Η Κομισιόν ενέκρινε, βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ένα σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος («ΣΕΚΕΕ») για τη στήριξη της έρευνας, της καινοτομίας και της πρώτης βιομηχανικής ανάπτυξης της μικροηλεκτρονικής και των τεχνολογιών επικοινωνιών σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα.
Το έργο, με την ονομασία «ΣΕΚΕΕ ME/CT», εκπονήθηκε και κοινοποιήθηκε από κοινού από δεκατέσσερα κράτη μέλη: Αυστρία, Τσεχία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Ισπανία.
Τα κράτη μέλη θα διαθέσουν δημόσια χρηματοδότηση ύψους έως και 8,1 δισ. ευρώ, η οποία αναμένεται να αποδεσμεύσει επιπλέον 13,7 δισ. ευρώ σε ιδιωτικές επενδύσεις. Στο πλαίσιο αυτού του ΣΕΚΕΕ, 56 εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων («ΜΜΕ») και νεοφυών επιχειρήσεων, θα αναλάβουν 68 έργα.
ΣΕΚΕΕ ME/CT
Το ΣΕΚΕΕ ME/CT αφορά έργα έρευνας και ανάπτυξης που καλύπτουν τη μικροηλεκτρονική και τις τεχνολογίες επικοινωνιών σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα, από τα υλικά και τα εργαλεία έως τον σχεδιασμό και τις διαδικασίες κατασκευής μικροκυκλωμάτων.
Τα έργα αυτά αποσκοπούν στη διευκόλυνση του ψηφιακού και πράσινου μετασχηματισμού με τους εξής τρόπους: i) δημιουργία καινοτόμων λύσεων μικροηλεκτρονικής και επικοινωνιακών λύσεων, και ii) ανάπτυξη ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρονικών συστημάτων και μεθόδων παραγωγής που εξοικονομούν πόρους. Θα συμβάλουν στην τεχνολογική πρόοδο πολλών τομέων, συμπεριλαμβανομένων των επικοινωνιών (5G και 6G), της αυτόνομης οδήγησης, της τεχνητής νοημοσύνης και της κβαντικής υπολογιστικής. Θα στηρίξουν επίσης τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, διανομή και χρήση ενέργειας κατά την πράσινη μετάβασή τους.
Τα πρώτα νέα προϊόντα μπορούν να εισαχθούν στην αγορά ήδη από το 2025 και η ολοκλήρωση του συνολικού έργου προγραμματίζεται για το 2032, με χρονοδιαγράμματα που διαφέρουν ανάλογα με το έργο και τις εμπλεκόμενες εταιρείες. Αναμένεται να δημιουργηθούν περίπου 8.700 άμεσες θέσεις εργασίας και πολύ περισσότερες έμμεσες.
Το ΣΕΚΕΕ ME/CT ακολουθεί και συμπληρώνει το πρώτο ΣΕΚΕΕ για τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της μικροηλεκτρονικής, το οποίο εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2018.
Η αξιολόγηση της Επιτροπής
Η Επιτροπή αξιολόγησε το προτεινόμενο ΣΕΚΕΕ βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, και ειδικότερα βάσει της ανακοίνωσής της του 2021 σχετικά με σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος («ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ»). Όταν οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες για τη στήριξη ρηξικέλευθων καινοτομιών δεν υλοποιούνται λόγω των σημαντικών κινδύνων που συνεπάγονται τα εν λόγω έργα, οι κανόνες για τα ΣΕΚΕΕ επιτρέπουν στα κράτη μέλη να καλύψουν από κοινού το κενό για να αντιμετωπίσουν αυτές τις σημαντικές ανεπάρκειες της αγοράς. Ταυτόχρονα, οι κανόνες για τα ΣΕΚΕΕ διασφαλίζουν ότι η οικονομία της ΕΕ στο σύνολό της ωφελείται από τις υποστηριζόμενες επενδύσεις και περιορίζουν τις ενδεχόμενες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.
Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το ΣΕΚΕΕ ME/CT πληροί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις που καθορίζονται στην ανακοίνωσή της και συνάδει με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα:
- Το ΣΕΚΕΕ ME/CT συμβάλλει άμεσα στην επίτευξη διαφόρων στόχων της ΕΕ για μια πιο πράσινη, ψηφιακή, ασφαλέστερη, ανθεκτική και κυρίαρχη οικονομία που ορίζεται σε βασικές πρωτοβουλίες πολιτικής της ΕΕ, όπως η ψηφιακή δεκαετία της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
- Τα 68 έργα που αποτελούν μέρος του ΣΕΚΕΕ είναι όλα εξαιρετικά φιλόδοξα, καθώς αποσκοπούν στην ανάπτυξη τεχνολογιών που υπερβαίνουν αυτές που προσφέρει σήμερα η αγορά και θα επιτρέψουν σημαντικές βελτιώσεις, ιδίως στους τομείς των αισθητήρων, των επεξεργαστών υψηλών επιδόσεων, των μικροεπεξεργαστών, συμπεριλαμβανομένων της τεχνητής νοημοσύνης, των ενεργοποιητών και των μέσων επικοινωνίας για την ασφαλή ανταλλαγή δεδομένων.
- Το ΣΕΚΕΕ ενέχει επίσης σημαντικούς τεχνολογικούς και οικονομικούς κινδύνους. Ως εκ τούτου, η δημόσια στήριξη είναι απαραίτητη για την παροχή κινήτρων στις εταιρείες ώστε να πραγματοποιήσουν την επένδυση.
- Οι ενισχύσεις σε μεμονωμένες επιχειρήσεις περιορίζονται σε ό,τι είναι αναγκαίο, αναλογικό και δεν στρεβλώνει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό. Ειδικότερα, η Επιτροπή επαλήθευσε ότι τα συνολικά προβλεπόμενα μέγιστα ποσά των ενισχύσεων είναι σύμφωνα με τις επιλέξιμες δαπάνες των έργων και τα ελλείμματα χρηματοδότησής τους. Επιπλέον, εάν κάποια μεγάλα έργα στο πλαίσιο του ΣΕΚΕΕ αποδειχθούν πολύ επιτυχή και αποφέρουν επιπλέον καθαρά έσοδα, οι εταιρείες θα επιστρέψουν στο αντίστοιχο κράτος μέλος μέρος της ενίσχυσης που έλαβαν (μηχανισμός ανάκτησης).
- Οι συμμετέχουσες εταιρείες που λαμβάνουν τη δημόσια στήριξη θα διαδώσουν ευρέως τα αποτελέσματα του έργου στην ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα και τη βιομηχανία, πέραν των συμμετεχουσών εταιρειών και χωρών που συμμετέχουν στο ΣΕΚΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω συνεδρίων, δημοσιεύσεων, πρόσβασης σε πιλοτικές εγκαταστάσεις και εγκαταστάσεις παραγωγής ή μέσω χορήγησης άδειας εκμετάλλευσης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, πράγμα που θα έχει θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Χρηματοδότηση, συμμετέχοντες και δομή του ΣΕΚΕΕ
Το ΣΕΚΕΕ περιλαμβάνει 68 έργα από 56 εταιρείες. Αυτοί οι άμεσοι συμμετέχοντες θα συνεργαστούν στενά μέσω περισσότερων από 180 προβλεπόμενων διασυνοριακών συνεργασιών.
Στο σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η συνολική δομή του ΣΕΚΕΕ ME/CT, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους αξόνων εργασίας:
Τα 68 έργα αποτελούν μέρος του ευρύτερου οικοσυστήματος του ΣΕΚΕΕ ΜΕ/CT, στο οποίο συμμετέχουν περισσότεροι από 30 συνεργαζόμενοι συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων πανεπιστημίων, ερευνητικών οργανισμών και εταιρειών που βρίσκονται σε πέντε επιπλέον κράτη μέλη της ΕΕ (Βέλγιο, Ουγγαρία, Λετονία, Πορτογαλία και Σλοβενία) και στη Νορβηγία. Η δημόσια στήριξη έργων που τελούν υπό τη διαχείριση ερευνητικών οργανισμών δεν απαιτεί την έγκριση της Επιτροπής, δεδομένου ότι δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενίσχυση. Οι εταιρείες, οι οποίες ζητούν περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, μπορούν να λάβουν τη δημόσια στήριξη βάσει του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία, η οποία, ως εκ τούτου, δεν χρειάζεται να κοινοποιηθεί στην Επιτροπή για έγκριση. Τα καινοτόμα έργα τους δεν θεωρούνται μέρος του ΣΕΚΕΕ.
Στο σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζεται το οικοσύστημα του ΣΕΚΕΕ, καθώς και οι άμεσοι και οι συνεργαζόμενοι συμμετέχοντες:
Επιπλέον, υπάρχουν περίπου 600 έμμεσοι εταίροι, δηλαδή εταιρείες ή οργανισμοί που έχουν συνάψει συμφωνίες συνεργασίας με έναν ή περισσότερους άμεσους συμμετέχοντες στο ΣΕΚΕΕ ME/CT και, ως εκ τούτου, μπορούν να ωφεληθούν από τις διάφορες δραστηριότητες διάδοσης.
Αρκετά κράτη μέλη (Αυστρία, Τσεχία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λετονία, Ρουμανία, Σλοβακία και Ισπανία) συμπεριέλαβαν στα οικεία σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας τη συμμετοχή τους στο ΣΕΚΕΕ ME/CT. Τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν εν μέρει τα έργα τους μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ποσό της ενίσχυσης σε μεμονωμένους συμμετέχοντες θα είναι διαθέσιμες στη δημόσια έκδοση της απόφασης της Επιτροπής, αφ' ης στιγμής διευθετηθούν τυχόν ζητήματα απορρήτου με τα κράτη μέλη και τα τρίτα μέρη.
Ιστορικό
Η έγκριση αυτού του ΣΕΚΕΕ από την Επιτροπή αποτελεί μέρος των ευρύτερων προσπαθειών της Επιτροπής για τη διασφάλιση μιας πιο πράσινης, ψηφιακής, πιο ασφαλούς, ανθεκτικής και κυρίαρχης ευρωπαϊκής οικονομίας.
Στις 7 Δεκεμβρίου 2020, 22 κράτη μέλη υπέγραψαν κοινή δήλωση σχετικά με μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τους επεξεργαστές και τις τεχνολογίες ημιαγωγών, στην οποία εξέφρασαν την προθυμία τους να συνεργαστούν και να επενδύσουν από κοινού σε τεχνολογίες ημιαγωγών κινητοποιώντας τα ενδιαφερόμενα μέρη του κλάδου μέσω μιας συμμαχίας, αντιμετωπίζοντας κοινές προκλήσεις μέσω διαφόρων μηχανισμών χρηματοδότησης και δημιουργώντας ένα νέο ΣΕΚΕΕ.
Τον Δεκέμβριο του 2018 η Επιτροπή ενέκρινε, στο πλαίσιο των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, το πρώτο ΣΕΚΕΕ για τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της μικροηλεκτρονικής με προϋπολογισμό έως 1,75 δισ. ευρώ. Το έργο δημιουργήθηκε και κοινοποιήθηκε από κοινού από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στο έργο αυτό, το οποίο αποσκοπεί στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και εξαρτημάτων μικροηλεκτρονικής για την αυτοκινητοβιομηχανία, το διαδίκτυο των πραγμάτων και άλλες βασικές εφαρμογές (όπως το διάστημα, η αεροηλεκτρονική και η ασφάλεια) και της πρώτης βιομηχανικής αξιοποίησής τους, συμμετείχαν αρχικά 27 εταιρείες και δύο ερευνητικοί οργανισμοί. Τον Μάρτιο του 2021 η Επιτροπή ενέκρινε τη στήριξη, από την Αυστρία, υπέρ τριών εταιρειών που εντάχθηκαν στο έργο.
Η σημερινή απόφαση αφορά το έκτο ΣΕΚΕΕ που εγκρίθηκε με βάση τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Πρόκειται για το τρίτο ΣΕΚΕΕ που εγκρίθηκε βάσει της ανακοίνωσης του 2021 για τα ΣΕΚΕΕ, που καθορίζει κριτήρια βάσει των οποίων διάφορα κράτη μέλη μπορούν να στηρίξουν διακρατικά έργα στρατηγικής σημασίας για την ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανακοίνωση αυτή έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να στηρίξουν ιδιαίτερα καινοτόμα έργα που συμβάλλουν σαφώς στην οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα.
Η ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ συμπληρώνει άλλους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως οι κατευθυντήριες γραμμές για τις ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της ενέργειας και του περιβάλλοντος, ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία και το πλαίσιο σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την έρευνα και ανάπτυξη και την καινοτομία, οι οποίοι επιτρέπουν τη στήριξη καινοτόμων και πράσινων έργων, διασφαλίζοντας παράλληλα τον περιορισμό των ενδεχόμενων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.
Η ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ στηρίζει τις επενδύσεις για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία και για την πρώτη βιομηχανική αξιοποίηση και κατασκευή υποδομών υπό την προϋπόθεση ότι τα έργα που λαμβάνουν τη χρηματοδότηση αυτή θα είναι ιδιαίτερα καινοτόμα, ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και δεν αφορούν μαζική παραγωγή ή εμπορικές δραστηριότητες. Απαιτούν επίσης την ανάληψη δεσμεύσεων για εκτεταμένη διάδοση των νέων γνώσεων σε ολόκληρη την ΕΕ και δημιουργία θετικών δευτερογενών επιπτώσεων από τις γνώσεις αυτές, καθώς και τη διεξοδική αξιολόγηση του ανταγωνισμού, ώστε να ελαχιστοποιούνται τυχόν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά.
Την 1η Φεβρουαρίου 2023, με την ανακοίνωσή της με τίτλο «Βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας για την εποχή των μηδενικών καθαρών εκπομπών», η Επιτροπή εξήγγειλε ότι θα αναθεωρήσει τον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ) υπό το πρίσμα της Πράσινης Συμφωνίας, αυξάνοντας τα όρια κοινοποίησης για τη στήριξη των πράσινων επενδύσεων, με σκοπό τον περαιτέρω εξορθολογισμό και την απλούστευση της ανάπτυξης των ΣΕΚΕΕ. Στις 9 Μαρτίου 2023 η Επιτροπή ενέκρινε τροποποίηση του ΓΚΑΚ, σύμφωνα με την οποία καινοτόμα έργα που σχετίζονται με τα ΣΕΚΕΕ μπορούν να λαμβάνουν ενίσχυση ύψους έως 50 εκατ. ευρώ χωρίς να απαιτείται κοινοποίηση στην Επιτροπή. Ταυτόχρονα, τα έργα αυτά εξακολουθούν να αναγνωρίζονται ως μέρος του οικοσυστήματος που δημιουργείται από το εκάστοτε ΣΕΚΕΕ.
Επιπλέον, στο πλαίσιο του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, την 1η Φεβρουαρίου 2023 η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα καταρτίσει κώδικα ορθών πρακτικών με βάση τις γνώσεις, την πείρα και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τις αξιολογήσεις των κρατικών ενισχύσεων για προηγούμενα και εν εξελίξει ΣΕΚΕΕ, ώστε να διασφαλίζεται ο σχεδιασμός και η αξιολόγηση των έργων ΣΕΚΕΕ χωρίς αποκλεισμούς και με διαφανέστερο, ταχύτερο και εξορθολογισμένο τρόπο. Στις 17 Μαΐου 2023 η Επιτροπή δημοσίευσε τον κώδικα στον ειδικό ιστότοπο της ΓΔ Ανταγωνισμού για τα ΣΕΚΕΕ. Ο εν λόγω κώδικας αποτελεί εγχειρίδιο ορθών πρακτικών που απευθύνεται στις εθνικές αρχές, στο κράτος μέλος-συντονιστή, το οποίο επιλέγεται από τις εθνικές αρχές, στις εταιρείες που λαμβάνουν ενίσχυση βάσει των κανόνων για τα ΣΕΚΕΕ και στις υπηρεσίες της Επιτροπής. Επιπλέον, η Επιτροπή προτίθεται να διοργανώσει τακτικές τεχνικές συνεδριάσεις με τα κράτη μέλη για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών, προκειμένου να βελτιωθούν περαιτέρω οι διαδικασίες ΣΕΚΕΕ για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη μπορούν να συμμετάσχουν σε μελλοντικά ΣΕΚΕΕ.
Η μη εμπιστευτική εκδοχή της απόφασης θα δημοσιευθεί με τους αριθμούς υπόθεσης SA.101202 (Αυστρία), SA.101141 (Τσεχία), SA.101143 (Φινλανδία), SA.101193 (Γαλλία), SA.101129 (Γερμανία), SA.101210 (Ελλάδα), SA.101151 (Ιρλανδία), SA.101186 (Ιταλία), SA.101201 (Μάλτα), SA.101171 (Κάτω Χώρες), SA.101175 (Πολωνία), SA.101192 (Ρουμανία) SA.101200 (Σλοβακία) και SA.101150 (Ισπανία) στο μητρώο κρατικών ενισχύσεων στον ιστότοπο της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού, αφού διευθετηθούν τυχόν ζητήματα απορρήτου. Οι νέες δημοσιεύσεις αποφάσεων για τις κρατικές ενισχύσεις στο διαδίκτυο και στην Επίσημη Εφημερίδα αναρτώνται στο State Aid Weekly e-News (εβδομαδιαίο ηλεκτρονικό δελτίο για τις κρατικές ενισχύσεις).
