9%.
Οι αναλυτικές προβλέψεις του ΚΕΠΕ
Πιο αναλυτικά, όπως εξηγεί το ΚΕΠΕ, το 2023, οι επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας ήταν από τις υψηλότερες μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, οι οποίες στην πλειονότητά τους κατέγραψαν ασθενείς ή και αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, επηρεαζόμενες σημαντικά από το αυξημένο κόστος διαβίωσης, τις πιέσεις στις τιμές βασικών αγαθών, τη σταδιακή απόσυρση των μέτρων δημοσιονομικής στήριξης, την ασθενή διεθνή ζήτηση, τα υψηλά επιτόκια και το επιβαρυμένο κόστος παραγωγής.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι παράγοντες αυτοί επηρέασαν την πορεία αρκετών σημαντικών οικονομικών μεγεθών, με τον συνολικό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας να παρουσιάζει, ωστόσο, αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, βρίσκοντας στήριξη στην άνοδο των επενδύσεων, την αύξηση της απασχόλησης και την ανοδική πορεία της ζήτησης σε βασικούς τομείς όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές.
Εισερχόμενη στο έτος 2024, η ευρωπαϊκή οικονομία συνεχίζει να βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις σε σχέση με τον πληθωρισμό και τα επιτόκια, ενώ παράλληλα σοβαροί εμφανίζονται και οι κίνδυνοι που απορρέουν από τις γεωπολιτικές εντάσεις και την κλιματική κρίση.
Ωστόσο, ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης στην ΕΕ αναμένεται να ενισχυθεί σταδιακά, προοπτική η οποία ευνοεί την ελληνική οικονομία, και μπορεί να συμβάλει, μεταξύ άλλων, στην ανάκαμψη των ελληνικών εξαγωγών αγαθών. Επιπλέον, στην παρούσα συγκυρία η Ελλάδα ναι μεν επηρεάζεται σημαντικά από τις αβεβαιότητες και την αστάθεια στο διεθνές περιβάλλον, αλλά παρουσιάζει συνεχόμενα θετικές προοπτικές σε βασικούς κλάδους δραστηριότητας (π.χ. κατασκευές, τουρισμός), ενώ έχει επίσης στη διάθεσή της σημαντικά εργαλεία για την διατήρηση μίας σταθερά θετικής πορείας.
Η προσδοκώμενη εισροή χρηματοδοτικών πόρων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, και η πρόσφατη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, αποτελούν κρίσιμες ευκαιρίες για την ενδυνάμωση των επενδύσεων και τη βελτίωση των προοπτικών σε καίριους κλάδους της οικονομίας.
Οι ευμετάβλητες συνθήκες σε ό,τι αφορά τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά και οι αβεβαιότητες σε σχέση με το οικονομικό αποτύπωμα των ακραίων φυσικών φαινομένων με τα οποία ήρθε αντιμέτωπη η Ελλάδα το προηγούμενο έτος, δυσχεραίνουν σημαντικά τη διενέργεια προβλέψεων για τα επόμενα τρίμηνα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ για το σύνολο του 2023 προβλέπεται στο 2,2%, επίπεδο ελαφρώς χαμηλότερο σε σχέση με την αντίστοιχη προηγούμενη πρόβλεψη (2,4%). Η απόκλιση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον ρυθμό ανάπτυξης στο πρώτο εξάμηνο του 2023 παρουσίασαν μία μικρή αναθεώρηση προς τα κάτω. Σε ό,τι αφορά το έτος 2024, η πρόβλεψη για τον μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ανέρχεται στο 2,2%, εκτίμηση σύμφωνα με την οποία η ελληνική οικονομία αναμένεται να παραμείνει σε ανοδική τροχιά, διατηρώντας έναν ικανοποιητικό ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ.
Η προοπτική αυτή απορρέει από την ευνοϊκή εξέλιξη αρκετών από τα οικονομικά μεγέθη που ενσωματώνονται στην πρόβλεψη, σε συνδυασμό με τις εμφανείς επιπτώσεις των συνθηκών που αναφέρθηκαν παραπάνω στην πορεία ορισμένων σημαντικών μεταβλητών. Πιο αναλυτικά, για το τρίτο τρίμηνο του 2023 τα τριμηνιαία δεδομένα των Εθνικών Λογαριασμών, σε σταθερές τιμές, έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2022 απεικονίζουν άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης και ενίσχυση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, με επιβράδυνση των ρυθμών μεταβολής των μεγεθών αυτών σε σύγκριση με τα προηγούμενα τρίμηνα. Παράλληλα, τα δεδομένα αντανακλούν αφενός μία υποχώρηση της κατανάλωσης της γενικής κυβέρνησης, η οποία συμβαδίζει με τη σταδιακή επαναφορά της δημοσιονομικής πολιτικής στην κανονικότητα, και, αφετέρου, μεικτές τάσεις σε ό,τι αφορά την πορεία της εξωτερικής ζήτησης.
Συγκεκριμένα, ενώ οι εξαγωγές υπηρεσιών σημείωσαν άνοδο, λόγω της σημαντικής ενίσχυσης των εισπράξεων από τον τουρισμό, οι εξαγωγές αγαθών βρέθηκαν υπό πίεση, εξαιτίας της εξασθένησης του οικονομικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη.
Σε ό,τι αφορά την πορεία των δεικτών που αντανακλούν τη δραστηριότητα βασικών τομέων της οικονομίας, οι εξελίξεις διαφοροποιήθηκαν σημαντικά ανά περίπτωση. Στον τομέα της βιομηχανίας, ο γενικός δείκτης βιομηχανικής παραγωγής κατέγραψε οριακή κάμψη έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2022, ενώ ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία σημείωσε σημαντική υποχώρηση, με την εξέλιξη αυτή να οφείλεται, όμως, εν μέρει στην αποκλιμάκωση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων.
Στον τομέα του λιανικού εμπορίου, ο δείκτης όγκου παρουσίασε κάμψη σε έξι από τις οκτώ σχετικές υποκατηγορίες, με άνοδο να σημειώνεται μόνο στα πολυκαταστήματα και τα τρόφιμα-ποτά-καπνός, ενώ πτωτική εξέλιξη καταγράφηκε και στον δείκτη κύκλου εργασιών στο χονδρικό εμπόριο. Από την άλλη πλευρά, σημαντική άνοδος παρατηρήθηκε για ένα ακόμα τρίμηνο στις ταξιδιωτικές εισπράξεις, ενώ ευνοϊκές ήταν οι εξελίξεις και σε ό,τι αφορά τον δείκτη παραγωγής στις κατασκευές και τους δύο σχετικούς υποδείκτες που αφορούν την παραγωγή οικοδομικών έργων (κτιρίων) και την παραγωγή έργων πολιτικού μηχανικού.
Αναφορικά με την εγχώρια αγορά εργασίας, παρατηρήθηκε περαιτέρω βελτίωση των συνθηκών, με αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων και αντίστοιχη μείωση του αριθμού των ανέργων. Ως προς τα δεδομένα για τις τιμές, οι εξελίξεις στο τρίτο τριμήνο του 2023 ήταν ενδεικτικές μίας σχετικής σταθερότητας στο ενεργειακό κόστος, με τον ευρωπαϊκά εναρμονισμένο δείκτη τιμών ενέργειας για την Ελλάδα να παραμένει περίπου στο ίδιο επίπεδο σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο.
Παράλληλα, μικρή περαιτέρω βελτίωση καταγράφηκε σε σχέση με τον μέσο πληθωρισμό, με τις πληθωριστικές πιέσεις να παραμένουν, ωστόσο, υψηλές σε βασικές κατηγορίες καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών, όπως τα τρόφιμα και ποτά, τα ξενοδοχεία-καφέ-εστιατόρια και οι υπηρεσίες υγείας.
Σε ό,τι αφορά την απόδοση του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου, η οποία συναρτάται με τα επίπεδα αβεβαιότητας στην οικονομία, δεν παρατηρήθηκε αξιοσημείωτη μεταβολή σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2022, ενώ το σχετικό περιθώριο (spread) έναντι του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου παρουσίασε ορατή βελτίωση. Αναφορικά με τους δείκτες που αντανακλούν τις προσδοκίες και εκτιμήσεις των συμμετεχόντων στην οικονομική δραστηριότητα για την πορεία της οικονομίας, οι εξελίξεις κατά το τρίτο τρίμηνο του 2023 σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του έτους, ήταν ενδεικτικές βελτίωσης του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, περαιτέρω εξασθένησης του οικονομικού κλίματος στην Ευρώπη, και ενίσχυσης των επιχειρηματικών προσδοκιών στην Ελλάδα στον τομέα του λιανικού εμπορίου. Με βάση τους κινδύνους που επισημάνθηκαν παραπάνω και αφορούν, κυρίως, τις γεωπολιτικές εξελίξεις, τον πληθωρισμό, τα επιτόκια, τις επιπτώσεις των καιρικών φαινομένων που προκαλεί η κλιματική κρίση και τις επιδράσεις της προσαρμογής της δημοσιονομικής πολιτικής, οι προβλέψεις για την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ της Ελλάδας υπόκεινται σε σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας.
Παρ’ όλα αυτά, σημαντικές είναι στην παρούσα φάση και οι δυνατότητες της χώρας να επιτύχει μία περισσότερο ευνοϊκή εξέλιξη του ΑΕΠ, μέσα από τις ευκαιρίες που προσφέρονται από την ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας και την εντατική υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων με αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του νέου ΕΣΠΑ.
